ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΥΓΙΗ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΗ

Για να παραμείνουν τα δόντια μας υγιή και δυνατά καθώς μεγαλώνουμε, χρειάζεται να υιοθετήσουμε κάποιες συνήθειες από πολύ νωρίς.

Το χαμόγελο είναι πηγή ζωής. Πηγή αγάπης, στοργής, ηρεμίας, επιβράβευσης, αλλά και καθησυχασμού, ενθάρρυνσης, υπομονής και κουράγιου για μια δύσκολη στιγμή. Σχηματίζεται στο πρόσωπό μας με τη συμμετοχή έως και 12 μυών, από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής μας, πριν ακόμη φανούν τα πρώτα δόντια. Οι ερευνητές μάλιστα σημειώνουν ότι ένα στόμα σε ηρεμία σχεδόν τείνει να χαμογελά, απαιτώντας επομένως ελάχιστη προσπάθεια για να φτάσει σε ένα πλατύ χαμόγελο.

Και, ναι, υπάρχουν πρόσωπα με χαρακτηριστικά ικανά να καμουφλάρουν το γεγονός ότι, όταν χαμογελούν, πιθανώς να τους λείπουν ένα ή περισσότερα δόντια, ή αυτά που υπάρχουν να μην είναι καλοσχηματισμένα και όμορφα. Φέρτε στο μυαλό σας πρόσωπα πολύ αγαπημένα, που η γνώριμη ζεστασιά της ψυχής τους αρκεί και περισσεύει για να απολαύσουμε το χαμόγελό τους, χωρίς να σταθούμε στα δόντια μέσα σε αυτό.

Όμως, τα δόντια δεν αποτελούν μόνο ένα από τα στοιχεία του χαμόγελου. Είναι μέρος του στόματός μας, ενός βασικού οργάνου του σώματος με σπουδαίες λειτουργίες. Το στόμα λειτουργεί ως «πρώτη πύλη» εισόδου σε ποικίλα ερεθίσματα – παρατηρήστε ένα μωρό από τις πρώτες κιόλας στιγμές της ζωής του και δεν θα δυσκολευτείτε να το επιβεβαιώσετε. Έχει επίσης τον ρόλο «δοκιμαστή» σχεδόν κάθε καινούριου αντικειμένου, ενώ παράλληλα αποτελεί σπουδαία περιοχή αντίληψης του καινούριου κόσμου που ανοίγεται μπροστά μας.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, τα δόντια μας υγιή και –όσο το δυνατόν– ακέραια.

iStock

Οι απειλές που δέχονται τα δόντια μας

Τα δόντια δέχονται πολλές και συνεχείς «απειλές» μέσα στα χρόνια – ήδη από την πρώτη στιγμή που το πρώτο από τα «παιδικά», νεογιλά μας δόντια εμφανιστεί στο στόμα, συνήθως στην ηλικία των 6-7 μηνών.

Κύριες απειλές είναι τα σάκχαρα που υπάρχουν στις τροφές, τα οποία θρέφουν πληθώρα βακτηρίων που με τη σειρά τους παράγουν επικίνδυνα προϊόντα, ικανά να αλλοιώσουν τις σκληρές ουσίες των δοντιών.

Η τερηδόνα είναι μια νόσος των δοντιών που απειλεί ακόμα και την πρόγνωσή τους, αν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

Η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα είναι νόσοι των ούλων που οφείλονται στην παραμονή των τροφών στις επιφάνειες ανάμεσα στα δόντια και τα ούλα και στην οργάνωση του μικροβιακού υμενίου σε μια δομή γεμάτη βακτήρια με επικίνδυνα παραπροϊόντα, που ενεργοποιούν τη διαδικασία της φλεγμονής.

Απειλή για τα δόντια αποτελούν και διάφορες κακές συνήθειες, όπως το κάπνισμα, η κατάχρηση ουσιών και οινοπνευματωδών, ή και καθημερινές συνήθειες, όπως η μάσηση των νυχιών μας ή άλλων σκληρών αντικειμένων, το πιπίλισμα του δαχτύλου στα παιδιά κ.ά. Μπορεί να μοιάζουν αθώες για τα δόντια, αλλά τελικά αποδεικνύονται ιδιαίτερα επιζήμιες.

