QUIET QUITTING: ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΣΙΩΠΗΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ» ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μεγάλος ντόρος γίνεται για τη σιωπηλή παραίτηση στην εργασία, γνωστή διεθνώς ως quiet quitting, που παρουσιάζεται ως τάση στις δυτικές κοινωνίες. Μπορεί να ξέρεις ήδη τι είναι, αλλά να μην έχεις αποφασίσει αν τελικά ωφελεί ή βλάπτει – σε σχέση με την υγεία σου, όχι τον εργοδότη σου.

Quiet quitting επί λέξει σημαίνει σιωπηλή παραίτηση. Προτού απαντήσω στο φλέγον ερώτημα –σου κάνει καλό ή κακό;– είναι ορισμένα πράγματα που πρέπει να μπουν σε μια σειρά.

Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη στάση όλο και περισσότερων εργαζόμενων στον δυτικό κόσμο να κάνουν μόνο τη δουλειά που ορίζει το job description, αυστηρά εντός του ωραρίου που ορίζει η σύμβασή τους, χωρίς να καταβάλλουν καμιά προσπάθεια για το «παραπάνω». Με απλά λόγια, χωρίς να κάνουν υπερωρίες, χωρίς να απαντούν σε e-mail εκτός ωραρίου και χωρίς να μεταφέρουν τη δουλειά τους στο σπίτι.

Τι σημαίνει quiet quitting

H τάση, την οποία υιοθετεί 1 στους 4 εργαζόμενους σύμφωνα με έρευνα στις ΗΠΑ, εμφανίζεται ως επόμενο στάδιο της Μεγάλης Παραίτησης (Great Resignation), που αναδύθηκε ως σύμπτωμα της μετά Covid-19 εποχής. Τότε που οι εργαζόμενοι συνειδητοποίησαν ότι η δουλειά άνευ ορίων –και με οριακές απολαβές– βλάπτει σοβαρά την υγεία. Στη Δύση αυτά, όχι εδώ.

Εμφανίζεται όμως και στον αντίποδα του hustle culture, της νοοτροπίας δηλαδή ότι πρέπει να δουλεύεις νυχθημερόν προκειμένου να επιτύχεις τους προσωπικούς επαγγελματικούς σου στόχους. Πράγμα που αποδείχθηκε μεγάλη αυταπάτη για την Generation X, αλλά μόνο οι Millennials και η Gen Z βρήκαν το θάρρος να ορθώσουν το ανάστημά τους.

Το πώς φτάσαμε να θεωρούμε περίεργο να κάνεις κανονικά τη δουλειά σου είναι μεγάλο θέμα προς συζήτηση. Θα ήθελα όμως να σταθώ στον ίδιο τον όρο, στο γιατί να αποκαλείς «παραίτηση» κάτι που ουσιαστικά είναι δουλειά.

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

Κάνω απλώς τη δουλειά μου δεν σημαίνει «παραιτούμαι»

Ο όρος quiet quitting επινοήθηκε από τον οικονομολόγο Mark Boldger σε ένα συμπόσιο οικονομικών του Texas A&M University. Αφορμή στάθηκε η οικονομία της Βενεζουέλας, που κατέρρεε εν μέσω των πολιτικών επιλογών του Τσάβες το 2009, αναδύοντας την αίσθηση «παραίτησης» από κάθε φιλοδοξία. Ο Boldger ορίζει ξεκάθαρα τη σημασία του quiet quitting μέσα σε 4 προτάσεις:

1. Όταν ένας εργαζόμενος χασομεράει στη δουλειά.
2. Όταν ένας σπουδαστής αδιαφορεί για τις δραστηριότητες της κοινότητας.
3. Όταν ένας εργαζόμενος δουλεύει με «μισή καρδιά».
4. Όταν ένας δάσκαλος/σπουδαστής/εργαζόμενος σχεδιάζει σιωπηρά (χωρίς δηλαδή να το συζητάει και να το κοινοποιεί) να παραιτηθεί ή να τα παρατήσει.

Σε καμία από αυτές τις προτάσεις δεν γίνεται λόγος για εργασία στο πλαίσιο των όσων έχουν συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου και μόνο. Το να κρύβεται πίσω από μια τέτοια στάση μια συναισθηματική παραίτηση, μια απογοήτευση ή μια απουσία ουσιαστικού ενδιαφέροντος για τη δουλειά είναι πιθανό. Δεν είναι όμως απαραίτητο. Μπορεί απλώς να υπάρχει μια συνειδητοποιημένη στάση εκ μέρους του εργαζόμενου, πως η όποια επιπλέον προσφορά θα έχει κόστος για τη σωματική και ψυχική υγεία του.

