ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΚΕΝΤΡΑ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΣ

Η παρατήρηση των ζώων σε συνθήκες και περιβάλλοντα για τα οποία δεν είναι προορισμένα δεν είναι ούτε ψυχαγωγική ούτε εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι αιχμαλωσία. Κατάλαβα τι είναι πραγματικά ένας ζωολογικός κήπος όταν τον αντίκρισα με τα μάτια μου.

Αποφάσισα ότι δεν θα ξαναπάω σε ζωολογικό κήπο γύρω στα 14 χρόνια μου, έπειτα από επίσκεψη σε έναν από τους μεγαλύτερους ζωολογικούς της Ευρώπης, αυτόν του Βερολίνου. Ομολογώ ότι μέχρι τότε (μικρή ήμουν εξάλλου) δεν είχα αναλογιστεί τι μπορεί να συμβαίνει σε ένα ζωολογικό κήπο ή, για να ακριβολογούμε, σε έναν χώρο όπου ζώα κρατούνται αιχμάλωτα (πολλές φορές με τη χρήση βίας) για να τα «θαυμάζει» και να διασκεδάζει ο άνθρωπος.

Το τραγικό συμβάν με τον χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο με έκανε να θυμηθώ όλους τους λόγους για τους οποίους σε μια τόσο τρυφερή ηλικία άρχισα να σκέφτομαι με αυτό τον τρόπο.

Γιατί οι ζωολογικοί κήποι δεν είναι ασφαλή μέρη για ζώα

Είχα καταλάβει ότι πρόκειται για κέντρο φυλάκισης ζώων, όταν αντίκρισα εκείνες τις τίγρεις πίσω από την τζαμαρία σε ένα από τα πιο κεντρικά μέρη στο Βερολίνο (τι δουλειά έχει μια τίγρης στο Βερολίνο;), αλλά δεν είχα αντιληφθεί την απόλυτη διάσταση της αιχμαλωσίας.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ / EUROKINISSI

Οι ζωολογικοί κήποι δεν μπορούν να παρέχουν τον χώρο που έχουν τα ζώα στην άγρια φύση, ενώ τα ζώα δεν μπορούν να εκπληρώνουν εκεί τα βασικά ένστικτά τους, όπως είναι το κυνήγι. Όταν διάβασα ότι οι τίγρεις και τα λιοντάρια έχουν περίπου 18.000 φορές λιγότερο χώρο στους ζωολογικούς κήπους απ’ ό,τι θα είχαν στη φύση, τρελάθηκα. Οι πολικές αρκούδες, λέει, έχουν ένα εκατομμύριο φορές λιγότερο χώρο.

Προσωπικά, ακόμα αδυνατώ να κατανοήσω γιατί οι γονείς πηγαίνουν τα παιδιά τους σε ζωολογικούς κήπους. Αν είναι για εκπαιδευτικούς λόγους, αναρωτιέμαι πραγματικά πόσα μπορεί να μάθει κανείς για την άγρια ζωή παρατηρώντας ζώα σε αιχμαλωσία. Τα βλέπουμε σε μια κατάσταση πολύ διαφορετική από αυτή για την οποία είναι προορισμένα, με συμπεριφορές πολύ διαφορετικές από αυτές που θα είχαν αν ήταν ελεύθερα να εκφραστούν. Νόμιζα ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να προϋποθέτει (τουλάχιστον) έναν σεβασμό προς τα δικαιώματα των ζώων. Και αν πριν από 15 σχεδόν χρόνια μπορούσα να πω ότι «δεν ήξερα», η εποχή μας δεν μας δίνει αυτό το προνόμιο.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΒΑΚΙΡΛΗΣ / EUROKINISSI

Κάτι άλλο το οποίο έμαθα με τα χρόνια είναι ότι τα ζώα στους ζωολογικούς κήπους θανατώνονται όταν δεν είναι πλέον χρήσιμα. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Το 2014, ο Μarius, μια καμηλοπάρδαλη 18 μηνών, θανατώθηκε από τους υπεύθυνους ζωολογικού κήπου της Κοπεγχάγης, επειδή θεωρήθηκε άχρηστη για αναπαραγωγή.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ / EUROKINISSI

Μετά από αυτό το γεγονός, και ενώ αμερικανικές και ευρωπαϊκές ζωοφιλικές οργανώσεις αρνούνται να ανακοινώσουν στοιχεία για το συνολικό αριθμό των ζώων που θανατώθηκαν, ο David Williams Mitchell, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζωολογικών Κήπων και Ενυδρείων (EAZA) ανέφερε ότι εκτιμά ότι ένας μέσος ζωολογικός κήπος από τους 347 που είναι μέλη της ένωσης σκοτώνει ετησίως περίπου πέντε μεγάλα θηλαστικά, που αντιστοιχεί συνολικά σε 1.735 ζώα.

Όλα αυτά μου φέρνουν στο μυαλό τα λόγια του μελετητή της περιβαλλοντικής ηθικής και των δικαιωμάτων των ζώων Dale Jamieson, ο οποίος είχε γράψει κάποτε για την τρέλα μιας κουλτούρας που οδηγεί ένα είδος στα όρια της εξαφάνισης και στη συνέχεια ρομαντικοποιεί τα απομεινάρια. Και τα ζώα δεν είναι το μόνο είδος το οποίο οι άνθρωποι έχουν οδηγήσει στα όρια.