12 ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΣΑΜΠΟΤΑΡΟΥΝ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΣΟΥ ΥΓΕΙΑ

Η αυτοφροντίδα ξεκινάει από την παρατήρηση και την αποφυγή των κακών συνηθειών που βλάπτουν την ψυχική υγεία. Εντοπίστε τις σκέψεις και τις συμπεριφορές που σωρευτικά και μακροπρόθεσμα σας κάνουν κακό.

Υπάρχουν μερικές συνήθειες που βλάπτουν την ψυχική υγεία. Δεν θα τις βρείτε σε κάποιο εγχειρίδιο νευροψυχιατρικών διαταραχών, ούτε θα τις υπογράψει κάποιος ψυχίατρος. Τις έμαθα καλά και ξέρω να τις αναγνωρίζω διαβάζοντας, κάνοντας ψυχοθεραπεία και επαναλαμβάνοντάς τες –δυστυχώς– πολλές φορές.

Το θέμα με αυτές τις μικρές, καθημερινές συνήθειες είναι ότι δεν φαντάζεσαι πόσο κακό μπορούν να σου κάνουν μακροπρόθεσμα. Επίσης, δεν συνειδητοποιείς πως αν κι από μόνες τους δεν προκαλούν τόσο κακό, συνδυαζόμενες με τις υπόλοιπες –πράγμα που συμβαίνει συνήθως– μπορεί να γίνουν καταστροφικές.

Ο λόγος που τις γράφω εδώ είναι για να τις εντοπίσετε και να προσπαθήσεττε να τις διαγράψετε οριστικά από τη ζωή σας. Ας πούμε ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πρόληψη για την ψυχική υγεία, χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει της πιθανότητα εμφάνισης κάποιου προβλήματος. Μοιάζουν με τη φυσιοθεραπεία που υπόσχεται να λειτουργήσει επικουρικά σε κάποια θεραπεία, ή την άσκηση που σίγουρα δρα προληπτικά στη διατήρηση της σωματικής υγείας. Πάμε να τις δούμε μία προς μία.

1. Είστε επικριτικοί με τον εαυτό σας

Πώς μιλάτε στον εαυτό σας όταν κοιτάζεστε στον καθρέφτη; Όταν κάνετε λάθος; Όταν κάποιος άλλος παίρνει την προαγωγή που θέλατε; Αν η εσωτερική σας φωνή είναι επικριτική, φλερτάρετε δυνητικά με την κατάθλιψη, σε περίπτωση που προκύψουν κι άλλοι λόγοι φυσικά. Η εσωτερική σας φωνή πρέπει να είναι συμπονετική και ενθαρρυντική. Διότι έτσι είναι σα να αναγνωρίζετε ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Το να μάθετε να μιλάτε στον εαυτό σας όπως μιλάτε σε κάποιον που νοιάζεστε θέλει λίγη προσπάθεια στην αρχή, αλλά μετά μπορεί ακόμη και να σας αλλάξει τη ζωή.

2. Δεν ζητάτε βοήθεια

Ας υποθέσουμε ότι αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα ή έστω ένα εμπόδιο, μια μικρή ανησυχία. Θα σκεφτείτε να εμπλέξετε κάποιον δικό σας άνθρωπο για βοήθεια; Αν όχι, εντοπίστε γιατί. Δεν θέλετε να τον επιβαρύνετε με τα δικά σας; Θεωρείτε ότι το να βασιστείτε στη βοήθεια κάποιου άλλου σας καθιστά λιγότερο ικανούς; Δυστυχώς, η τακτική αυτή σας επιβαρύνει πολύ. Σας απομονώνει συναισθηματικά αλλά και ουσιαστικά. Κανείς δεν τα κατάφερε ποτέ μόνος του. Προσπαθήστε να αλλάξετε νοοτροπία και θα δείτε πόσο πιο εύκολη θα γίνει η καθημερινότητά σας. Εσείς, άλλωστε, δεν θέλετε να βοηθάτε τους φίλους σας;

