ΙΣΧΥΕΙ ΟΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟΣΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΟΣΟ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ;

Τι είναι χιούμορ και πόσο διαφορετικά το αντιλαμβάνονται άντρες και γυναίκες; Η επιστήμη αναζητάει απαντήσεις, που μπορεί να έχουν ρίζες στο πολύ μακρινό παρελθόν του ανθρώπινου είδους.

Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των φύλων αποτελούν διαχρονικό αντικείμενο μελέτης, μήπως και ξημερώσει η μέρα που θα μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Έχει διαπιστωθεί πως υπάρχουν «κατασκευαστικά» πράγματα που ορίζουν κάποιες συμπεριφορές, ενώ άλλες είναι επίκτητες – ως προϊόν κατεξοχήν πατριαρχικών κοινωνιών. Στα θέματα που εξετάζουν οι επιστήμονες είναι και το χιούμορ.

Θεωρώ πως είναι πολύ δύσκολο να μην έχεις ακούσει το κλασικό στερεότυπο που θέλει τις γυναίκες να μην είναι αστείες. Όπως πιστεύω ότι δεν υπάρχει κάποιος που να μην υποψιάζεται πως πρόκειται για κοινωνικό κατασκεύασμα. Όσο ισχύει το ότι μια γυναίκα δεν έχει χιούμορ, τόσο ισχύει ότι δεν θεωρεί αστείο αυτό που ακούει από άντρες. Τι; Όχι;

Κάπως έτσι φτάνουμε στη βάση των διαφορών μεταξύ των φύλων και τη συζήτηση για το αν όντως διαφέρουν ως προς τις γνωστικές τους ικανότητες. Ως τέτοιες ορίζονται οι νοητικές ικανότητες που χρησιμοποιεί καθημερινά ένας άνθρωπος και συγκεκριμένα απαιτητικά tasks που καλείται να διαχειριστεί.

Παρένθεση: Οι πιο βασικές νοητικές ικανότητες είναι η μνήμη, η εκτελεστική λειτουργία, η ταχύτητα επεξεργασίας και η αντίληψη. Ο συνδυασμός τους δίνει μια μεγαλύτερη αντιληπτική «ομπρέλα», η οποία σχετίζεται με διαφορετικές κοινωνικές, συναισθηματικές, λεκτικές και χωροταξικές πληροφορίες, με πρώτη την ικανότητα χωρικής οπτικοποίησης. Άλλες αντιληπτικές «ομπρέλες» περιλαμβάνουν την κοινωνική γνώση, την ενσυναίσθηση, τη χωρική αντίληψη και τις λεκτικές ικανότητες. Κλείνει η παρένθεση.

Πες μου το φύλο σου να σου πω αν έχεις χιούμορ

H σύντομη απάντηση στην ερώτηση αν διαφέρουν τα δυο βιολογικά φύλα είναι πως ναι. Και οι λόγοι είναι βιολογικοί, γενετικοί, περιβαλλοντικοί και πολιτισμικοί.

Έχουν διαπιστωθεί διαφορές σε:

• προσοχή,
• μάθηση,
• ενσυναίσθηση και αυτοσυγκράτηση,
• σημασιολογική αντίληψη (βλ. απόδοση νοήματος των λέξεων),
• λεκτικές ικανότητες,
• κοινωνική γνώση (αναγνώριση εκφράσεων, συμπεριφορών και συναισθημάτων).

Πρόσφατη έρευνα διέψευσε την ύπαρξη διαφοράς στην ταχύτητα «επεξεργασίας». Δεν θα σου πω ποιος «κερδίζει» σε κάθε κατηγορία, γιατί δεν έχει νόημα.

iStock

Είναι τόσες οι διαφορές που εύλογα προκύπτει και διαφορά στο χιούμορ. Αλλά πώς ορίζεται το χιούμορ;

Συγγραφείς μετα-ανάλυσης (βλ. ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών που αξιολόγησαν αντικειμενικά την ικανότητα του χιούμορ) που δημοσιεύτηκε πρόσφατα αναφέρουν: «Είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο. Μια σημαντική πτυχή του είναι η ικανότητα να κάνεις τους άλλους να γελούν. Ονομάσαμε αυτή την ικανότητα “ικανότητα παραγωγής χιούμορ” και είναι ξεκάθαρο πως διαφέρει από την εκτίμηση και την απόλαυση του χιούμορ. Όταν εξετάσαμε ποιο είναι το πιο αστείο φύλο, επικεντρωθήκαμε μόνο στην ικανότητα παραγωγής χιούμορ».

