ISSEY MIYAKE: ΓΙΑΤΙ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ

Στα ρούχα του ρηξικέλευθου Ιάπωνα σχεδιαστή διασταυρώθηκαν η τέχνη και η μόδα, η φύση και η τεχνολογία, η καινοτομία και η παράδοση, η Ανατολή και η Δύση.

Ο Issey Miyake, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών, αναζητούσε την εξέλιξη στα υφάσματα των ρούχων εργασίας των εργατών, αλλά και στο λογισμικό των ηλεκτρονικών υπολογιστών, στις διακηρύξεις του Μάη του ’68, στα γλυπτά του Brâncuși και του Giacometti, στην παραδοσιακή τέχνη του χαρτιού.

Για τον Jack Lang, πρώην υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας που είχε τιμήσει τον Ιάπωνα σχεδιαστή με το Μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, ο Issey Miyake ήταν ένας «εξερευνητής» και ένας «μεγάλος εφευρέτης».

Επαναστατικός, αντισυμβατικός, φιλοσοφημένος και σεμνός, ο Issey Miyake μίλησε πρώτος απ’ όλους στον χώρο του για τη βιωσιμότητα της μόδας. «Είναι σημαντικό να φτιάχνουμε ρούχα για μακροχρόνια χρήση και όχι για μία σεζόν. Δεν μπορούμε να πετάμε πράγματα», έλεγε το 2010. Και θεωρούσε ότι ένας σχεδιαστής μόδας μπορεί να παραμένει ανώνυμος.

Δημιουργίες του Issey Miyake, από το 1974. AP Photo

Με αφορμή τον θάνατο του, κάνουμε μια αναδρομή στην πορεία του, που ξεκίνησε από πρακτικές πλάι στον Guy Laroche και τον Hubert de Givenchy, αλλά πήρε εντελώς διαφορετική τροπή, αφού ο ίδιος δεν επιθυμούσε να φτιάχνει ρούχα για τις γυναίκες της μπουρζουαζίας. Και θυμόμαστε μεγάλες και μικρές στιγμές του που τον έκαναν τον πρώτο διεθνώς αναγνωρισμένο Ασιάτη σχεδιαστή μόδας.

Μοναδικός συνδυασμός χρωμάτων, στα χαρακτηριστικά πλισαρισμένα του υφάσματα. Shizuo Kambayashi / AP Photo

5+1 πράγματα που αξίζει να θυμάσαι για τον Issey Miyake

1. Η επανάσταση του πλισέ

Μεγάλη κληρονομιά του Issey Miyake στη μόδα είναι η πρωτοποριακή του έρευνα και δημιουργία πάνω στις πτυχώσεις, που συνεχίζει μια γραμμή από το αρχαιοελληνικό ένδυμα. Στην Ελλάδα, ακολουθήσαμε με θαυμασμό αυτό το νήμα στην πρώτη διεθνή έκθεση μόδας στο Μουσείο Μπενάκη το 2004. Με ένα και μόνο υλικό, τον πολυεστέρα, και μια πρωτόφαντη τεχνική που προσθέτει τις πτυχώσεις στα υφάσματα αφού κοπούν και ραφτούν με πρέσα θερμότητας, ο Issey Miyake πρωτοπαρουσίασε τα ελαφριά, ευέλικτα και λειτουργικά πλισέ ρούχα του το 1988, που οδήγησαν στη δημιουργία της σειρά  Pleats Please το 1994.

Άποψη έκθεσης αφιερωμένης στον Issey Miyake στο National Art Center του Τόκiο, το 2016. Shizuo Kambayashi / AP Photo

H βασική του πεποίθηση ότι «το design δεν είναι για τη φιλοσοφία, αλλά για τη ζωή» εκφράζεται βασικά με αυτά τα ρούχα, που όσο τάραξαν τα νερά όταν λανσαρίστηκαν, άλλο τόσο θα έχουν μια θέση στην γκαρνταρόμπα των fashion conscious ανθρώπων του σήμερα και του αύριο.

Ο Issey Miyake παραλαμβάνει στο Παρίσι το βραβείο για την καλύτερη κολεξιόν από ξένο σχεδιαστή, τον Οκτώβριο του 1985. Michel Lipchitz / AP Photo

2. To εμβληματικό L’Eau d’Issey

Μια λίστα με εμβληματικά αρώματα θα ήταν ελλιπής (και αμελής!) χωρίς το υδάτινο και λουλουδάτο L’Eau d’Issey, που δημιουργήθηκε από την περίφημη «μύτη» Jacques Cavallier και λανσαρίστηκε το 1992. Αυτό το εξαιρετικά επιδραστικό άρωμα ήταν εμπνευσμένο από το νερό και σήκωσε ένα... κύμα υδάτινων αρωμάτων από άλλους οίκους.

Το 1994 κυκλοφόρησε η ανδρική εκδοχή του αρώματος, ενώ η φετινή περιορισμένη έκδοσή του δημιουργήθηκε από τρεις αρωματοποιούς και μας μεταφέρει σε ένα ταξίδι από τις Κυκλάδες στη Σικελία κι από εκεί στο ηφαιστειογενές νησάκι Παναρέα.