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

3. Καταπιέζετε τα αρνητικά συναισθήματα

Σε κανέναν δεν αρέσουν τα δύσκολα συναισθήματα. Όλοι θα προτιμούσαμε να μην τα νιώθουμε, αλλά δεν γίνεται. Η αποφυγή του φόβου, του άγχους, της θλίψης και της ανησυχίας μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συμπεριφορές, όπως η συναισθηματική διατροφή και η διαταραχή χρήσης του αλκοόλ. Μάλιστα, μια μεγάλη κατηγορία ειδικών –παρότι οι έρευνες δεν επαρκούν ακόμη– θεωρεί ότι ο θυμός που κρατάμε μέσα μας μπορεί ακόμη και να μας προκαλέσει προβλήματα υγείας. Είναι πολύ σημαντικό να επιτρέψετε στον εαυτό σας να εκφράζει τα δύσκολα συναισθήματά του. Δεν είναι τυχαίο που και οι παιδοψυχολόγοι συστήνουν να εξοικειώσουμε τα παιδιά με τα αρνητικά συναισθήματα, αν θέλουμε να γίνουν ευτυχισμένα.

4. Συγκρίνεστε με τους άλλους

Ένα από τα πιο ανόητα πράγματα που συνηθίζουμε να κάνουμε στον εαυτό μας είναι να τον συγκρίνουμε με τους άλλους και τα όσα –νομίζουμε ή μας δείχνουν– ότι έχουν πετύχει. Δυστυχώς, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιδεινώνουν το πρόβλημα, καθώς μας κάνουν να πιστεύουμε ότι όλοι οι άλλοι έχουν καταπληκτικές ζωές. Θυμηθείτε: Δεν είστε το ψηφιακό σας αποτύπωμα.

5. Βάζετε τρικλοποδιά στον εαυτό σας

Και το κάνετε αυτό όταν τα πράγματα είναι καλά. Πώς; Για παράδειγμα μπορεί να υποκινήσετε έναν τσακωμό με τον/τη σύντροφό σας στις διακοπές. Ή να αναλάβετε ένα επιπλέον project στη δουλειά, όταν έχετε ήδη πολλά να κάνετε. Ο μηχανισμός πίσω από αυτή την αυτοκαταστροφική συνήθεια είναι ασυνείδητος: Δημιουργούμε εμείς το όποιο καταστροφικό σενάριο φοβόμαστε ότι θα μας συμβεί, από την ανάγκη μας να ελέγξουμε την ίδια την καταστροφή.

6. Δεν πιστεύετε στις ικανότητές σας

Αν όταν πετυχαίνετε κάτι πιστεύετε ότι εξαπατήσατε τους άλλους, τότε απλώς δεν πιστεύετε στον εαυτό σας και τον υποτιμάτε συστηματικά. Η συγκεκριμένη πεποίθηση μάλιστα έχει και όνομα, μιας και δεν συμβαίνει μόνο σε σας. Ονομάζεται σύνδρομο του απατεώνα. Δεν κοροϊδέψατε κάποιον, κερδίσατε με την αξία σας. Αποδεχτείτε τον έπαινο και νιώστε καλά με το επίτευγμά σας.

7. Αποζητάτε την αποδοχή των άλλων, λέγοντας συνέχεια «ναι»

Το να βάζετε σε προτεραιότητα τις δικές σας ανάγκες είναι προτεραιότητα για τη διατήρηση μιας καλής ψυχικής υγείας. Την αποδοχή όλοι την έχουμε ανάγκη. Το να καταπιέζουμε όμως τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, κανείς. Η έλλειψη ορίων έχει συσχετιστεί με την αύξηση του στρες. Βάλτε όρια πρώτα από όλους στον ίδιο σας τον εαυτό.