Χιούμορ και κατακτήσεις

Οι συγγραφείς διευκρίνισαν ότι «μέχρι σήμερα, καμία συστηματική ανασκόπηση δεν έχει αξιολογήσει τα στοιχεία για το εάν οι άντρες και οι γυναίκες διαφέρουν ως προς την ικανότητα παραγωγής χιούμορ. Μετά την ανασκόπηση διαφορετικών σχολών σκέψης που επιδιώκουν να εξηγήσουν τον ρόλο του βιολογικού φύλου στην παραγωγή χιούμορ, συνθέτουμε μετα-αναλυτικά τη βιβλιογραφία που υπάρχει διαθέσιμη και μπορεί να δώσει πληροφορίες σε αυτό το ερώτημα.

»Η καθολικότητα του χιούμορ, η πρώιμη ανάπτυξή του και το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν είναι το μόνο είδος που χαμογελάει και γελάει, έχει οδηγήσει τους ερευνητές να προτείνουν ότι το χιούμορ έχει μια εξελικτική βάση – σε προέκταση και της σεξουαλικής επιλογής.

»Σύμφωνα με τη θεωρία της σεξουαλικής επιλογής, οι διαφορετικές συμπεριφορές και οι προτιμήσεις των αντρών και των γυναικών διαμορφώνονται εξαιτίας της ασύμμετρης γονικής επένδυσης. Στα σεξουαλικά αναπαραγόμενα είδη, το φύλο που επιβαρύνεται με το υψηλότερο κόστος αναπαραγωγής είναι το πιο εκλεκτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό αφορά τα θηλυκά.

»Η πιο σχετική εξελικτική θεωρία που σχετίζεται με την πιθανότητα διαφορών μεταξύ των φύλων στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (hypothalamic-pituitary-adrenal axis ή HPA, εμπλέκεται στην αντίδραση του σώματος στο στρες) είναι η θεωρία δείκτη νοητικής ικανότητας».

ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΘΕΛΟΥΝ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΚΤΙΜΑ ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΝΑΝ ΑΝΤΡΑ ΠΟΥ ΝΑ ΤΙΣ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΓΕΛΟΥΝ.

Επιστήμονες πρότειναν ότι διάφορες γνωστικές ικανότητες, όπως η γλώσσα, οι τέχνες, ο αθλητισμός και το χιούμορ, εξελίχθηκαν μέσω της αμοιβαίας επιλογής συντρόφου, προκειμένου να «διαφημίσουν» την ποιότητα ενός συντρόφου.

Αυτοί οι δείκτες ψυχικής ικανότητας –που είναι δύσκολο να παραποιηθούν– χρησιμεύουν στη διάδοση της γνωστικής ικανότητας ενός ατόμου. Είναι ειλικρινή σήματα ευφυΐας που υπογραμμίζουν τη γενετική ποιότητα ενός ατόμου.

Το χιούμορ υποτίθεται ότι είναι ένας τέτοιος δείκτης ψυχικής ικανότητας και ο άξονας HPA συσχετίζεται θετικά με διάφορα μέτρα νοημοσύνης – πιο έντονα με τη λεκτική ικανότητα.

iStock

Η θεωρία των δεικτών ψυχικής ικανότητας που έχει προταθεί προβλέπει ότι, εφόσον οι γυναίκες επιλέγουν περισσότερο από τους άντρες, οι άντρες έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να διαφημίσουν το ΗΡΑ, στην προσπάθεια τους να ελκύσουν γυναίκες. Οι γυναίκες κάνουν μεγαλύτερη προσπάθεια στην επιλογή συντρόφου, με βάση τις ικανότητες του άντρα να παράγει και να δείξει υψηλά επίπεδα ΗΡΑ.

Γιατί αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα HPA στους άντρες; Η απάντηση βρίσκεται στις πιέσεις επιλογής, που ωθούν τους άντρες να βελτιώσουν το HPA τους, ώστε να είναι πιο αστείοι από τους ανταγωνιστές τους καθώς προσπαθούν να προσελκύσουν γυναίκες.

Έτσι, εκτιμάται ότι οι άντρες έχουν καλύτερο ΗΡΑ από τις γυναίκες, καθώς υπάρχει ασθενέστερη εξελικτική πίεση για εκείνες να χρησιμοποιήσουν το χιούμορ ώστε να προσελκύσουν τους συντρόφους.

Ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί τι είναι «αίσθηση του χιούμορ»

Αρκετές μελέτες υποστηρίζουν τις διάφορες προβλέψεις που προκύπτουν από την εξελικτική εξήγηση για τη θεώρηση του HPA ως σεξουαλικά επιλεγμένου χαρακτηριστικού. Σε όλους τους πολιτισμούς, η αίσθηση του χιούμορ φαίνεται ότι είναι πιο επιθυμητό χαρακτηριστικό σε έναν σύντροφο για τις γυναίκες που επιλέγουν, παρά για τους άντρες.

