ΠΩΣ ΣΥΝΕΔΕΣΑΝ ΟΙ ΙΑΠΩΝΕΣ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Πώς επηρεάζουν τα χέρια και οι κινήσεις τους τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μας; Ερευνητές στην Ιαπωνία έκαναν ένα ενδιαφέρον πείραμα.

Η θεωρία της ενσωματωμένης γνώσης υποστηρίζει ότι πολλά χαρακτηριστικά της γνώσης διαμορφώνονται από πτυχές ολόκληρου του σώματος ενός οργανισμού, με τις αισθήσεις και τις κινήσεις να έχουν θεμελιώδη ρόλο. Γι’ αυτό και είναι γνωστή ως «σκέψη με το σώμα». Σύμφωνα με αυτή, οι άνθρωποι κατανοούν τις λέξεις που υπάρχουν για τα αντικείμενα μέσω της αλληλεπίδρασης με αυτά.

Ερευνητές του Osaka Metropolitan University θέλησαν να διαπιστώσουν αν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο. Προκειμένου να ελεγχθεί η ενσωματωμένη γνώση, δημιούργησαν σειρά δοκιμών κατά τη διάρκεια των οποίων οι συμμετέχοντες είχαν περιορισμένη ή καθόλου αλληλεπίδραση με τα αντικείμενα. Επίσης, τα χέρια τους αρχικά ήταν ελεύθερα και μετά περιορισμένα.

Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, οι επιστήμονες (με τη βοήθεια της τεχνολογίας) παρακολουθούσαν πώς ανταποκρίνεται ο εγκέφαλός τους.

Για την ακρίβεια, ο Shogo Makioka, καθηγητής βιώσιμων συστημάτων του Osaka Metropolitan University, εξήγησε: «Μετρήσαμε την επίδραση του περιορισμού των χεριών στη σημασιολογική επεξεργασία στο βρεγματικό λοβό (σ.σ. παίζει ρόλο στην επεξεργασία και την απαρτίωση των σωματοαισθητικών και οπτικών πληροφοριών, στην αίσθηση του πόνου και της θερμοκρασίας, και τον έλεγχο της κίνησης) χρησιμοποιώντας λειτουργική φασματοσκοπία κοντά στο υπέρυθρο».

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

Ο τίτλος της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Νature, ήταν «Ο περιορισμός των χεριών μειώνει την εγκεφαλική δραστηριότητα και επηρεάζει την ταχύτητα των λεκτικών απαντήσεων σε σημασιολογικές εργασίες».

Όσα φτάνουν τα χέρια μας

Στο πείραμα, δύο λέξεις όπως «κύπελλο» και «σκούπα» παρουσιάστηκαν στους συμμετέχοντες σε μια οθόνη. Τους ζητήθηκε να συγκρίνουν τα σχετικά μεγέθη των αντικειμένων που αντιπροσώπευαν αυτές οι λέξεις και να απαντήσουν (προφορικά) ποιο αντικείμενο είναι μεγαλύτερο.

Μετά έγιναν συγκρίσεις μεταξύ των λέξεων που περιέγραφαν δύο τύπους αντικειμένων: αυτών που χειριζόμαστε με τα χέρια μας (κύπελλο, σκούπα) και κάποιων μη χειρωνακτικών (κτίριο, φανοστάτης). Στόχος ήταν να παρατηρηθεί πώς επεξεργαζόταν ο εγκέφαλος κάθε τύπο.

Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, οι συμμετέχοντες τοποθέτησαν τα χέρια τους πάνω σε ένα γραφείο. Στη μία φάση μπορούσαν να τα κάνουν ό,τι ήθελαν και στην άλλη ήταν περιορισμένα.

Όταν παρουσιάστηκαν οι δύο λέξεις στην οθόνη, οι συμμετέχοντες έπρεπε να σκεφτούν τα δύο αντικείμενα και να συγκρίνουν τα μεγέθη τους – έτσι αναγκάστηκαν να επεξεργαστούν το νόημα κάθε λέξης.

ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΠΙΑΝΟΥΜΕ, Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΕΙΩΘΗΚΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΟΤΑΝ Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ ΗΤΑΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ.

Οι μετρήσεις των επιστημόνων επικεντρώθηκαν στη μεσοτοιχωματική αύλακα και στον κατώτερο βρεγματικό λοβό (υπερπεριθωριακή έλικα και γωνιακή έλικα) του αριστερού εγκεφάλου – σημεία υπεύθυνα για τη σημασιολογική επεξεργασία που σχετίζεται με εργαλεία.

Η ταχύτητα της λεκτικής απάντησης μετρήθηκε, προκειμένου να προσδιοριστεί πόσο γρήγορα απάντησε καθένας μετά την εμφάνιση των λέξεων στην οθόνη.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε σχέση με τα εντικείμενα που πιάνουμε, η δραστηριότητα του αριστερού μέρους του εγκεφάλου μειώθηκε σημαντικά, όταν η κίνηση των χεριών ήταν περιορισμένη. Στην ίδια συνθήκη επηρεάστηκαν και οι λεκτικές απαντήσεις.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο περιορισμός του σώματος μειώνει τη δραστηριότητα των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη σημασιολογία.

«Ο περιορισμός των χεριών μπορεί να εμποδίσει την προσομοίωση κίνησης, η οποία με τη σειρά της θα ανέστειλε τη σημασιολογική επεξεργασία που σχετίζεται με το σώμα».

Υποστηρίζεται και η ιδέα ότι η ενσωματωμένη γνώση θα μπορούσε επίσης να είναι αποτελεσματική προκειμένου να μάθει η τεχνητή νοημοσύνη την έννοια των αντικειμένων.