Οι απειλές για την υγεία των δοντιών μας μπορεί να προέρχονται από διαφορετικές κατευθύνσεις και φυσικά τροποποιούνται ανάλογα με το ηλικιακό μας στάδιο.

Για να τις αντιμετωπίσουμε, χρειάζεται να ακολουθήσουμε βασικά και εύκολα βήματα, στα οποία καλό είναι να μείνουμε σταθερά συνεπείς από νωρίς και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

iStock

Πώς πρέπει να φροντίζουμε τα δόντια (από τη βρεφική ηλικία)

Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε δύο κατευθύνσεις: η μία και σημαντικότερη αφορά το να κρατάμε τα δόντια και το στόμα μας καθαρό, ενώ η δεύτερη αφορά συνήθειες καθημερινές που καλό είναι να προσέχουμε.

Από παιδιά, με τη βοήθεια των γονιών μας, πρέπει να καθαρίζουμε αποτελεσματικά και με συνέπεια τα δόντια μας. Με βήματα απλά, που καλό είναι να μας έχει δείξει ο οδοντίατρος, και με τη γνώση ότι «ένα καθαρό δόντι είναι αδύνατον να νοσήσει», όπως τόνιζε ο Τσέχος καθηγητής Jiri Sedelmayer, που αφιέρωσε όλη την οδοντιατρική καριέρα του στην πρόληψη και τη στοματική υγιεινή.

Αρχίζουμε τη στοματική υγιεινή από την εμφάνιση του πρώτου κιόλας δοντιού στο στόμα του μωρού, αρχικά, με τη χρήση μιας σωστά σχεδιασμένης, μαλακής οδοντόβουρτσας. Καθώς μεγαλώνει το παιδί, από τα σχολικά έτη και μετά και ανάλογα με τις δεξιότητές του, εισάγουμε και τη χρήση των μεσοδόντιων βουρτσών.

Από την εμφάνιση των μόνιμων δοντιών μας, γύρω στα 6-7 έτη και καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας, η χρήση των μεσοδοντίων πρωτίστως και του οδοντικού νήματος δευτερευόντως, έχει μέγιστη σημασία, ώστε να κρατάμε κάθε περιοχή και ανάμεσα στα δόντια καθαρή.

Παράλληλα, οι συνήθειες που ακολουθούμε καθημερινά και ο τρόπος ζωής μας μπορούν να ενισχύσουν και να διαφυλάξουν τη στοματική μας υγεία.

Στα παιδιά, η απομύζηση του δακτύλου καλό είναι να αποφευχθεί εντελώς και η χρήση της πιπίλας είναι σημαντικό να σταματά όσο πιο νωρίς γίνεται, ιδανικά από την ηλικία των 18 μηνών, καθώς επηρεάζουν τη σωστή ανάπτυξη των γνάθων και την ομιλία.

Τι άλλο επηρεάζει την υγεία των δοντιών

Η διατροφή μας είναι σημαντικό να περιλαμβάνει όλες τις πηγές θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, οι οποίες θα βοηθούν το αμυντικό μας σύστημα να καταπολεμά τυχόν φλεγμονές, αλλά και θα ενισχύει την καλή λειτουργία των δοντιών, των ούλων και όλης της στοματικής μας κοιλότητας με τη σωστή αιμάτωση και μικροκυκλοφορία.

Επίσης, η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού μάς προφυλάσσει από μια σειρά ανεπιθύμητων καταστάσεων για τα δόντια, όπως είναι η ξηροστομία, οι στοματικές πληγές (άφθες κλπ.) και η τερηδόνα.