ΠΡΙΝ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙΣ ΑΝ ΤΟ QUIET QUITTING ΘΑ ΣΕ ΩΦΕΛΗΣΕΙ Ή ΘΑ ΣΕ ΒΛΑΨΕΙ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ ΣΟΥ.

Αν το καλοσκεφτείς, αποτελεί λογικό άλμα σε μια κοινωνία που έχει συνηθίσει οι εργαζόμενοί της (τουλάχιστον στον ιδιωτικό τομέα) να δίνουν πάντα το κάτι παραπάνω, θυσιάζοντας πολλές ώρες από την προσωπική τους ζωή και την απαραίτητη ξεκούραση, σε ένα μοντέλο οικονομίας που τελικά δεν αποδίδει – τουλάχιστον όχι για εκείνους.

Καθόλου τυχαία, λοιπόν, δεν επιλέγουν όλοι τον ίδιο όρο. Εκτός από τα εργατικά συνδικάτα, οι υποστηρικτές της τάσης την αποκαλούν acting your wage (δηλαδή, ενεργώντας όπως ορίζει ο μισθός μου), ενώ και η Wikipedia σκέφτεται να τον ενσωματώσει με το Work-to-rule (που σημαίνει ότι εργάζομαι σύμφωνα με τα όσα ορίζει η σύμβασή μου).

Το quiet quitting δεν είναι ένα πράγμα

Πίσω από το quiet quitting υπάρχουν ουσιαστικά δύο φιλοσοφίες:

• Η μία σηματοδοτεί την εργασία εντός συγκεκριμένου πλαισίου και όχι την απουσία συναισθηματικής εμπλοκής. Το να μην εργάζεσαι 12 ώρες την ημέρα δεν σημαίνει ότι αδιαφορείς για τη δουλειά σου.
• Η άλλη την έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος, που οδηγεί σταδιακά (τις περισσότερες φορές) και σε φυσική παραίτηση

Το να σπεύσουμε να συμφωνήσουμε με διάφορους ειδικούς που υποστηρίζουν ότι το quiet quitting βλάπτει την επαγγελματική εξέλιξη αλλά και την ψυχική ισορροπία, θα ήταν λάθος. Προτού αποφασίσεις αν μια τέτοια στάση θα σε ωφελήσει ή θα σε βλάψει, πρέπει πρώτα να εξετάσεις τα κίνητρα και τις επιθυμίες σου πίσω από αυτή τη στάση.

Τα θετικά του quiet quitting

Αν η δουλειά σου, σου αρέσει, απλώς δεν θέλεις να οδηγηθείς σε burnout (ίσως επειδή το έχεις πάθει στο παρελθόν και ξέρεις καλά τι θα πει), τότε μάλλον το quiet quitting δεν είναι καν quitting και δεν θα σε βλάψει. Ενδέχεται μάλιστα να σε ωφελήσει, διότι με αυτόν τον τρόπο θα περιφρουρήσεις τα όριά σου και θα προστατέψεις τη σωματική και ψυχική σου ισορροπία.

Πράγμα που με τη σειρά του θα μπορούσε να προστατεύσει και τον εργοδότη σου από τυχόν συνεχόμενες παραιτήσεις και νέες προσλήψεις, αλλά και το κακό κλίμα που δημιουργείται ανάμεσα σε «καμμένους» υπαλλήλους. Σε αυτή την περίπτωση, σκέψου καλά προτού υιοθετήσεις έναν όρο που υποδηλώνει παραίτηση, ενώ δεν πρόκειται επουδενί για κάτι τέτοιο.

ΑΝ ΝΙΩΘΕΙΣ ΟΤΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΟΥ ΔΕΝ ΣΕ ΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΣΟΥ ΔΙΝΕΙ ΚΑΝΕΝΑ ΚΙΝΗΤΡΟ, ΜΑΛΛΟΝ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΚΑ.

Γιατί η συναισθηματική απόσυρση τελικά δεν ωφελεί

Αν όμως είσαι βαθιά απογοητευμένος από τον εργοδότη σου και αποφασίζεις να αλλάξεις στάση ως εργαζόμενος, αν πας σε μια νέα δουλειά έχοντας εκ των προτέρων την πεποίθηση ότι θα σε εκμεταλλευτούν, ή κι αν ακόμη επιλέγεις ένα επάγγελμα που καθόλου δεν αγαπάς, απλώς το διεκπεραιώνεις, τότε, ναι, μιλάμε για συναισθηματική παραίτηση, που βάσει πιθανοτήτων οδηγεί σε φυσική παραίτηση.

