ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ ΚΑΡΥΔΑΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΗ; 

Το λάδι καρύδας έχει γίνει πολύ δημοφιλές τα τελευταία χρόνια. Είναι όμως τόσο ευεργετικό όσο ακούγεται; Πώς πρέπει να το αξιοποιήσουμε στη διατροφή μας; 

Το λάδι καρύδας εμφανίστηκε στη ζωή μας πριν από λίγα χρόνια ως μία ακόμη υπερτροφή. Πρωτοακούστηκε κάπου ανάμεσα στον λιναρόσπορο  και την κετογονική δίαιτα. Τα σούπερ μάρκετ ενημερώθηκαν, τα ντουλάπια μας το απέκτησαν.

Μάθαμε πως έχει οφέλη για την υγεία. Κι εκεί που ξέραμε και εμπιστευόμασταν το αγνό, παρθένο ελαιόλαδο, βρήκαμε τρόπους να το αντικαταστήσουμε σε ορισμένες συνταγές, πιο «εναλλακτικές». Είναι όμως πράγματι τόσο καλό όσο λέγεται για την υγεία μας; Ή απλώς πρόκειται για μόδα που ήρθε για να φύγει; 

Πιθανά οφέλη από το λάδι καρύδας

Ορισμένοι μελετητές συνέδεσαν το λάδι καρύδας με αξιοσημείωτα οφέλη. Ανάμεσα σε αυτά, αντιικές, αντιβακτηριακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες. Υποστήριξαν ότι μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού, τη βελτίωση του καρδιαγγειακού συστήματος, ακόμη και στην πρόληψη του Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Αμερικανικός Σύλλογος Διατροφολόγων και το Βρετανικό Σύστημα Υγείας, μετά από τις δικές τους μελέτες, συστήνουν την περιορισμένη και προσεκτική κατανάλωσή του. 

Unsplash Nisha Ramesh

Το λάδι καρύδας είναι γνωστό και ως κοκοφοινικέλαιο (καμία σχέση δεν έχει με το φοινικέλαιο), επειδή εξάγεται από τον καρπό των ώριμων καρύδων του κοκοφοίνικα. Θα μπορούσε να είναι ωφέλιμο για τους παρακάτω λόγους: 

• Όσοι το συνέδεσαν με ευεργετικές ιδιότητες για την καρδιά βασίστηκαν στο ότι περιέχει τριγλυκερίδια μεσαίας αλυσίδας. Τα τριγλυκερίδια αυτά αυξάνουν την καλή χοληστερόλη (HDL). Τα αυξημένα επίπεδα καλής χοληστερίνης λειτουργούν ως ασπίδα προστασίας για την καρδιά.
• Το λάδι καρύδας περιέχει σε μεγάλο ποσοστό λαυρικό οξύ. Το κορεσμένο αυτό λιπαρό προάγει τη σύνθεση ενός μονογλυκεριδίου που καταπολεμάει τα βακτήρια και τους μύκητες. Χάρη στο λαυρικό οξύ, το λάδι καρύδας θεωρείται σύμμαχος κατά των λοιμώξεων και των ασθενειών που οφείλονται σε μολύνσεις. 
• Σύμφωνα με μια άλλη άποψη, την οποία ασπάστηκαν αρκετές διασημότητες, η κατανάλωση κοκοφοινικέλαιου μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Χάρη στη σύστασή του, μεταβολίζεται πιο γρήγορα από τον οργανισμό και αυξάνει την καύση του λίπους. Το λάδι καρύδας μειώνει επίσης το αίσθημα της πείνας.  
• Σε πρώιμες και ανεπιβεβαίωτες μελέτες, η κατανάλωση λαδιού καρύδας έχει συνδεθεί με την αντιμετώπιση νευρολογικών παθήσεων, όπως το Αλτσχάιμερ και η επιληψία. Το εύρημα αυτό στηρίζεται στην εξής θεωρία: Τα εγκεφαλικά κύτταρα αυτών των ασθενών δεν μπορούν να διασπάσουν σωστά τη γλυκόζη για να παράξουν ενέργεια και «λιμοκτονούν». Όπως έχει αναφερθεί και για την κετογονική δίαιτα, τα λιπαρά αποτελούν καλύτερη πηγή ενέργειας για ανθρώπους με Αλτσχάιμερ και επιληψία. Το λάδι καρύδας περιέχει τέτοια ωφέλιμα λιπαρά. 
• Το παρθένο λάδι καρύδας έχει ευεργετικές ιδιότητες όσον αφορά το δέρμα, τα μαλλιά και την υγιεινή του στόματος. Περιέχει αντιοξειδωτικά στοιχεία και βιταμίνη E. Χάρη σε αυτά, το λάδι καρύδας έχει αντιγηραντική και ενυδατική δράση. Ενυδατώνει την επιδερμίδα και θεωρείται ότι κάνει καλό στο έκζεμα. Είναι κατάλληλο για ντεμακιγιάζ και δυναμώνει το τριχωτό της κεφαλής, απομακρύνοντας την πιτυρίδα. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ήπιο αντηλιακό και ως στοματικό διάλυμα. 

