Ο ΚΑΛΟΣ ΜΙΣΘΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΟΥ ΑΡΕΣΕΙ

Το να κάνεις μια δουλειά για να ζήσεις δεν σημαίνει ότι αρκεί ένας ικανοποιητικός μισθός για να είσαι ευχαριστημένος.

«Δεν μπορεί κανείς να κάνει συνετές επιλογές για τη ζωή, παρά μόνο αν τολμάει να ακούει τον εαυτό του, το δικό του εαυτό, κάθε στιγμή της ζωής του».
– Abraham H. Maslow, The Farther Reaches of Human Nature, 1971

Πώς είναι να πηγαίνεις το πρωί στη δουλειά και να αισθάνεσαι πως κάτι δεν πάει καλά, πως κάτι σου λείπει; Να νιώθεις πως έχασες το ενδιαφέρον σου και πως όλα είναι δύσκολα ή/και μάταια; Μετά από μία παρατεταμένη περίοδο υγειονομικής κρίσης και οικονομικής ανασφάλειας, ριζικών αλλαγών στην αγορά εργασίας και στροφή στον virtual κόσμο, πολλοί από εμάς αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στην επαγγελματική μας καθημερινότητα. Με κρατημένη την αναπνοή εργαζόμαστε ασταμάτητα προκειμένου να υποστηρίξουμε την επαγγελματική μας δραστηριότητα, να επαναπροσδιορίσουμε τη στρατηγική μας και να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις των άλλων.

Κάποιοι από εμάς προσπαθούμε να διατηρήσουμε την ήδη υπάρχουσα επαγγελματική μας δραστηριότητα. Άλλοι έχουμε αναγκαστεί να αλλάξουμε επαγγελματική κατεύθυνση. Άλλοι βρεθήκαμε ή βρισκόμαστε ακόμα σε αναζήτηση νέας εργασίας.

Όλους όμως μας ενώνει μία ερώτηση, σαν κοινός παρονομαστής: Πώς έχει επηρεαστεί η επαγγελματική μας ταυτότητα τα τελευταία χρόνια; Και, παράλληλα, πόσο ικανοποιημένοι είμαστε με την κατεύθυνση που έχει πάρει; Με άλλα λόγια, τι με κρατάει στη δουλειά και τη θέση που είμαι;

Η δουλειά δεν είναι απλώς και μόνο για βιοπορισμό

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Τι είναι αυτό που σε κάνει να σηκωθείς από το κρεβάτι σου για να φτάσεις στο σημείο εργασίας σου (είτε σε κάποιο άλλο κτήριο ή απλά στο σαλόνι σου, με την απόσταση να μοιάζει ίδια όταν δεν υπάρχει η διάθεση); Αναφέρομαι στο γνωστό motivation, παρακίνηση στα ελληνικά. H παρακίνηση, λοιπόν, κατά τον Maslow, είναι η κατάσταση όπου λειτουργούν ταυτόχρονα πολλαπλές αλληλεπιδράσεις, ενορμήσεις (drives), ανάγκες, κίνητρα, σκοποί, προσδοκίες, με αποτέλεσμα τη γενικότερη δραστηριοποίηση του οργανισμού. Σκοπός του ανθρώπου, αφού ικανοποιήσει τις βασικές του ανάγκες (επιβίωση κ.λπ.), είναι να φτάσει την αυτοπραγμάτωση – την επιθυμία για αυτοεκπλήρωση, να γίνεσαι όλο και περισσότερο αυτό που ιδιοσυγκρασιακά είσαι, να γίνεις όλα όσα είσαι ικανός να γίνεις.

Η δραστηριοποίηση αυτή κινείται σε 3 άξονες:

1. Πρώτα από όλα την κατεύθυνση: Τι είναι αυτό που προσπαθείς να κάνεις ή να καταφέρεις;
2. Ύστερα έρχεται η προσπάθεια. Πόσο προσπαθείς για να καταφέρεις αυτό που επιθυμείς;
3. Τέλος, η επιμονή. Πόσο καιρό το προσπαθείς;

Κατά τον Daniel Pink (2011), η παρακίνηση έρχεται από τη βαθύτερη μας ανάγκη για αυτονομία (να είμαστε σε θέση να καθορίζουμε τις ζωές μας), τη δημιουργικότητα (να μαθαίνουμε και να δημιουργούμε νέα πράγματα) και τον σκοπό (να είμαστε καλύτεροι απέναντι στον εαυτό μας και τον κόσμο συνολικά).

Ανά περιόδους, έρχεται κάποια στιγμή που η δραστηριοποίηση αυτή μπαίνει σε ύφεση. Η πρωινή προσπάθεια γίνεται λίγο δυσκολότερη. Ο οργανισμός είναι λιγότερο κινητοποιημένος. Καθοριστικό στοιχείο της παρακίνησης αποτελούν τα κίνητρα. Επηρεάζουν τη στάση και τη δέσμευσή μας απέναντι στην εργασία μας. Οδηγούμαστε λοιπόν στα εργασιακά κίνητρα, ή αλλιώς στα κίνητρα παρακίνησης εργαζομένων. Τα συγκεκριμένα γεννιούνται μέσα από τη δουλειά μας και, όταν ικανοποιούνται, μας δίνουν μία αίσθηση ικανοποίησης. Αυτά είναι τα εσωτερικά κίνητρα παρακίνησης εργαζομένων. Μας ξεσηκώνουν και μας ενεργοποιούν, με αποτέλεσμα να πετυχαίνουμε τους στόχους μας καθώς και υψηλές επαγγελματικές επιδόσεις. Βασικό απαιτούμενό τους, να προκύπτει ικανοποίηση από το περιεχόμενο της εργασίας του ατόμου. Το εργασιακά παρακινημένο άτομο αισθάνεται πως η εργασία του αναγνωρίζεται, πως είναι δημιουργικό και καταφέρνει να υλοποιήσει τους στόχους του. Αισθάνεται πως αναπτύσσεται προσωπικά και επαγγελματικά, πως έχει μία θέση ευθύνης και πως χτίζει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.