Νομίζω μάλιστα ότι αρκετοί από μας έχουμε κάποτε παραιτηθεί σιωπηλά προτού παραιτηθούμε και κανονικά. H Βρετανίδα coach καριέρας Joanne Mallon ανέφερε στο BBC ότι πολλοί από τους πελάτες της, όταν φτάνουν στο γραφείο της, έχουν ήδη ξεκινήσει μέσα τους να παραιτούνται συναισθηματικά από τη δουλειά τους, ασχέτως τάσεων.

Τα μειονεκτήματα του αληθινού quiet quitting

Μια τέτοια στάση ως φιλοσοφία δεν σου κάνει καλό όπως ίσως νομίζεις. Σίγουρα δεν σε οδηγεί σε κάποιου είδους επαγγελματική εξέλιξη. Η ειδικός σε θέματα καριέρας Pattie Ehsaey εξηγεί σε βίντεό της στο TikTok ότι με τη νοοτροπία αυτή κανείς δεν μπορεί να πετύχει τίποτε περισσότερο από τη μετριότητα.

Το χειρότερο όμως είναι ότι αυτή η στάση μακροπρόθεσμα σε φθείρει. Σου αφαιρεί το κίνητρο, τη χαρά της δημιουργίας, ακόμη και την καλή διάθεση να κάνεις τη δουλειά σου, και μετατρέπει το 8ωρο σου σε συναισθηματική αγγαρεία. Πρόσεξε τη σημασία της λέξης «συναισθηματική», διότι εδώ βρίσκεται η παγίδα.

Δεν είναι λίγες οι έρευνες που συνδέουν την ουσιαστική εμπλοκή με την εργασία με την έννοια του σκοπού στη ζωή, η οποία συμβάλλει στη μακροζωία. Κι ας μην ξεχνάμε πως αν αγαπάς τη δουλειά σου, μπορεί να λειτουργήσει ακόμη και ως το κίνητρο για την ίδια τη ζωή, να της δώσει το βασικό της νόημα.

Μια άλλη προσέγγιση της εργασίας

Η εργασία έχει και μια βαθιά υπαρξιακή υπόσταση, σύμφωνα με τον Αλαίν Ντε Μποττόν, ο οποίος γράφει στον επίλογο του βιβλίου του Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας (εκδ. Πατάκη): «Από τη φύση της η εργασία δεν μας επιτρέπει άλλο από το να την πάρουμε υπερβολικά στα σοβαρά... Η παρόρμηση να υπερβάλλουμε στη σημασία αυτού που κάνουμε σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί διανοητικό λάθος, αλλά είναι η ίδια η ζωή που κυλάει μέσα μας».

Ο συγγραφέας ερμηνεύει την εργασία ως ένα αντίβαρο στην ιδέα του θανάτου. Είναι ο τρόπος που έχουν οι άνθρωποι να σκέφτονται και να ασχολούνται με κάτι άλλο πέρα από τη συνολική εικόνα της ζωής που καταλήγει αναπόφευκτα στον θάνατο. Τι θα σήμαινε λοιπόν μια διαρκής αθόρυβη παραίτηση;

Τι τύπος quiet quitter είσαι;

Αν αυτό σου φαίνεται ακραίο, ρώτα αθόρυβα τον εαυτό σου γιατί κάνεις αυτό που κάνεις – και πες το όπως θέλεις, μικρή σημασία έχει. Αν απλώς επιδιώκεις να προστατέψεις την προσωπική σου ζωή και να βάλεις ένα διακριτό όριο μεταξύ αυτής και μιας δυνητικά πιεστικής και αδιέξοδης εργασιακής συμπεριφοράς, τότε το work-to-rule είναι υπέρ σου.

Αν πάλι είσαι συναισθηματικά αλλού και νιώθεις ότι η δουλειά σου δεν σε αφορά, δεν σου δίνει κανένα κίνητρο και δεν σε εκφράζει στο ελάχιστο, τότε μην χάνεις τον χρόνο σου σιωπηλά, αργά και βασανιστικά. Μάλλον ήρθε η ώρα να παραιτηθείς και ηχηρά.