ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΕΚΤΡΩΣΗ

Η Διεθνής Ημέρα Ασφαλούς Άμβλωσης γίνεται αφορμή για να συζητήσουμε με τον Νικόλαο Σαλάκο, Καθηγητή Μαιευτικής–Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, όχι μόνο για όλες τις πρακτικές απορίες σχετικά με την έκτρωση, αλλά και για την επείγουσα ανάγκη για σεξουαλική διαπαιδαγώγησης χωρίς κηρύγματα και μισογυνισμούς.

Η αφήγηση της μητέρας μου για την αγαπημένη της φίλη με στοιχειώνει ακόμη: Δεκαετία του ’60, Εξάρχεια, και η παρέα των κολλητών συνοδεύει την Ελένη στο ιατρείο φημισμένου για τη «δουλειά» γυναικολόγου της εποχής. Κανείς δεν τολμά να ξεστομίσει τη λέξη-ταμπού: έκτρωση. Ο γιατρός εμφανίζεται. Ένας μεγαλόσωμος άντρας, που παίρνει από το χέρι την μερικών εβδομάδων έγκυο βεβαιώνοντας τους συνοδούς: «Δεν θα αργήσουμε». Μία ώρα μετά βγαίνει έχοντας στην αγκαλιά του το κίτρινο από τον φόβο κορίτσι. Πιο χλωμός στέκει ο συνομήλικος σύντροφός της, που τη φυγαδεύει στο ακατοίκητο σπίτι μιας θείας. Οι γονείς της ξέρουν ότι η παρέα έχει πάει διήμερη εκδρομή.

Τέλη δεκαετίας ’80: Μαζεύουμε χρήματα για την έκτρωση της κολλητής σε ιδιωτική κλινική. Είχε βρεθεί γυναικολόγος –γνωστός γνωστού, ένας νεαρός– που τελειώνοντας την επέμβαση βγήκε από το χειρουργείο με κόμπους ιδρώτα στο μέτωπο. «Δυσκολεύτηκε να ξυπνήσει. Ευτυχώς όλα καλά τώρα».

Σήμερα, ενώ όλα φαίνονται να έχουν αλλάξει στη χώρα, το «Έκτρωση ίσον φόνος» εμφανίζεται ξανά στο τοπίο των νομιμοποιημένων εκτρώσεων, όπου συναντά κανείς λογιών λογιών πολέμιους: από ενοχικές νοσηλεύτριες και γιατρούς που ακόμα αποφεύγουν τη λέξη «έκτρωση», προτιμώντας τη φορτισμένη με υπονοούμενα «επέμβαση», μέχρι ιερείς που καθιερώνουν την Ημέρα του Αγέννητου Παιδιού, αντιγράφοντας την αντίστοιχη ας το πούμε επέτειο καθολικής προέλευσης. Και για να μη ξεχνιόμαστε: Κινήματα όπως το «Αφήστε με να ζήσω» μιλούν για τη «μεγαλύτερη γενοκτονία του κόσμου» ενεργοποιώντας αντανακλαστικά μιας άλλης εποχής. Υπάρχει περίπτωση να αμφισβητηθεί στην Ελλάδα το δικαίωμα στην άμβλωση; Γίναμε Τέξας;

Συγκέντρωση ενάντια στην κατάργηση του δικαιώματος στην άμβλωση στην Αθήνα, στις 28 Ιουνίου 2022. Aris Oikonomou/SOOC

Όχι ακόμη: Τα κορίτσια αντιμετωπίζουν τα «ατυχήματα» με το χάπι της επόμενης ημέρας και όλο και πιο συχνά προφυλάσσονται από μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών για την αντισύλληψη. Κι όταν η κύηση συμβεί, μαμάδες και ενίοτε και μπαμπάδες συνοδεύουν με τρυφερότητα και κατανόηση τις ανήλικες κόρες τους στον γυναικολόγο, για να κανονιστεί με τη μέγιστη ασφάλεια η έκτρωση. Στο πλευρό των γυναικών στέκονται οργανώσεις και κινήσεις που μας υπενθυμίζουν ότι η έκτρωση είναι αναφαίρετο δικαίωμα της γυναίκας – και, το σημαντικότερο; Νόμιμη.

