ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕΙΣ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΣΟΥ ΣΕ ΚΑΘΕ ΗΛΙΚΙΑ

Πώς θα προλάβουμε ασθένειες των ματιών; Κάθε πότε πρέπει να κάνουμε οφθαλμολογικό τσεκ-απ; Πώς θα προστατεύσουμε την όρασή μας σε κάθε ηλικία;

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (κατά της Τύφλωσης), που γιορτάζεται κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη του Οκτωβρίου, μαθαίνουμε πώς να προσέχουμε τα μάτια μας… σαν τα μάτια μας.

Διαβάζουμε το αγαπημένο μας βιβλίο, αγναντεύουμε το πέλαγος, κοιτάμε τον άνθρωπό μας στα μάτια. Δεν μας περνάει από το μυαλό ότι η όρασή μας, η αίσθηση που μας χαρίζει την εικόνα του κόσμου, μπορεί να κινδυνεύει. Εθελοτυφλούμε; Ναι, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

285 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν προβλήματα όρασης, ενώ 39 εκατομμύρια είναι τυφλοί. Κι επειδή και σε αυτή την περίπτωση ισχύει το «όπου φτωχός και η μοίρα του», 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε γυαλιά, ενώ περίπου το 90% των ανθρώπων με προβλήματα όρασης στον κόσμο ζει σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Την όρασή σας και τα μάτια σας

Η πρόληψη παίζει και στην περίπτωση της όρασης σημαντικό ρόλο. Ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής, αλλά και σε ηλικίες άνω των πενήντα ετών, ο ρόλος του οφθαλμολογικού ελέγχου είναι εξαιρετικά σημαντικός για την πρώιμη διάγνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων, απειλητικών για την όραση. Ακόμη, το οφθαλμολογικό τσεκ-απ μπορεί να αποκαλύψει πρώιμα σημεία συστηματικών νοσημάτων και αυτοάνοσων παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση ή ο Λύκος.

Πότε πρέπει να γίνει ο πρώτος έλεγχος; Από τις πρώτες κιόλας μέρες ζωής του βρέφους, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμιάτρων και το Βασιλικό Κολέγιο Οφθαλμολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ανάλογα με την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και τις τυχόν παθήσεις του κάθε ατόμου, ο οφθαλμίατρος θα συστήσει την επανάληψη του ελέγχου. Κάθε ηλικία έχει πάντως και ειδικούς λόγους διερεύνησης της όρασης.

Βρέφη, νήπια και μικρά παιδιά

Ο εγκέφαλος «μαθαίνει» να βλέπει μέχρι τα οκτώ χρόνια του παιδιού. Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν αντιμετωπιστούν τυχόν οφθαλμολογικά προβλήματα νωρίς, εάν για παράδειγμα ένα παιδί πρέπει να φορέσει γυαλιά για να δει και δεν βάλει, αυτό θα οδηγήσει στο «τεμπέλικο μάτι», δηλαδή σε αμβλυωπία.

Στη βρεφική ηλικία είναι σημαντική και η επιβεβαίωση ότι υπάρχει το «red reflex», δηλαδή το αντανακλαστικό αμφιβληστροειδούς. Σε κάθε περίπτωση, ένα παιδί που δεν πιάνει αντικείμενα και δεν εστιάζει σε πρόσωπα, χρήζει εκτίμησης παιδο-οφθαλμίατρου.

Ειδική πληθυσμιακή ομάδα υψηλού κινδύνου για απώλεια όρασης είναι τα εξαιρετικά πρόωρα νεογνά –συνήθως με βάρος μικρότερο των 1500 γραμμαρίων– εξαιτίας της αμφιβληστροειδοπάθειας της προωρότητας, μίας νόσου που δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Όλα τα πρόωρα παιδιά χρήζουν στενής οφθαλμολογικής παρακολούθησης, καθώς έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης υψηλής μυωπίας, αμβλυωπίας, στραβισμού και  γλαυκώματος.

Για όλα τα παιδιά συστήνεται η επανεξέταση στον πρώτο και τον τρίτο χρόνο του παιδιού. Μετά τα τέσσερα και τα πέντε έτη, ένα παιδί μπορεί να συνεργαστεί και η εκτίμηση γίνεται πιο καλή. Σε αυτές τις ηλικίες μπορεί να χρειάζεται διόρθωση κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας, καθώς η μη διόρθωσή της μπορεί να προκαλέσει στραβισμό.

