ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙΣ ΟΜΑΔΙΚΟ ΑΘΛΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ

Τα ομαδικά αθλήματα έχουν τη χάρη τους: Μαθαίνουν τα παιδιά να αλληλεπιδρούν για έναν κοινό σκοπό και τα μυούν στην αντιμετώπιση κρίσεων και την ανάληψη ευθυνών, προετοιμάζοντάς τα έτσι για την ενήλικη ζωή τους.

«Ένας για όλους και όλοι για έναν». Όταν ο Αλέξανδρος Δουμάς έγραφε το σύνθημα για τους «Τρεις Σωματοφύλακες», μάλλον δεν είχε κατά νου μια παρέα φίλων με μια μπάλα. Ωστόσο, η φράση αυτή συνοψίζει το κοινό σημείο που έχουν όλα τα ομαδικά αθλήματα: την αδελφικότητα.

Ακόμη και τα μεγαλύτερα ταλέντα αθλητών και αθλητριών που παίζουν σε ομάδες δεν μπορούν να διακριθούν τους χωρίς τη συνεργασία με τους άλλους παίκτες. Μπορεί ο Γιάννης Αντετοκούνμπο να οδηγήσει στη δόξα την ομάδα του, αν δεν έχει στο πλευρό τους συμπαίκτες του; (Την απάντηση στο επίκαιρο ερώτημα τη γνωρίζουμε όλοι, φίλοι του μπάσκετ και μη).

Για άλλους είναι τα ατομικά, για άλλους τα ομαδικά αθλήματα;

Έχω περάσει ώρες στην κερκίδα ανοιχτού κολυμβητηρίου περιμένοντας τα μικρά μου παιδιά να μάθουν ασφαλές κολύμπι. Το κολυμβητήριο είναι ένας υδάτινος κόσμος γεμάτος μεγάλες προσδοκίες, που μοιράζεται κυρίως ανάμεσα στους μοναχικούς αθλητές της κολύμβησης και στους εξωστρεφείς αθλητές και αθλήτριες του πόλο.

Οπότε, από τη μια βλέπεις τον μεμονωμένο αθλητή: οι επιδόσεις του, ο προπονητής του, τα αμέτρητα πήγαιν’ έλα σε στυλ ελεύθερο, όλα εξαρτώνται από μία ψυχή, ένα μυαλό. Φαίνεται να το απολαμβάνει. Δεν θα ήθελε να είναι στην άλλη μεριά της πισίνας, με τους παθιασμένους φωνακλάδες συνομήλικούς του, που πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση για να μη χαθεί –κυριολεκτικά– η μπάλα.

Από τη μια λοιπόν η εκκωφαντική φασαρία της ομάδας, κι από την άλλη η εκκωφαντική ησυχία του αθλητή που παλεύει μόνος με τον χρόνο και την επίδοση. Συμπέρασμα; Δεν κάνουμε όλοι για όλα. Μήπως όμως είναι καλό πού και πού να μπολιάζουμε τα παιδιά μας και με δραστηριότητες που τα βγάζουν από τα νερά τους;

Σκορ στην αλληλεπίδραση

Τα ομαδικά αθλήματα δεν προάγουν μόνο την καλή φυσική κατάσταση του παιδιού και του εφήβου, αλλά καλλιεργούν και τις κοινωνικές δεξιότητες. Χωρίς αλληλεγγύη και αλτρουισμό δεν στέκει ούτε η ομάδα, ούτε ο αθλητής που παίζει σ’ αυτήν.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Μπάσκετ, ποδόσφαιρο, χάντμπολ, πόλο και άλλα πιο ευφάνταστα ομαδικά παιγνίδια αναπτύσσουν την ενσυναίσθηση, διδάσκουν στα παιδιά την αυτοσυγκράτηση και την υπομονή, τον σεβασμό τόσο στον συμπαίκτη όσο και στον παίκτη της αντίπαλης ομάδας, την ανάληψη ευθύνης. Η προπόνηση γίνεται συχνά πεδίο αντιπαραθέσεων που βοηθούν τα παιδιά να μάθουν τα όρια και του εαυτού τους αλλά και των άλλων. Ναρκισσιστικές συμπεριφορές δεν χωρούν στην ομάδα. Η νίκη είναι υπόθεση όλων και το τρόπαιο δεν το σηκώνει ποτέ ένας μόνος του.