iStock

Σε αυτό το σημείο, να σημειώσουμε πως τα εσωτερικά εργασιακά κίνητρα είναι πολύ πιο σύνθετα και σημαντικά από τα εξωτερικά κίνητρα, τα οποία τελικά δεν αποτελούν τόσο ισχυρό κριτήριο για την επιλογή ή διατήρηση μίας θέσης εργασίας. Τέτοια κριτήρια αποτελούν η χρηματική αμοιβή (μισθός), η επαγγελματική ασφάλεια, ένα όμορφο εργασιακό περιβάλλον. Οι ανταμοιβές και η τιμωρία, δηλαδή, το διάσημο «μαστίγιο και καρότο». Συμπεριφορές που εξαρτώνται από τα συγκεκριμένα κίνητρα διατρέχουν τον κίνδυνο να μετατρέψουν μία δημιουργική δουλειά σε αγγαρεία, να μεταβάλλουν κάτι ευχάριστο σε ανιαρό. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως και αυτά έχουν την αξία τους – όταν δεν καλύπτονται, μειώνεται η γενικότερη αίσθηση της εργασιακής ικανοποίησης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η έρευνα της ICAP για τα βασικά κίνητρα ενασχόλησης της γυναίκας με το «επιχειρείν». Η επαγγελματική ικανοποίηση και η προσωπική ανάπτυξη κατέκτησαν τις πρώτες θέσεις, με τις γυναίκες επιχειρηματίες/ανώτατα στελέχη να δηλώνουν πως επιπλέον κίνητρα αποτελούν η καταξίωση και η αναγνώριση, η ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, καθώς και η δυνατότητα καινοτομίας που τους παρέχει η υψηλή διοικητική τους θέση.

Πόση ικανοποίηση παίρνεις και από πού;

Αν παρατηρήσεις τον εαυτό σου να δυσφορεί ή να δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει στις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, θα βοηθούσε να παρατηρήσεις πόσο ικανοποιούνται –τώρα– τα κίνητρα σου. Να επικεντρωθείς σε αυτά που συμβαίνουν κάτω από την επιφάνεια και, αφού επαναπροσδιορίσεις τις ανάγκες σου, να βρεις τρόπους να τις ικανοποιήσεις. Έτσι, θα βοηθήσεις τον εαυτό σου να κινητοποιηθεί και να ανταποκριθεί επαρκώς στις προκλήσεις που έρχονται και ταυτοχρόνως να προχωρήσει προς την επαγγελματική κατεύθυνση που επιθυμεί. Με άλλα λόγια, θα μάθεις να χρησιμοποιείς την έμφυτη σου ικανότητα της αυτο-κινητοποίησης. Ολοένα και περισσότερη έμφαση δίνεται στην αγορά εργασίας σε πρακτικές που ενισχύουν την καλλιέργεια των εσωτερικών μας κινήτρων, με την αυτονομία, τη δημιουργικότητα και τον σκοπό να περνούν στην πρώτη γραμμή.

Μερικές ερωτήσεις που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου για να δεις αν παίρνεις ικανοποίηση από τη δουλειά σου και πώς προχωράς επαγγελματικά προς την κατεύθυνση που επιθυμείς είναι οι εξής:

• Αναγνώριση συνεισφοράς: Αναγνωρίζεται η συνεισφορά μου στο εργασιακό μου περιβάλλον; Από τους συνεργάτες μου; Το επαγγελματικό μου δίκτυο;
• Δίκαιη μεταχείριση: Βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον συμπεριληπτικό; Ισότητας; Ακούγονται οι ανάγκες μου;
• Καλές σχέσεις με συναδέλφους κ.ά.: Είναι υγιές το επαγγελματικό μου δίκτυο;
• Αίσθηση εμπιστοσύνης: Αισθάνομαι ασφάλεια στο εργασιακό μου περιβάλλον;
• Ελευθερία πρωτοβουλίας: Πόσο χώρο έχω για νέα πράγματα, για τις ιδέες μου;
• Όραμα για το μέλλον: Πόσο ξεκάθαρο είναι; Δουλεύω προς αυτήν την κατεύθυνση;
• Παραγωγικοί στόχοι: Με περιέχουν οι στόχοι που βάζω; Ικανοποιούν τον επαγγελματικό μου ρόλο;
• Αυτοεκτίμηση και περηφάνεια: Πώς αισθάνομαι για τον εαυτό μου και το έργο μου;

Τι αλλαγές και ευκαιρίες ανάπτυξης προκύπτουν μέσα από αυτή τη ανασκόπηση της επαγγελματικής καθημερινότητας; Εξετάζοντας τις αντιδράσεις, τις αξίες, τη συμπεριφορά και τις συνήθειές μας, σκοπός είναι, αφού βρούμε μηχανισμούς στήριξης, να προσδιορίσουμε νέους τρόπους πραγμάτωσης των επιθυμητών προσωπικών ή/και επαγγελματικών μας στόχων.

Η Πηνελόπη Δημητρακοπούλου είναι Executive & Leadership Coach.