Ειδικότερα, στη χώρα μας η έκτρωση είναι:

• νόμιμη μέχρι τη 12η εβδομάδα,
• για ιατρικούς λόγους, νόμιμη μέχρι την 24η εβδομάδα,
• αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί, η έκτρωση είναι νόμιμη μέχρι τη 19η εβδομάδα.

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ασφαλούς Άμβλωσης, στις 28 Σεπτεμβρίου, μιλήσαμε με τον Καθηγητή Μαιευτικής–Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Νικόλαο Σαλάκο, για να μας λύσει όλες τις απορίες σχετικά με το τι σημαίνει σήμερα «ασφαλής έκτρωση». Και ξεκινήσαμε τη συνομιλία μας με την παρατήρηση ότι ο κόσμος φαίνεται να διολισθαίνει προς παλαιότερες αντιλήψεις.

O Νικόλαος Σαλάκος, καθηγητής Μαιευτικής–Γυναικολογίας.

– Ποιος είναι ο ρόλος της εκκλησίας στη συζήτηση σχετικά με την έκτρωση;

Ένα μικρό ποσοστό –και όχι κυρίαρχο– των ιερέων και των πιστών ασχολείται με αυτό. Ας μη ξεχνάμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πιο απελευθερωμένη από την Καθολική, που απαγορεύει ρητά και την αντισύλληψη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Εκκλησία δεν παίζει ρόλο στα πράγματα παγκόσμια αλλά και εδώ, στην Ελλάδα. Συχνά πίσω από τους Συλλόγους Γονέων που αντιτίθενται στο μάθημα Σεξουαλικής Αγωγής είναι άνθρωποι εκκλησιαστικών οργανώσεων. Όταν βρίσκομαι απέναντι σε τέτοιους Χριστιανούς, τους υπενθυμίζω ότι Χριστός είναι αγάπη και αποδοχή. Ο Χριστός σήμανε την πρόοδο για τα ήθη της εποχής. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να μην δίνουμε το χέρι σε μία γυναίκα που δεν επιθυμεί να προχωρήσει σε κύηση;

– Ποιοι είναι οι συνηθέστεροι λόγοι που οδηγούν μία γυναίκα στην απόφαση για τον τερματισμό της κύησης;

Η απροσεξία και η έλλειψη ή η κακή χρήση αντισυλληπτικής μεθόδου είναι οι πιο συνηθισμένοι λόγοι, ειδικά για τις νέες κοπέλες. Αλλά και οι οικονομικοί λόγοι είναι πολύ σημαντικοί για την απόφαση ενός ζευγαριού να προχωρήσει σε έκτρωση. Τα νέα ζευγάρια δεν στηρίζονται οικονομικά από την πολιτεία και με την οικονομική κατάσταση που επικρατεί δεν έχουν τη βοήθεια των γονιών τους όπως άλλοτε.

Ευτυχώς, η εκτός γάμου κύηση δεν είναι σήμερα τόσο σημαντικός λόγος έκτρωσης. Οι γυναίκες κάνουν πια παιδιά εκτός γάμου. Φυλάνε μάλιστα τα ωάριά τους για να κάνουν παιδί την κατάλληλη για εκείνες στιγμή. Όλα αυτά βέβαια στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις. Στην επαρχία είναι πιο δύσκολα.

Πανό σε συγκέντρωση υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση, στις 28 Σεπτεμβρίου 2017. EUROKINISSI / ΕΛΕΝΗ ΡΟΚΟΥ

– Για πόσες εκτρώσεις ετησίως μιλάμε στη χώρα μας;

Δυστυχώς τα στοιχεία δεν είναι σαφή. Υπολογίζουμε ότι ετησίως οι εκτρώσεις είναι κατά τι λιγότερες των γεννήσεων. Σε 80.000 γεννήσεις αντιστοιχούν περίπου 70.000 εκτρώσεις. Δεν είναι και λίγο.

– Δεν είμαστε επαρκώς ενημερωμένοι για την αντισύλληψη;

Ακόμη και σήμερα αρκετά ζευγάρια χρησιμοποιούν ως αντισυλληπτική μέθοδο τη διακοπτόμενη συνουσία, που κάποια στιγμή με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει σε εγκυμοσύνη. Έχουμε ακόμη δρόμο, αλλά έχουμε διανύσει και αρκετό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι όχι μόνο να ενταχθεί η Σεξουαλική Αγωγή στα σχολεία, αλλά να είναι σχεδιασμένη σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής. Να μην είναι οπισθοδρομική.