Σχετικά με την κατανάλωση γλυκών και σακχάρων, ας μην ξεχνάμε ότι σημασία έχει κυρίως η συχνότητά της, καθώς ένα pH συνεχώς χαμηλό στο στόμα και η διαρκής παρουσία σακχάρων που τρέφουν τα μικρόβια της στοματικής κοιλότητας αποτελούν ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία τερηδόνας. Ιδιαίτερα επικίνδυνες είναι οι κολλώδεις τροφές που δεν «ξεπλένονται» εύκολα από την επιφάνεια των δοντιών, όπως είναι οι καραμέλες.

iStock

Τα όξινα στη διατροφή μας, χρειάζονται προσοχή στη συχνότητα λήψης τους, καθώς μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές διαβρώσεις στα δόντια και φθορά του σμάλτου (αδαμαντίνης). Το βούρτσισμα καλό είναι να γίνεται μετά την πάροδο μιας ώρας από τη λήψη τους (χυμοί φρούτων, λεμονάδες, πολύ όξινες σαλάτες κλπ).

Το κάπνισμα και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών είναι γνωστό ότι απειλούν τη στοματική μας υγεία και τη συνολική μας υγεία γενικότερα, οπότε καλό είναι να περιοριστούν στο ελάχιστο.

Η μάσηση καπνού και συνήθειες όπως το δάγκωμα των νυχιών προκαλούν σημαντικές φθορές στις σκληρές ουσίες των δοντιών και πρέπει να αποφεύγονται.

Ένα φαινόμενο των καιρών μας, η πολυφαρμακία, εκτός από μια σειρά επιπλοκών στη γενική μας υγεία, επηρεάζει ειδικότερα και την κατάσταση του στόματός μας, σχετιζόμενη συχνά με ξηροστομία, διαταραχές στην αιμάτωση ή την επούλωση κ.ά. Χρειάζεται σύνεση στο πόσα και τι είδους φάρμακα λαμβάνουμε, πάντα με τη σωστή καθοδήγηση των ιατρών και με εμπιστοσύνη στη φύση και σε όσα με σοφία δημιουργεί και επιδιορθώνει.

Να προσθέσουμε ότι σε διάφορες φάσεις της ζωής μας –ηλικιακές και μη– χρειάζεται ακόμα πιο μεγάλη προσοχή στην πρόληψη της στοματικής μας υγείας. Ορμονικές διακυμάνσεις κατά την εφηβεία ή κατά την κύηση για τις γυναίκες αποτελούν προδιάθεση για πιο γρήγορη εξέλιξη των φλεγμονών στα ούλα ή των περιοδοντικών νόσων, ενώ σε περιόδους αυξημένου στρες πιθανόν να διαταράσσεται η σωστή επούλωση σε στοματικές βλάβες.

Το στρες, ο έντονος τρόπος ζωής και η κακή ποιότητα ύπνου συνδέονται επίσης με δυσλειτουργία της κροταφογναθικής διάρθρωσης και των μυών της κεφαλής, με πιθανό αποτέλεσμα την εκδήλωση παραλειτουργιών συχνά επιζήμιων για τα δόντια, τις γνάθους και το πρόσωπο.

iStock

Η σημασία της πρόληψης

Η οδοντιατρική θεραπεία θα είναι σπουδαίο να φτάσει κάποια στιγμή να περιοριστεί μόνο στον τυπικό επανέλεγχο, ανά κάποιους μήνες, ανάλογα με την κάθε περίπτωση και σίγουρα με μέγιστο διάστημα το εξάμηνο, σύμφωνα με τις οδηγίες των βιβλιογραφικών ερευνών. Έτσι, ο οδοντίατρος θα μπορεί να φροντίζει για τις λεπτομέρειες στον καθαρισμό των δοντιών, να εντοπίζει εγκαίρως ό,τι απειλεί τη στοματική μας υγεία, ώστε να φτάσουμε επιτέλους στο σημείο η πρόληψη να κερδίσει την ανάγκη για θεραπεία.

«Προσέχω για να έχω», λέει η σοφή λαϊκή ρήση που τα συνοψίζει όλα.

Η Γεωργία-Δανάη Καλαντζοπούλου είναι οδοντίατρος, DDS, MS Προσθετολόγος.