8. Είστε τελειομανείς

Μία από τις χειρότερες συνήθειες που μπορεί να σας κάνουν να αισθάνεστε συνεχώς ανεπαρκείς είναι η τελειομανία. Η τελειομανία είναι ο διαβρωτικός παράγοντας πίσω από αρκετές αγχώδεις συμπεριφορές και αρκεί μια πιο προσεκτική παρατήρηση του εαυτού για να την εντοπίσετε και να της κόψετε τη φόρα. Η τελειομανία μπορεί να είναι ο λόγος που δεν απολαμβάνετε τις διακοπές σας –κάτι τόσο απλό–, αλλά μπορεί να είναι και ένας παράγοντας που οδηγεί σε καταχρήσεις.

9. Είστε control freak

Τα ρούχα στην ντουλάπα σας είναι τοποθετημένα ανάλογα με το χρώμα τους, η ατζέντα σας είναι καθαρογραμμένη με το πρόγραμμα των 2 επόμενων μηνών, κάνετε micromanagement στις ζωές των παιδιών σας, η παραμικρή ακαταστασία απαγορεύεται στο σπίτι σας, ενώ κάθε φορά που κάτι σας βγάζει από τον περίφημο προγραμματισμό σας, γίνεστε άνω κάτω.

Όλα αυτά σηματοδοτούν την ανάγκη σας να έχετε τον έλεγχο ανά πάσα στιγμή. Είναι ανέφικτο. Κάθε φορά που το όποιο μικρό σας σχέδιο δεν θα μπορεί να υλοποιηθεί λόγω εξωτερικών και αστάθμητων παραγόντων, εσείς θα αισθάνεστε αποτυχημένοι. Και αυτό μπορεί να βλάψει μακροπρόθεσμα την ψυχική σας υγεία όσο δεν φαντάζεστε.

10. Εστιάζετε στα αρνητικά και χάνετε τη χαρά

Συνηθισμένη ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς ο εγκέφαλος έχει την τάση να προσκολλάται στα αρνητικά, ίσως επειδή θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα κινδυνέψει ξανά από αυτά. Έτσι όμως χάνουμε μικρές στιγμές χαράς, που περνούν δίπλα μας απαρατήρητες και είναι οι μόνες που μπορούν να μας εξασφαλίσουν μια ασπίδα προστασίας απέναντι στις αντιξοότητες. Υπάρχουν τρόποι να εκπαιδεύσετε τον εγκέφαλό σας να μην μένει στα αρνητικά. Πρώτα όμως θα πρέπει να απενοχοποιήσετε την ίδια τη χαρά.

11. Παίζετε το παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών

Ίσως έχετε τσακωθεί με τη μητέρα σας ή με τον/τη σύντροφό σας. Θυμώνετε και θεωρείτε ότι φταίνε εκείνοι. Είναι όμως αυτή η νοοτροπία πραγματικά εποικοδομητική; Το παιχνίδι επίρριψης ευθυνών μάς εμποδίζει από το να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα των άλλων. Η απουσία ενσυναίσθησης σταδιακά καταστρέφει την ουσιαστική σύνδεση με τους άλλους. Κι όμως οι άλλοι, οι σημαντικοί άλλοι, είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την ευτυχία και τη μακροζωία μας.

12. Υπερβαίνετε τα όριά σας

Το να έχετε στόχους είναι μια χαρά. Το να αισθάνεστε ότι πρέπει πάντα τους πετύχετε, καθόλου. Κι αυτό διότι βάζοντας τον εκάστοτε στόχο πάνω από όλα, αναπόφευκτα υπερβαίνετε τα όριά σας και πιέζεστε υπερβολικά. Πολλές φορές μάλιστα χωρίς να χρειάζεται, αφού οι συνθήκες υπαγορεύουν μια μεταστροφή των στόχων και αυτό είναι ΟΚ. Είναι κάποιες φορές που το να παρατάς τους στόχους σου είναι ένδειξη δύναμης και όχι αδυναμίας όπως μάλλον πιστεύετε. Μην εξαντλείτε τα ψυχικά σας αποθέματα!

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.