Η «ΑΓΝΩΣΤΗ» ΟΡΜΟΝΗ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΜΑΣ

Η αδιπονεκτίνη, μια ορμόνη που ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα και παράγεται από τον λιπώδη ιστό, φαίνεται ότι σχετίζεται με το βάρος μας, τη φλεγμονή και τις καρδιακές παθήσεις.

Καθώς η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα προβλήματα υγείας που προκύπτουν ως επακόλουθα αυξάνουν δραματικά στη σύγχρονη ζωή, η επιστήμη έχει βαλθεί να ανακαλύψει όλους τους μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω τους. Έτσι, λοιπόν, μέχρι πρόσφατα αγνοούσαμε όρους όπως το μεταβολικό σύνδρομο, η αντίσταση στην ινσουλίνη, το οξειδωτικό στρες, αλλά και ουσίες ακόμη και ορμόνες που εμπλέκονται στη δημιουργία νοσογόνων σχημάτων.

Η ανακάλυψη της λεπτίνης τη δεκαετία του 1990 –της ορμόνης που παράγεται από το πλέον απίθανο ενδοκρινές «όργανο», το λίπος– έστρεψε τις έρευνες στον ίδιο τον λιπώδη ιστό. Μόλις το 2001, η επιστήμη ανακάλυψε μία ακόμη ορμόνη, την αδιπονεκτίνη, που παράγεται από τον ίδιο ιστό και, όπως δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία, παίζει καθοριστικό ρόλο στην προστασία από την αντίσταση στην ινσουλίνη, τον διαβήτη και την αθηροσκλήρωση. Τα μειωμένα επίπεδα αδιπονεκτίνης πιστεύεται ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκίας και καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Τι είναι η αδιπονεκτίνη και πώς σχετίζεται με την παχυσαρκία;

Η αδιπονεκτίνη είναι μια πρωτεΐνη που αποτελείται από 244 αμινοξέα και εκκρίνεται κυρίως από τον λιπώδη ιστό του σώματος. Οι γυναίκες έχουν υψηλότερα επίπεδα αδιπονεκτίνης από τους άντρες. Τα επίπεδα της αδιπονεκτίνης μειώνονται στην παχυσαρκία και συνδέονται με την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

iStock

Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν μειωμένα επίπεδα αδιπονεκτίνης. Από την άλλη πλευρά, τα επίπεδα αδιπονεκτίνης είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό σε άτομα που είναι λιποβαρή, πάσχουν από ανορεξία ή υποσιτίζονται.

Σαν γενικό κανόνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσο περισσότερο σωματικό λίπος έχει κάποιος, τόσο χαμηλότερα είναι τα επίπεδα αδιπονεκτίνης και το αντίστροφο. Η απώλεια βάρους έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων αδιπονεκτίνης.

Τι συμβαίνει κατά την αντίσταση στην ινσουλίνη;

Τι συμβαίνει όμως με την ευαισθησία στην ινσουλίνη; Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα των μυών, του λίπους και του ήπατος να απορροφούν τη γλυκόζη που βρίσκεται μέσα στο αίμα. Η γλυκόζη χρησιμεύει ως ενέργεια στα συγκεκριμένα κύτταρα ή μετατρέπεται σε λίπος για μελλοντική χρήση από τον οργανισμό. Η ινσουλίνη όμως επηρεάζει και άλλες μεταβολικές διεργασίες, όπως η διάσπαση του λίπους ή των πρωτεϊνών.

Αντίσταση στην ινσουλίνη συμβαίνει όταν τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα την υπερβολική απελευθέρωσή της στο αίμα (υπερινσουλιναιμία). Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε προδιαβήτη, διαβήτη τύπου 2 και διαβήτη κύησης. Πώς συνδέεται όμως η αντίσταση στην ινσουλίνη με την αδιπονεκτίνη; Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν συνήθως χαμηλά επίπεδα αδιπονεκτίνης. Έτσι, τα χαμηλά επίπεδά της αποτελούν προγνωστικό παράγοντα ανάπτυξης αντίστασης στην ινσουλίνη.

Η σχέση της αδιπονεκτίνης με την ινσουλίνη

Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι ενώ η αντίσταση στην ινσουλίνη συνδέεται συχνά με την παχυσαρκία, οι άνθρωποι μπορεί να την παρουσιάζουν και χωρίς να είναι παχύσαρκοι. Προσέξτε όμως, τα άτομα που έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη χωρίς να είναι παχύσαρκα, έχουν κι αυτά συνήθως χαμηλά επίπεδα αδιπονεκτίνης. Όταν τα επίπεδα της αδιπονεκτίνης είναι χαμηλά, η ινσουλίνη παρουσιάζει μειωμένη ικανότητα να επιτελέσει τη λειτουργία της.

Αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει ένας γενετικός παράγοντας που εμπλέκεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την αδιπονεκτίνη. Επίσης, ότι ο ρόλος στης αδιπονεκτίνης είναι μάλλον πιο σημαντικός από αυτόν της ινσουλίνης για τη λειτουργία του μεταβολισμού και τη διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού. Η έκκριση της αδιπονεκτίνης αυξάνεται από την ινσουλίνη και ο βασικός ρόλος της είναι να ρυθμίζει την παραγωγή γλυκόζης και να καταβολίζει τα λιπαρά οξέα.

iStock

Καθώς όμως και άτομα με σοβαρή λιποδυστροφία (σύνδρομο που προκαλεί έλλειψη λιπώδους ιστού σε ορισμένα μέρη του σώματος), έχουν κι αυτά χαμηλή αδιπονεκτίνη, καταλαβαίνουμε ότι η ορμόνη αυτή παίζει ρόλο στον τρόπο με τον οποίο το σώμα αποθηκεύει το λίπος.

Τα οφέλη της αδιπονεκτίνης και πώς θα τα αυξήσουμε

Η αδιπονεκτίνη έχει αντιδιαβητική και αντιφλεγμονώδη δράση. Χάρη στην τελευταία, συμβάλλει επίσης στην προστασία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων και αποτρέπει από την αθηροσκλήρωση. Ως εκ τούτου, αποτελεί έναν νέο θεραπευτικό στόχο για τον διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο. Μια φυσική θεραπεία για τη βελτίωση των επιπέδων αδιπονεκτίνης είναι η συνεχής άσκηση και η απώλεια βάρους. Φάρμακα όπως η μετφορμίνη και οι θειαζολιδινεδιόνες, που χορηγούνται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων αδιπονεκτίνης.