ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ ΚΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΣΟΥ ΣΚΥΛΟΣ ΚΑΤΑΓΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΣΙΑΤΙΚΟ ΛΥΚΟ;

Όλοι οι σκύλοι συντροφιάς –από το τσιουάουα έως το μαστίφ– κατάγονται από τον ασιατικό λύκο, σύμφωνα με ερευνητές.

Διαχρονικά, υπάρχουν επιστήμονες που αποφασίζουν να αφιερώσουν τη ζωή τους στην έρευνα, γνωρίζοντας πως θα παλεύουν με χίμαιρες, ότι θα πέφτουν μονίμως σε τοίχο. Για παράδειγμα, οι σεισμολόγοι που προσπαθούν να βρουν μια φόρμουλα που θα τους επιτρέπει να προβλέπουν τις σεισμικές δονήσεις. Ή οι αστροφυσικοί που μέσα στους αιώνες κάνουν ό,τι μπορούν για να απαντήσουν στις ερωτήσεις «πώς ξεκίνησε ο κόσμος» και «αν είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν». Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση και για το πώς ξεκίνησε η ζωή ή γιατί βλέπουμε όνειρα ή γιατί κοιμόμαστε ή αν θα βρεθεί ποτέ γιατρειά για τον καρκίνο ή αν θα καταφέρουμε να ταξιδέψουμε κάποτε στο χρόνο.

Γενικά, όπως καταλαβαίνεις είναι πολλά τα μεγάλα –αναπάντητα– ερωτήματα. Σε αυτήν τη λίστα ανήκει και το «από πού προήλθαν οι σκύλοι». Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο πιο πιστός φίλος του ανθρώπου κατάγεται από τον γκρίζο λύκο και πώς μπήκε στη ζωή μας πριν από τουλάχιστον 15.000 χρόνια.

«Όλοι οι σκύλοι συντροφιάς –από το τσιουάουα έως το μαστίφ– ανήκουν στο ίδιο είδος: το Canis familiaris. Όλοι κατάγονται από τον λύκο, που είναι σήμερα ο γκρίζος λύκος (Canis lupus)», εξηγεί ο Anders Bergström στο ΕurekAlert!. Ο γενετιστής του Francis Crick Institute του Λονδίνου ήταν μεταξύ των ερευνητών που ανέλαβαν να μελετήσουν 72 γονιδιώματα λύκων, τα οποία είχαν διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια στον πάγο.

Η έρευνα που αποκάλυψε την προέλευση του σκύλου

Στόχος ήταν να ανακαλύψουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ή να απορρίπτουν παρατηρήσεις που εμφανίζονταν ως αντιφατικές. Όπως; Υπήρχαν μελέτες που ανέφεραν ότι οι σκύλοι εξημερώθηκαν για πρώτη φορά κάπου στην Ασία, άλλες που εμφάνιζαν την Ευρώπη ως τον τόπο της εξημέρωσης και κάποιες «έδιναν» τη Μέση Ανατολή.

Unsplash Andrew Ly

Όπως αναφέρει η δημοσίευση της έρευνας «διαπιστώσαμε ότι οι σκύλοι έχουν καταγωγή από τουλάχιστον δύο ξεχωριστούς πληθυσμούς λύκων – σε επίπεδο DNA: μια πηγή από την Ανατολή που έπαιξε ρόλο σε όλους τους σκύλους και μια πηγή από τη Δύση που ήταν πιο ξεχωριστή και συνέβαλε στην εξέλιξη ορισμένων σκύλων».

Τα πρώιμα σκυλιά στη Βορειοανατολική Ευρώπη, τη Σιβηρία και την Αμερική πήραν το 100% του DNA τους από έναν πληθυσμό λύκων της Ανατολής (βλ. Ασία). Τα πρώιμα σκυλιά από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Νότια Ευρώπη έχουν στο DNA τους και στοιχεία από λύκους που σχετίζονται με σύγχρονους πληθυσμούς στη Νοτιοανατολική Ευρασία.

Αυτό θα μπορούσε να υποστηρίξει προηγούμενα ευρήματα που ανέφεραν ότι οι σκύλοι εξημερώθηκαν περισσότερες από μία φορές, σε διάφορα μέρη του κόσμου. Θα μπορούσε και να σημαίνει ότι τα σκυλιά εξημερώθηκαν πρώτα στην Ανατολή και στη συνέχεια αναμείχθηκαν με πληθυσμό άγριων λύκων.

Οι επιστήμονες δεν μπορούν να προκρίνουν κάποιο σενάριο, γιατί στη μελέτη δεν υπήρχε γονιδίωμα καταβολής σκύλου που να ταίριαξε άμεσα με κάποιον αρχαίο λύκο.

Πότε ξεκίνησε η διαδικασία εξημέρωσης

«Το χρονικό σημείο που άρχισε η εξημέρωση παραμένει ασαφές. Το πιθανότερο είναι να εξημερώθηκαν οι σκύλοι δυο φορές, σε διαφορετικές τοποθεσίες και στη συνέχεια οι πληθυσμοί αναμίχθηκαν. Ένα εναλλακτικό σενάριο θέλει τους σκύλους να εμφανίστηκαν μόνο μια φορά κάπου στην Ασία και μετά να αναπαράχθηκαν με έναν πιο δυτικό πληθυσμό λύκων – αποκτώντας και το σημερινό DNA τους».

