ΤΑ ΟΡΙΑ ΖΕΣΤΗΣ ΚΑΙ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΤΕΧΕΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ
Η ζέστη σε συνδυασμό με την υγρασία θέτουν σε κίνδυνο την υγεία μας περισσότερο από όσο πιστεύουμε. Κάτι που δεν ακούγεται ιδιαίτερα ευχάριστο, αν αναλογιστούμε τις αλλαγές στο κλίμα και τις συνέπειες που μας περιμένουν.
Τα κύματα καύσωνα έχουν αυξηθεί σε ένταση, συχνότητα και διάρκεια, με αυτές τις τάσεις να αναμένεται να επιδεινωθούν εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αναφέρει το επιστημονικό περιοδικό Nature. Τα στοιχεία, άλλωστε, δείχνουν ότι τα 8 πιο ζεστά χρόνια του πλανήτη ήταν την τελευταία δεκαετία, με το 2021 να κατέχει την έκτη υψηλότερη μέση θερμοκρασία από την εποχή που άρχισαν οι σχετικές καταγραφές, ενώ το 2022 δείχνει ακόμα πιο επιθετικό.
Ειδικά για ορισμένες χώρες, ανάμεσά τους και την Ελλάδα, η άνοδος της θερμοκρασίας αναμένεται να έχει σημαντικότατες επιπτώσεις. Πέρα από υψηλές θερμοκρασίες, στην Ελλάδα έχουμε και υγρασία. Όσοι έχετε επισκεφτεί την Κρήτη (τυχαίο παράδειγμα) δεν μπορεί να μην την έχετε νιώσει να «κολλάει» πάνω σας.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι το εξής: μέχρι πότε θα αντέχει το σώμα μας αυτή την κατάσταση; Η απάντηση έρχεται από ερευνητές του Πανεπιστημίου Penn State. «Η έρευνά μας δείχνει ότι ο συνδυασμός ζέστης και υγρασίας μπορεί να γίνει επικίνδυνος γρηγορότερα από ό,τι πίστευαν παλαιότερα οι επιστήμονες», αναφέρουν.
Μελέτη του 2010 υπολόγισε ότι όσον αφορά τη λεγόμενη θερμοκρασία υγρού βολβού (wet-bulb temperature) το ανώτερο όριο ασφάλειας θα ήταν 35οC (ισούται με 35οC και υγρασία 100%, ή 46οC και υγρασία 50%). Πέρα από αυτό, το ανθρώπινο σώμα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει σταθερή τη θερμοκρασία του πυρήνα του (μέσω της εξάτμισης του ιδρώτα, που ψύχει το δέρμα, το οποίο με τη σειρά του ψύχει το αρτηριακό αίμα). Η θερμοκρασία υγρού βολβού είναι το ελάχιστο στο οποίο μπορεί να φτάσει η θερμοκρασία υγρού αέρα αποκλειστικά λόγω της εξάτμισης νερού.
Το πείραμα της ζέστης και της υγρασίας
Η ομάδα των Larry Kenney, Daniel Vecellio, Rachel Cottle και Tony Wolf από το αμερικανικό πανεπιστήμιο εξέτασε σε ελεγχόμενο περιβάλλον ποιοι συνδυασμοί θερμοκρασίας και υγρασίας αρχίζουν να γίνονται επιβλαβείς ακόμη και για υγιείς ανθρώπους.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν τη θερμοκρασία του πυρήνα αντρών και γυναικών, που μπήκαν σε θάλαμο περιβαλλοντικών συνθηκών κινούμενοι τόσο, όσο να προσομοιώσουν τις ελάχιστες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (π.χ. μαγείρεμα). Αυξάνοντας σταδιακά είτε τη θερμοκρασία είτε την υγρασία, παρατήρησαν πότε η θερμοκρασία του πυρήνα τους άρχισε να αυξάνει.
Ο συνδυασμός θερμοκρασίας και υγρασίας πέρα από τον οποίο αρχίζει να αυξάνεται η θερμοκρασία του πυρήνα του ανθρώπου ονομάζεται «κρίσιμο περιβαλλοντικό όριο». Κάτω από αυτό, το σώμα είναι σε θέση να διατηρήσει μια σχετικά σταθερή θερμοκρασία πυρήνα. Πάνω από αυτό, αυξάνεται συνεχώς η θερμοκρασία του πυρήνα και συνακόλουθα ο κίνδυνος παθήσεων που σχετίζονται με την παρατεταμένη έκθεση στη ζέστη.
Όταν το σώμα υπερθερμαίνεται, η καρδιά πρέπει να εργαστεί σκληρότερα για να στείλει αίμα. Επίσης, με την αποβολή ιδρώτα μειώνονται τα σωματικά υγρά. Στη χειρότερη περίπτωση, η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία, μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική βοήθεια.
Οι μελέτες των επιστημόνων έδειξαν ότι αυτό το ανώτερο περιβαλλοντικό όριο βρίσκεται στην πραγματικότητα πιο χαμηλά από τους 35οC. Φαίνεται να είναι πιο κοντά σε θερμοκρασία υγρού βολβου 31οC, που ισοδυναμεί με 31οC με συνθηκες 100% υγρασίας, ή 38οC με 60% υγρασία.
Τα τρέχοντα κύματα καύσωνα σε όλο τον κόσμο πλησιάζουν, αν δεν υπερβαίνουν, αυτά τα όρια.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Η παρατεταμένη έκθεση στη ζέστη και την υγρασία επιβαρύνει ακόμα περισσότερο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις. Μάλιστα, οι άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών αποτελούν περίπου το 80%-90% των θυμάτων ενός καύσωνα.