«ΜΕΣΑ ΧΩΡΑ»: ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΣΤΙΓΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ

Η «Μέσα χώρα», η νέα ελληνική όπερα που παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή, καταπιάνεται με ένα σκοτεινό θέμα για να δημιουργήσει μια παράσταση γεμάτη ανθρωπιά.

Αισθάνομαι ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή πρέπει να είναι υπερήφανη για τη «Μέσα χώρα», τη νέα όπερα που δημιούργησε κατόπιν ανάθεσης ο Άγγελος Τριανταφύλλου, με λιμπρέτο του Γιάννη Αστερή, η οποία έκανε πρεμιέρα στις 8 Ιουνίου, στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος. Προφανώς πρέπει να είναι υπερήφανοι και όλοι οι συντελεστές, αλλά στέκομαι στην ΕΛΣ –και τον καλλιτεχνικό διευθυντή της, τον Γιώργο Κουμεντάκη– επειδή ήταν ο καταλύτης για να δημιουργηθεί μια τέτοια παράσταση, με τη συμμετοχή περισσότερων από 120 συντελεστών!

Η εξίσωση γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη, αν λάβεις υπόψη δύο επιπλέον παραμέτρους: το κεντρικό θέμα, που είναι ο θάνατος και η μοναξιά στην τρίτη ηλικία, και το γεγονός ότι στο ανέβασμα συμμετείχαν ερμηνευτές άνω των 65 ετών, καθώς και τα ερασιτεχνικά σύνολα της ΕΛΣ – η Διαπολιτισμική Ορχήστρα και η Χορωδία 65+ από τα κοινωνικά προγράμματα της ΕΛΣ. Με όρους «αγοράς», μάλλον το εγχείρημα θα είχε κριθεί αντιεμπορικό. Ωστόσο, είναι κάτι που δικαιώνει στο έπακρο τον ρόλο ενός τέτοιου φορέα.

«Όταν έκανα την πρόταση, είχα υπόψη μου την Εναλλακτική Σκηνή», αναφέρει ο Άγγελος Τριανταφύλλου σε μια συζήτηση με τον δημοσιογράφο Χρήστο Παρίδη, η οποία περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα. «Αφενός γιατί δεν είμαι οπερατικός συνθέτης και αφετέρου γιατί δεν είχα τα κότσια να πω ότι θα γράψω μια όπερα για την Κεντρική Σκηνή της Λυρικής. Δεν θα το έκανα ποτέ. Έκανα μια πρόταση γιατί με αφορούσε πολύ το θέμα. Ο Κουμεντάκης είδε στην πρότασή μου μια δυναμική και θέλησε να εντάξει αυτά το προγράμματα. Ένιωθε ότι το έργο διέθετε μεγαλύτερο μέγεθος απ’ ό,τι πίστευα αρχικά, με μεγαλύτερη ορχήστρα και στην Κεντρική Σκηνή».

Το μέγεθος φάνηκε ξεκάθαρα στην αυλαία, όχι μόνο γιατί στην υπόκλιση γέμισε η τεράστια σκηνή, αλλά και γιατί το χειροκρότημα έδειξε πόση ήταν η απήχηση αυτού που είχαμε δει.

Η «Μέσα χώρα» της τρίτης ηλικίας

«Η Μέσα χώρα είναι μια όπερα χωρίς πράξεις και χωρίς σκηνές», σημειώνει ο συνθέτης. «Είναι ένα σπονδυλωτό έργο με νησίδες που γεννιούνται η μία από την άλλην και όλες μαζί ακολουθούν τη ροή ενός ορμητικού ποταμού. Κύρια έμπνευση υπήρξε εξαρχής ο θάνατος των ηλικιωμένων από μοναξιά, φαινόμενο που σε κάποιες χώρες όπως στην Ιαπωνία είναι σαρωτικό και μαζικό. Και από κει και πέρα κινητήριος μοχλός ήταν η επιθυμία μου να αποτίσω φόρο τιμής στη γενιά των παππούδων μας και των γιαγιάδων μας, που μας μεγάλωσαν και ζήσαμε την πτώση τους. Όμορφη και επώδυνη. Στην όπερα αυτή εγείρονται ερωτήσεις για το γήρας, τη μοναξιά, την αρρώστια, τις εύθραυστες οικογενειακές σχέσεις και τη φθαρτότητα με την οποία όλοι μας είμαστε αντιμέτωποι».