Υπάρχει μελέτη του 2009 που δεν βρήκε διαφορά, ενώ μία του 2017 βρήκε την αντίθετη τάση: οι άντρες βλέπουν τις γυναίκες ως πιο ελκυστικές και πιο κατάλληλες ως συντρόφους, όταν οι έχουν υψηλή αίσθηση του χιούμορ.

Τα φαινομενικά αντιφατικά αποτελέσματα θα μπορούσαν να εξηγηθούν από την έλλειψη σαφήνειας στην έννοια του όρου «αίσθηση του χιούμορ». Λέγοντας ότι κάποιος έχει εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ μπορεί να σημαίνει ότι:

• το άτομο παρουσιάζει υψηλό επίπεδο HPA,
• του αρέσει το χιούμορ,
• γελάει συχνά και εύκολα.

Η έλλειψη διάκρισης αφήνει τους συμμετέχοντες να έχουν τη δική τους ερμηνεία του όρου και η εύλογη συνέπεια είναι τα μεικτά αποτελέσματα.

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΜΕΣΟ ΟΡΟ ΠΙΟ ΑΣΤΕΙΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΚΑΘΕ ΑΝΤΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΣΤΕΙΟΣ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ.

Για να επιλύσουν το πρόβλημα, οι Bressler, Martin και Balshine (2006) εξέτασαν συγκεκριμένα εάν οι γυναίκες προτιμούν τους άντρες που εμφανίζουν υψηλό HPA και εάν οι άντρες προτιμούν τις γυναίκες των οποίων το χιούμορ εκτιμούν.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι, αν και άντρες και γυναίκες εκτιμούν την καλή αίσθηση του χιούμορ στους συντρόφους τους, οι γυναίκες δείχνουν προτίμηση στους άντρες με υψηλό HPA περισσότερο από ό,τι σε εκείνους που εκτιμούσαν το δικό τους χιούμορ.

Από την άλλη, οι άντρες προτιμούσαν μια γυναίκα που θα εκτιμούσε το χιούμορ τους από μια γυναίκα που θα τους έκανε να γελάσουν.

Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν την ιδέα ότι, όταν άντρες και γυναίκες λένε ότι θέλουν σύντροφο με υψηλή αίσθηση του χιούμορ, εννοούν πολύ διαφορετικά πράγματα. Οι άντρες θέλουν μια γυναίκα να εκτιμά το χιούμορ τους και οι γυναίκες έναν άντρα που να τις κάνει να γελούν.

Τελικά, ποιος έχει περισσότερο χιούμορ;

Η μελέτη έδειξε ότι αθροιστικά η ικανότητα παραγωγής χιούμορ των αντρών ήταν καλύτερη από εκείνη των γυναικών. Έχεις διαβάσει ήδη μια πιθανή εξήγηση (η διεκδίκηση συντρόφου). Μια άλλη αφορά την άποψη ότι η κοινωνία αποθαρρύνει τα κορίτσια και τις γυναίκες από το να αναπτύξουν και να εκφράσουν το χιούμορ τους.

Το χιούμορ συσχετίζεται στενά με τη νοημοσύνη, μια κρίσιμη ικανότητα που συνέβαλε στην επιβίωση του ανθρώπου σε όλη την εξελικτική του πορεία – και δη όταν ζούσαμε σε ομάδες με κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες.

Οι γυναίκες που αναλαμβάνουν το βαρύτερο κόστος της αναπαραγωγής (κύηση, θηλασμός) είναι πιο επιλεκτικές από τους άντρες όταν επιλέγουν σύντροφο. Έτσι, αναζητούν διάφορα σήματα ή δείκτες της ποιότητας των αντρών ως συντρόφων. Η καλή αίσθηση του χιούμορ μπορεί να είναι ένα από αυτά, επειδή  μαρτυρά την εξυπνάδα.

Οι άντρες, πάλι, προτιμούν τις γυναίκες που γελούν με το χιούμορ τους.

Το γεγονός ότι οι άντρες (κατά μέσο όρο) φαίνονται πιο αστείοι από τις γυναίκες δεν σημαίνει ότι κάθε άντρας είναι πιο αστείος από κάθε γυναίκα. Επομένως, κάθε άτομο θα πρέπει να κρίνεται με βάση την ικανότητα του χιούμορ του και όχι από τον μέσο όρο της ομάδας στην οποία ανήκει.