Η ΑΝΤΙΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΙΣΩΣ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΣΕ ΠΙΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΑΙΜΑ

Θα μπορούσε μια μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του από πιο νέο οργανισμό να βοηθήσει στην αντιγήρανση του εγκεφάλου μας, όπως φαίνεται να συμβαίνει στα ποντίκια;

O νευροεπιστήμονας Tony Wyss-Coray, PhD, είναι καθηγητής νευρολογίας και νευρολογικής επιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Stanford. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες ερευνά τη γήρανση του εγκεφάλου και τον νευροεκφυλισμό, με έμφαση στις γνωστικές φθορές που σχετίζονται με την ηλικία και τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Πρόσφατη μελέτη που έκανε με την ομάδα του έδειξε ότι στοιχεία του αίματος μπορούν να ρυθμίσουν τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, ενώ στοιχεία αίματος από νεαρούς οργανισμούς μπορούν να αναζωογονήσουν γηραιότερους εγκεφάλους. Πώς γίνεται αυτό που θα ονομάζαμε «αντιγήρανση του εγκεφάλου»; Με μετάγγιση αίματος ή/και πλάσματος αίματος. Τουλάχιστον αυτό έδειξε σχετικό πείραμα που έγινε σε ποντίκια.

Ο Wyss-Coray εξήγησε όσα έκανε σε μια συνέντευξη στην ιστοσελίδα του Stanford Medicine.

– Πώς φτάσατε να μελετάτε τα «νεανικά υγρά» για την αντιγήρανση του εγκεφάλου;

Σπάνια είναι διαθέσιμος εγκεφαλικός ιστός ζωντανών ειδών και για αυτό παλαιότερα είχαμε εστιάσει την έρευνα μας στο νωτιαίο μυελό και το αίμα. Μολονότι δεν καταφέραμε να εξάγουμε συμπεράσματα, έγινε κατανοητό ότι συνολικές αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία στην πρωτεϊνική σύνθεση του αίματος ήταν βαθιές.

Επιβεβαιώσαμε ότι τα επίπεδα μεγάλου αριθμού πρωτεϊνών αλλάζουν σημαντικά μεταξύ του 20ού και του 90ού έτους της ζωής των ανθρώπων. Επειδή η ηλικία είναι –μακράν του δεύτερου– ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες, το ερώτημα που προέκυψε ήταν αν οι αλλαγές που παρατηρήσαμε αποτελούσαν αιτία γήρανσης του εγκεφάλου ή συνέπεια.

Για να βρούμε την απάντηση, ζητήσαμε τη συνδρομή πρώην καθηγητή νευρολογίας του πανεπιστημίου που τώρα είναι στο UCLA, ο οποίος χρησιμοποιούσε στο εργαστήριο του πλάσμα αίματος για μελέτη σχετική με τη γήρανση των μυϊκών βλαστοκυττάρων.

iStock

Αυτό που παρατηρήσαμε μας εντυπωσίασε όλους: ηλικιωμένα ποντίκια που εκτέθηκαν στο αίμα νεαρότερων εμφάνισαν πολλαπλά σημάδια αναζωογόνησης – συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του αριθμού ορισμένων τύπων νευρώνων, της αυξημένης νευρωνικής δραστηριότητας και της μείωσης της φλεγμονής του εγκεφάλου.

Όταν κάναμε σε ηλικιωμένα ποντίκια θεραπεία, με επαναλαμβανόμενες ενδοφλέβιες εγχύσεις νεαρού πλάσματος, έγιναν πιο έξυπνα και είχαν καλύτερες επιδόσεις σε γνωστικά τεστ από τα νεαρότερα.

Αντίθετα, νεαρά ποντίκια που εκτέθηκαν σε γερασμένο αίμα ή έλαβαν θεραπεία με γερασμένο πλάσμα παρουσίασαν επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου και απώλεια γνωστικής λειτουργίας».

– Αυτό μπορεί να ισχύει και για τους ανθρώπους;

Τα ευρήματα εν μέρει έχουν αποδειχθεί και σε ανθρώπους. Σε κλινικές δοκιμές, οι εγχύσεις νεαρού πλάσματος έχουν αποφέρει σημαντικά οφέλη σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.

Σε μια ελεγχόμενη μελέτη με τη χρήση και εικονικού φαρμάκου (placebo), η αφαίρεση του πλάσματος και η αντικατάστασή του με πλάσμα πλούσιο σε λευκωματίνη από νεαρούς δότες, οδήγησε σε σημαντικές λειτουργικές βελτιώσεις σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.

Αυτό σημαίνει ότι τα πειράματα ανταλλαγής αίματος σε ποντίκια μπορεί να σχετίζονται με τους ανθρώπους και ότι το πλάσμα του αίματος μπορεί να κρύβει το μυστικό της αναζωογόνησης.

– Έως ότου γίνουν και άλλες μελέτες, για να υπάρχει μεγαλύτερο δείγμα και καλύτερη εικόνα, τι μπορούμε να κάνουμε όλοι εδώ και τώρα για να διατηρήσουμε νεανικό το μυαλό μας;

Το άγχος φαίνεται να είναι η μεγαλύτερη πηγή βλάβης που μπορούμε να προκαλέσουμε στο σώμα μας. Δεν οδηγεί μόνο σε σωματικά συμπτώματα, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, πόνο στο στήθος, πεπτικά προβλήματα και διαταραχή του ύπνου. Αποδυναμώνει και το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλει στη φλεγμονή, επιταχύνοντας πιθανώς τη διαδικασία γήρανσης. Το χρόνιο στρες είναι βασική πηγή ψυχιατρικών εκδηλώσεων και δυστυχίας.

Μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη δείχνει ότι έως και το 40% της άνοιας στις ΗΠΑ οφείλεται σε τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (βλ. υπέρταση, παχυσαρκία και σωματική αδράνεια). Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν καλές φαρμακολογικές θεραπείες για τη γνωστική φθορά και τον νευροεκφυλισμό. Ελλείψει αυτών, μερικά από τα ισχυρότερα επιστημονικά τεκμηριωμένα οφέλη για τη λειτουργία του εγκεφάλου προέρχονται από τη σωματική άσκηση.