Όπως αναφέρεται στη δημοσίευση της μελέτης, προηγούμενη ανάλυση DNA 32 σκύλων που χρονολογούνται μεταξύ 100 και 32.000 ετών, έδειξε πως οι σκύλοι διαφοροποιήθηκαν πριν 11.000 χρόνια. Άρα, η διαδικασία και η εξημέρωση ξεκίνησαν νωρίτερα (κάπου μεταξύ 40.000 και 20.000 ετών).

Η νέα εργασία βασίστηκε σε 72 αρχαία γονιδιώματα λύκων, με αρχαιολόγους από 38 ινστιτούτα 16 χωρών να προσφέρουν κόκαλα και δόντια ειδών αρχαίων λύκων που βρέθηκαν κάτω από τη γη στη Σιβηρία, την Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική. Χρονολογήθηκαν πριν από 100.000 χρόνια – καλύπτοντας περίπου 30.000 γενιές λύκων.

Μετά, έπιασαν δουλειά επιστήμονες σε 9 εργαστήρια, που πήραν δείγματα, ανέλυσαν το DNA και σύγκριναν τα γονιδιώματα του λύκου με αυτά αρχαίων και σύγχρονων σκύλων, αλλά και ειδών κυνοειδών (π.χ. κογιότ).

Μεταξύ των δειγμάτων ήταν και μερικά διάσημα πρόσφατα ευρήματα. Όπως αυτό του σχεδόν άψογα διατηρημένου μικρού Dogor, που ήταν παγιδευμένος για 18.000 χρόνια στον μόνιμο παγετό της Σιβηρίας, αλλά και το κεφάλι ενός λύκου 32.000 ετών – που επίσης είχε διατηρηθεί στον μόνιμο παγετό της Σιβηρίας.

Τα γονιδιώματα αποκάλυψαν ότι και οι αρχαίοι, αλλά και οι σύγχρονοι σκύλοι, σχετίζονται στενότερα με τους αρχαίους λύκους στην Ασία, από ό,τι με εκείνους που ζούσαν στην Ευρώπη. Αυτό υποδηλώνει ότι η εξημέρωση και η διαφοροποίηση μπορεί να ξεκίνησαν στην Ανατολή και όχι στη Δύση.

Unsplash Marek Szturc

Ο λόγος που οι γκρίζοι λύκοι γλίτωσαν την εξαφάνιση την εποχή των Παγετώνων

Η μελέτη παρέχει στοιχεία και για τους λόγους που ο γκρίζος λύκος δεν είχε την ίδια μοίρα με τα περισσότερα θηλαστικά της εποχής των παγετώνων: την εξαφάνιση. Οι επιστήμονες εντόπισαν παραλλαγή γονιδίου που από πολύ σπάνια, έγινε παρούσα παντού, μέσα σε 10.000 χρόνια. Η μετάλλαξη επηρέασε γονίδιο που εμπλέκεται στην ανάπτυξη των οστών της κεφαλής και της γνάθου – και υπάρχει μέχρι σήμερα σε κάθε σκύλο και σε κάθε λύκο.

Η παραλλαγή ενδέχεται να βοήθησε τους αρχαίους λύκους να προσαρμοστούν στην αλλαγή της διατροφής, μετά την εξαφάνιση ορισμένων εκ των αγαπημένων θηραμάτων. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι ορισμένες γενετικές παραλλαγές που επηρεάζουν τα γονίδια των οσφρητικών υποδοχέων των λύκων, έγιναν πολύ πιο κοινές σε πληθυσμούς με την πάροδο του χρόνου, υποδηλώνοντας ότι η όσφρηση των ζώων επωφελήθηκε επίσης, από τη φυσική επιλογή.

«Βρήκαμε αρκετές περιπτώσεις όπου οι μεταλλάξεις εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο το είδος λύκου, κάτι που ήταν δυνατό, επειδή το είδος ήταν πολύ συνδεδεμένο σε μεγάλες αποστάσεις. Αυτή η συνδεσιμότητα είναι ίσως ένας λόγος για τον οποίο οι λύκοι κατάφεραν να επιβιώσουν στην εποχή των παγετώνων, ενώ πολλά άλλα μεγάλα σαρκοφάγα ζώα εξαφανίστηκαν».

Συνολικά, τα ευρήματα αυτής της πρόσφατης μελέτης υποδηλώνουν ότι τέτοιες –χρονικά ευρείας κλίμακας– μελέτες ολόκληρου του γονιδιώματος μπορούν να δώσουν στην ανθρωπότητα πολύ πιο λεπτομερείς πληροφορίες για το πώς τα είδη κινούνται και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Σε ό,τι αφορά τους σκύλους, στο επόμενο στάδιο της έρευνας, οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να ανακαλύψουν ποιοι συγκεκριμένοι λύκοι ήταν οι πρόγονοι των σύγχρονων σκύλων.