O Miyake δεν συμπαθούσε τον χαρακτηρισμό «σχεδιαστής μόδας» και η γλυπτική διάσταση των σχεδίων του τον δικαιώνει διαχρονικά. Shizuo Kambayashi / AP Photo

3. Οι πιστοί πελάτες του

Πιστή του πελάτισσα ήταν η Zaha Hadid – τι άλλο θα μπορούσε να φοράει η… αεροδυναμική αρχιτέκτονας; Αλλά και ο Steve Jobs ήταν μεγάλος θαυμαστής του. Ο Issey Miyake έφτιαχνε τα περίφημα μαύρα ζιβάγκο του ιδρυτή της Apple, τα οποία ήταν κάτι σαν στολή εργασίας.

O Steve Jobs το 2007, παρουσιάζοντας το iPhone ντυμένος με ένα από τα πανομοιότυπα μαύρα Miyake που είχε στην γκαρνταρόμπα του. Paul Sakuma / AP Photo

«Μου έχει φτιάξει αρκετά για όλη μου τη ζωή», είχε πει ο Jobs επιδεικνύοντάς τα στον βιογράφο του. Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το πώς προέκυψε αυτή η σχέση. Ο Issey Miyake είχε σχεδιάσει τη δεκαετία του ’80 την στολή που φορούσαν οι εργαζόμενοι της Sony, εμπνέοντας τον Jobs να του ζητήσει το ίδιο για τους υπαλλήλους της Apple. Μόνο που εκείνοι δεν εκτίμησαν τόσο την ιδέα του αφεντικού τους. Και έτσι ο Jobs περιορίστηκε στο να αποκτήσει τη δική του στολή, συνδυάζοντας το μαύρο ζιβάγκο με τζιν παντελόνι.

«ΠΟΛΛΟΙ ΕΠΑΝΑΛΑMΒΑΝΟΥΝ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. ΔΕΝ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΑΥΤΟ. ΠΡΟΤΙΜΩ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ».

4. Η σταυροφορία για το design

Για τον Issey Miyake, το design θα έπρεπε να παίζει καθοριστικό ρόλο στον επαναπροσδιορισμό της κοινωνικής ταυτότητας. Ο προβληματισμός του για το μέλλον του ιαπωνικού design τον οδήγησε στη δημιουργία του 21_21 Design Sight, που συνδυάζει τη λειτουργία ενός ερευνητικού κέντρου και ενός μουσείου για το design.

Όπως ανέφερε ο ίδιος: «Η Ιαπωνία δεν έχει φυσικούς πόρους. Αν εμείς οι Ιάπωνες θέλουμε να χαράξουμε την πορεία μας με το κεφάλι ψηλά, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε περισσότερη πνευματική ενέργεια από ποτέ. Ένας τρόπος για να το κάνουμε είναι να επαναπροσδιοριστούμε ως ένα “έθνος σχεδιαστών” με παγκόσμια αναγνώριση. Πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι δεν είναι αρκετό να καταναλώνουμε. Είναι σημαντικό να δημιουργούμε».

Το 21_21 Design Sight υπήρχε στο μυαλό του Issey Miyake από τα 80s. Με ενθουσιώδη υποστήριξη από επιχειρηματίες και designers, άνοιξε τελικά το 2007, σε ένα εντυπωσιακό τεχνικά κτήριο που σχεδίασε ο βραβευμένος μινιμαλιστής αρχιτέκτονας Tadao Ando.

O Issey Miyake επιδεικνύει νέο τύπο υφάσματος που είχε δημιουργήσει, το 2015. Masahiro Sugimoto / The Yomiuri Shimbun / AFP

5. Το τραύμα της Χιροσίμα

Ο Issey Miyake δεν είχε μοιραστεί ποτέ την εμπειρία από την ατομική βόμβα που ισοπέδωσε την πατρίδα του, τη Χιροσίμα, όταν ήταν επτά ετών. Η μητέρα του πέθανε τρία χρόνια μετά, λόγω της έκθεσής της στη ραδιενέργεια. Το 2009, με αφορμή μια φημολογούμενη επίσκεψη του Barack Obama στη Χιροσίμα (που τελικά πραγματοποιήθηκε το 2016), ο σχεδιαστής έλυσε τη σιωπή του στους New York Times:

«Επέλεξα να μη μοιραστώ ποτέ τις αναμνήσεις ή τις σκέψεις μου από εκείνη την ημέρα. Προσπάθησα, αν και ανεπιτυχώς, να τις αφήσω πίσω μου, προτιμώντας να σκέφτομαι πράγματα που μπορούν να δημιουργηθούν, όχι να καταστραφούν, και που φέρνουν ομορφιά και χαρά. Γι’ αυτό, στράφηκα στον σχεδιασμό ρούχων, εν μέρει επειδή είναι ένας δημιουργικός χώρος, μοντέρνος και αισιόδοξος.

»Προσπάθησα να μην με καθορίζει το παρελθόν μου. Δεν ήθελα να με χαρακτηρίζουν ως “ο σχεδιαστής που επέζησε από την ατομική βόμβα”, και γι’ αυτό απέφευγα πάντα τις ερωτήσεις για τη Χιροσίμα. Με έκαναν να νιώθω άβολα. Ωστόσο, τώρα συνειδητοποιώ ότι είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί αν θέλουμε να απαλλάξουμε τον κόσμο από τα πυρηνικά όπλα».

Και μια άγνωστη λεπτομέρεια...

Όταν ήταν μικρός, ο Issey Miyake ήθελε να γίνει αθλητής. Η αγάπη του για τον αθλητισμό ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους επιθυμούσε τα ρούχα του να δίνουν ελευθερία κινήσεων. Το 1992, για τους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης, σχεδίασε την επίσημη στολή της λιθουανικής ολυμπιακής ομάδας.