Δεκαπέντε «νησίδες» διαδέχονται η μία την άλλη, από τα μικρά «κουτιά» των σπιτιών στα οποία ζούμε, μέχρι μια ειδυλλιακή πλατεία που θα μπορούσε να βρεις στο κέντρο ενός ορεινού χωριού, με θέα σε καταρράκτες. Η ζωή κυλάει σαν νερό – και είναι αναπόφευκτο να μην σκεφτείς ότι στην αρχαιότητα υδάτινος ήταν κι ο δρόμος προς τον κάτω κόσμο, ο Αχέροντας.

Υπάρχει θλίψη στη «Μέσα χώρα»; Υπάρχει, όπως υπάρχει και στη ζωή. Αν όμως η καθημερινότητα έχει στιγμές που νιώθεις πως ένα χέρι σου σφίγγει την καρδιά, το χάδι της τέχνης έρχεται να σου δώσει μια ανάσα.

«Ακόμα και ένα θέμα που φαινομενικά είναι δύσκολο, συγκρουσιακό, αν γίνουν όλα τα πράγματα όπως πρέπει, θα λειτουργήσει αισιόδοξα», λέει ο Άγγελος Τριανταφύλλου στον Χρήστο Παρίδη. «Αυτό είναι ο προορισμός». Και, μολονότι λέει επίσης ότι η όπερα αυτή δεν είναι «παρηγορητική», βλέποντας τη «Μέσα χώρα» εγώ δεν μπορούσα να μην σκεφτώ τα λόγια του ζωγράφου και ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου: «Σκοπός του έργου τέχνης δεν είναι, απλά, να μας διασκεδάση. Πρέπει να μας παρηγορή».

Το πανηγυρικό φινάλε

Η «Μέσα χώρα» σε παίρνει από το χέρι και σε οδηγεί από το αναπόδραστο της απώλειας σε ένα μικρό πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική, έναν εορτασμό κάτω από ένα δέντρο που θα μπορούσε να είναι υπεραιωνόβιος πλάτανος.

Μετά από διακεκριμένους λυρικούς τραγουδιστές, όπως η Μαρίνα Κρίλοβιτς, ο Χάρης Ανδριανός και η Θεοδώρα Μπάκα, αλλά και τις εντυπωσιακές ερμηνείες από τέσσερις ερασιτέχνες σολίστ, τη Γιόλα Αλεξοπούλου-Γασπαρινάτου, τον Γαβριήλ Αντωνέλο, τον Λάζαρο Νέγκα και τον Γεώργιο Χριστούλα, τη σκυτάλη παίρνουν διαδοχικά επί σκηνής –για πρώτη φορά σε παράσταση της ΕΛΣ– δυο έντεχνες ερμηνεύτριες, η Έλλη Πασπαλά και η Σαβίνα Γιαννάτου (που έχει δύο ακόμη ρόλους σε άλλες σκηνές).

Η «Μέσα χώρα» ανοίγει σιγά σιγά, οι διάσπαρτες μοναξιές γίνονται ένα πλήθος και δεν μένει καθόλου σκοτάδι, μόνο φως. Γιατί η ζωή δεν έχει μόνο θάνατο. Έχει και γιορτή και μοίρασμα και ανθρωπιά.

Επόμενες παραστάσεις: 10, 12 και 13 Ιουλίου 2022 • Κλείστε εισιτήρια