Η παγίδα του «πάγκου»

Κόρη οικογενειακού φίλου, 24 ετών σήμερα, που λάτρευε σε όλη την προεφηβική και εφηβική ζωή της το μπάσκετ, έφαγε ώρες «προπόνησης» καθήμενη στον πάγκο γιατί οι συμπαίκτριές της ήταν πιο γρήγορες, πιο ψηλές, είχαν καλύτερα αντανακλαστικά, ήταν πιο δυνατές. Κι ας χτυπούσε την μπάλα από μικρό παιδί στο παρκέ –έστω του διαμερίσματος– γνωρίζοντας πώς να μην κάνει «βήματα» από τα δώδεκα κιόλας χρόνια της. Τι έλεγε τις προάλλες μεγάλη πια σε παρέα μεγάλων; «Ο πάγκος ήταν η καλύτερη άσκηση για τη μετά μπάσκετ ζωή μου». Όταν από το γήπεδο πήγε στο πανεπιστήμιο, μπορούσε να αντιμετωπίσει ευκολότερα τη ματαίωση, ήξερε να περιμένει τη στιγμή της και να παρατηρεί με υπομονή και επιμονή τον εαυτό τους και τους άλλους προκειμένου να βελτιωθεί.

Αντέχουν όλοι τον «πάγκο»; Όχι. Σίγουρα δεν τον αντέχουν παιδιά που έχουν ανατραφεί ως παντοτινοί νικητές. Σε αυτά, ο πάγκος μπορεί να γίνει δάσκαλος. Δεν τον αντέχουν επίσης εκείνα τα πιο εσωστρεφή και λιγότερο δυναμικά παιδιά, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, που εύκολα χάνουν τον προσανατολισμό τους στο πλήθος της ομάδας και παίρνουν βαριά το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, όταν η ομάδα χάνει ή όταν η προπόνηση δεν πάει καλά.

Η ΑΘΛΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΔΥΝΑΜΩΣΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ. Ο ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ.

Σε όλες αυτές τις δυσκολίες, ο προπονητής είναι το πρόσωπο-κλειδί. Αν αναλώνεται προπονώντας τα φαβορί του και δεν έχει παιδαγωγική στάση απέναντι στα παιδιά και τους εφήβους της ομάδας του, θα στοχοποιήσει ένα «άμπαλλο» παιδί. Ενίοτε θα το βάλει τιμωρία και στον πάγκο, αποκλείοντάς το από κρίσιμα παιγνίδια ως «βαρίδι» για την ομάδα. Αυτό ενδέχεται να συρρικνώσει την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό του μικρού αθλητή ή της αθλήτριας που θα χάσει κάθε χαρά για το παιγνίδι.

Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση; Αλλάζουμε ομάδα ή άθλημα, υπενθυμίζοντας πρώτα σε εμάς τους ίδιους και στη συνέχεια και στα παιδιά μας ότι η άθληση δεν είναι το μέσον για τον πρωταθλητισμό, ούτε μονόδρομος για την κορυφή. Είναι ένας αρχαίος και ευγενής τρόπος να ανακαλύψει και να δυναμώσει το σώμα και την ψυχή του. Οι επιδόσεις αφορούν ένα πολύ μικρό ποσοστό ατόμων με ιδιαίτερα ψυχικά και σωματικά χαρακτηριστικά, και απαιτούν πολύ πόνο.

Αλλαγή πορείας

Στην τρυφερή προεφηβική και εφηβική ηλικία, κάθε αναμέτρηση που έχει να κάνει με τον σωματότυπο και τη δύναμη του ατόμου είναι πρόκληση. Κάποια αγόρια και κορίτσια αργούν να ψηλώσουν και να «δέσουν», και αυτό μπορεί να πλήξει και την αυτοεικόνα τους, όταν το πεδίο σύγκρισης είναι ένα γήπεδο όπου αναμετρώνται σε ομαδικά αθλήματα.

Συμπερασματικά, αν το παιδί σας δυσφορεί και η δυσφορία δεν υποχωρεί, προτείνετέ του κάποιο ατομικό άθλημα όπως ο στίβος, οι πολεμικές τέχνες ή η κολύμβηση, που ενδυναμώνουν το σώμα. Αν το επιθυμεί αργότερα, μπορεί να επιστρέψει στα γήπεδα και τις προπονήσεις με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Ομαδικά αθλήματα από ποια ηλικία;

Παιδιά κάτω των έξι ετών, αναπτυξιακά δεν διαθέτουν τις δεξιότητες που απαιτούνται σε ομαδικά αθλήματα. Για τις ηλικίες αυτές προτείνεται το ελεύθερο παιγνίδι.

Μετά την ηλικία των επτά ετών, τα παιδιά είναι σε θέση να εκτελέσουν τις εντολές του προπονητή και να ασχοληθούν με πιο απαιτητικά αθλήματα, ομαδικά ή ατομικά. Ιδανική πάντως ηλικία για τη συμμετοχή ενός παιδιού σε ομαδικό άθλημα είναι 10-12 ετών, οπότε έχουν κατακτήσει τις κινητικές δεξιότητες, αλλά και την αντίληψη που απαιτείται για τη συμμετοχή στις προπονήσεις και τους αγώνες της ομάδας.