– Οι νέες κοπέλες έχουν στη τσάντα τους το χάπι της επόμενης μέρας, αλλά διστάζουν να πάρουν αντισυλληπτικά χάπια;

Υπάρχει μία παρανόηση: Το χάπι της επόμενης ημέρας είναι χάπι επείγουσας αντισύλληψης, όχι μέθοδος αντισύλληψης. Σήμερα, οι γυναικολόγοι έχουν να προσφέρουν στις ασθενείς τους λύσεις αντισύλληψης κομμένες και ραμμένες στα μέτρα τους.

Όσο για το αντισυλληπτικό χάπι, είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος αποφυγής της σύλληψης και σήμερα είναι ασφαλέστερο, καθώς περιέχει μικρότερη δοσολογία ορμονών. Στην επιστήμη μας μιλάμε πλέον για το λεγόμενο «tailoring», που σημαίνει χορήγηση του κατάλληλου ορμονικού συνδυασμού για την κάθε κοπέλα. Προσωπικά είμαι υπέρ και της χρήσης προφυλακτικού, που με σωστή χρήση προφυλάσσει και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Πανό της Διεθνούς Αμνηστίας από συγκέντρωση στην Αθήνα. EUROKINISSI / ΕΛΕΝΗ ΡΟΚΟΥ

– Γιατί οι γυναίκες καταφεύγουν στα ιδιωτικά νοσοκομεία και όχι στα δημόσια προκειμένου να διακόψουν την κύηση;

Παρόλο που η έκτρωση είναι νόμιμη έως τις δώδεκα εβδομάδες της κύησης –και αργότερα υπό προϋποθέσεις–, τα δημόσια νοσοκομεία δεν επιλέγονται όχι μόνο γιατί δεν προσφέρουν τη διακριτικότητα μίας ιδιωτικής κλινικής, αλλά επειδή κάνουν τη διαδικασία πιο πολύπλοκη. Η γυναίκα ενδεχομένως θα περάσει από τους ανθρώπους του κέντρου οικογενειακού προγραμματισμού, θα δώσει κάποια συνέντευξη, θα κληθεί να μιλήσει για τους λόγους που θέλει να διακόψει την κύηση…

– Ποια είναι η πιο ασφαλής ιατρικά χρονική στιγμή της κύησης για να υποβληθεί μια γυναίκα σε έκτρωση;

Στο πρώτο τρίμηνο και ιδανικά μεταξύ 6,5-8,5 εβδομάδων.

– Ποιες είναι οι ενδεχόμενες επιπλοκές της επέμβασης;

Οι φλεγμονές, οι οποίες όμως είναι συνήθως αντιμετωπίσιμες. Σπανιότερα μπορεί μην «καθαριστεί» σωστά το εσωτερικό της μήτρας και να μείνει εκεί ένα πολύ μικρό κομμάτι κυήματος. Η διάτρηση μήτρας είναι μία ακόμη πιο σπάνια επιπλοκή. Γι’ αυτό λέμε ότι η εμπειρία του γιατρού είναι εξαιρετικά σημαντική.

– Απειλείται η γονιμότητα από μία ή περισσότερες διακοπές κύησης;

Δυστυχώς, γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μία ή περισσότερες εκτρώσεις έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υπογονιμότητας εξαιτίας κυρίως των φλεγμονών που μπορεί να έχουν προκληθεί.

– Τι γίνεται με τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ανήλικων κοριτσιών;

Σήμερα είναι πιο σωστά τα πράγματα. Συνοδεύονται από τις μητέρες τους.

– Φοβάστε μήπως πλησιάζει ο καιρός που θα απειληθεί –αν δεν απειλείται ήδη– το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος της γυναίκας και στην Ελλάδα;

Ελπίζω πως τελικά δεν θα επικρατήσει ο ακραίος συντηρητισμός, με τον οποίο ήρθα και ο ίδιος αντιμέτωπος όταν ήμουν Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού, Αντισύλληψης & Αναπαραγωγικής Υγείας. Από τη θέση μου αυτή συνάντησα ανθρώπους με παρωχημένες ιδέες και αντιλήψεις. Ας ευχηθούμε ότι η πρόοδος θα επικρατήσει.