Unsplash Bacila Vlad

10-19 ετών

Πρόκειται για μία περίοδο όπου τα συνήθη προβλήματα όρασης αφορούν διαθλαστικές ανωμαλίες, με συνηθέστερη τη μυωπία, που αυξάνεται σε αυτή την ηλικία.

20-50 ετών

Όσο πιο κοντά είναι κανείς στα είκοσι, τόσο σπανιότερα είναι τα σημαντικά προβλήματα, τα οποία εμφανίζονται πλησιάζοντας κανείς τα πενήντα έτη. Η ηλικία, αλλά και το ιστορικό παίζουν σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση του ασθενή. Για παράδειγμα, οι μύωπες αντιμετωπίζουν πιο συχνά αποκόλληση αμφιβληστροειδούς από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Επίσης, ξεκινάμε να εξετάζουμε την ενδοφθάλμια πίεση, η αύξηση της οποίας σχετίζεται με την εμφάνιση γλαυκώματος, ακόμη και πριν από τα 40 έτη, αν υπάρχει στην οικογένεια άτομο με γλαύκωμα.

Όσον αφορά στη συχνότητα του οφθαλμολογικού τσεκ-απ, όσο πιο πλησιάζει κανείς στα 40, συστήνονται τα δύο χρόνια απόστασης μεταξύ των ελέγχων. Στα 20 και τα 35 έτη, εάν δεν υπάρχουν προβλήματα υγείας και ο γιατρός δεν συστήσει διαφορετικά, είναι αποδεκτό και το διάστημα 3-4 ετών μεταξύ των τσεκ-απ.

50+

Κλείνοντας τα πενήντα, ο έλεγχος αφορά περισσότερα και πιο σοβαρά νοσήματα. Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας αφορούν αυτές τις ηλικίες, με πιο συνήθη την ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας μετά τα 65. Ο καταρράκτης και το γλαύκωμα απειλούν την όραση ατόμων μετά τα 65 και γι' αυτό σε αυτές τις ηλικίες συνιστάται ο ετήσιος προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος.

Άτομα με διαβήτη

Τα άτομα με διαβήτη ανήκουν στις πλέον ευάλωτες πληθυσμιακά ομάδες σε θέματα όρασης και γι' αυτό πρέπει να εξετάζονται κάθε χρόνο. Αν μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, θα πρέπει να βλέπουν τον γιατρό τους κάθε έξι ή ακόμη και κάθε τρεις μήνες.

Πότε να πας επειγόντως στον οφθαλμίατρο

• Τραυματισμός στο μάτι: Είτε προκληθεί από ξένο σώμα, είτε από χτύπημα μάς οδηγεί κατευθείαν στον οφθαλμίατρο.
• Χημική ουσία: Τα χημικά εγκαύματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα και οι πρώτες βοήθειες κρίσιμες. Αν οποιαδήποτε χημική ουσία μπει στο μάτι σας, είναι σημαντικό να ξεπλύνετε με άφθονο νερό μένοντας για 10 λεπτά κάτω από τη βρύση και στη συνέχεια να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.
• Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Αν έχετε φωταψίες ή βλέπετε ξαφνικά «μυγάκια» ή αν τα μυγάκια που βλέπετε εδώ και καιρό αυξηθούν απότομα, κινδυνεύετε από αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και γι' αυτό πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα στον οφθαλμίατρο.
• Οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας: Η απότομη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι ένα σπάνιο, αλλά επείγον περιστατικό που εμφανίζεται με πολύ έντονο πόνο στο μάτι, κοκκίνισμα, θάμπος όρασης, πονοκέφαλο και ενίοτε και τάση για έμετο. Αν δεν υπάρξει άμεση ιατρική εκτίμηση και αντιμετώπιση, ο κίνδυνος για μόνιμες επιπτώσεις στην όραση είναι σημαντικός.

Ευχαριστούμε τον Ανδρέα Παναγόπουλο, MD, MRCOphth χειρουργό οθφαλμίατρο, ειδικό στις παθήσεις και τη χειρουργική κερατοειδούς.