Unsplash Diana Kuleniuk

Κάνει καλό στην καρδιά;

Το λάδι καρύδας περιέχει κορεσμένα λιπαρά σε ποσοστό 82%, πολυακόρεστα 6% και μονοακόρεστα λιπαρά 2%. Τα κορεσμένα λιπαρά, που βρίσκονται επίσης σε έλαια ζωικής προέλευσης και στο φοινικέλαιο, έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τα επίπεδα LDL χοληστερόλης (η λεγόμενη κακή χοληστερίνη). Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακά νοσήματα. 

Όπως αναφέρει η διατροφολόγος Μαρία Μεντζέλου, το λάδι καρύδας, όταν καταναλώνεται συστηματικά, βρέθηκε ότι αυξάνει όχι μόνο τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης (HDL), χάρη στο λαυρικό οξύ, αλλά και της κακής (LDL), εξαιτίας των κορεσμένων λιπαρών. Στο σύνολό του, σύμφωνα με τις περισσότερες μελέτες, δεν φαίνεται να συμβάλλει στην υγεία της καρδιάς, επειδή: 

1. Τα κορεσμένα λιπαρά υπερτερούν.
   
2. Τα μεσαίας αλυσίδας τριγλυκερίδια είναι πολύ λίγα για να μας ωφελήσουν.
   

Ο Αμερικανικός Σύλλογος Διατροφολόγων έχει συστήσει στους καταναλωτές που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα ή βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να μην καταναλώνουν περισσότερα από 13 γρ. λαδιού καρύδας την ημέρα (σε μια δίαιτα 2.000 θερμίδων). 

Πώς να ξεχωρίσουμε τα ωφέλιμα έλαια;

Τα πολυακόρεστα λιπαρά που περιέχονται στο ελαιόλαδο, τα λιπαρά ψάρια, τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους βελτιώνουν τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης του αίματος και μειώνουν τη φλεγμονή. Ένας απλός τρόπος για να ξεχωρίζουμε ποια έλαια περιέχουν κορεσμένα και ποια πολυακόρεστα λιπαρά είναι το τεστ της θερμοκρασίας. Σε θερμοκρασία δωματίου (18–20 βαθμοί Κελσίου), τα έλαια στα οποία επικρατούν τα κορεσμένα λιπαρά γίνονται συμπαγή. Αντίθετα, τα «καλά λάδια» διατηρούν την υγρή μορφή τους και στις χαμηλές θερμοκρασίες. 

Λάδι καρύδας: Μύθος και πραγματικότητα

Το λάδι καρύδας δεν είναι ούτε υπερτροφή, ούτε δηλητήριο. Θα λέγαμε ότι τα πιθανά οφέλη του μάλλον υπερτονίστηκαν. Όσον αφορά την καύση του λίπους και το αίσθημα της πείνας, η κ. Μεντζέλου σχολιάζει: «Από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση δεν προκύπτει ότι το λάδι καρύδας μπορεί να ενισχύσει την καύση του λίπους και να έχει επίδραση στη θερμογένεση ή τον κορεσμό». 

iStock

Θα πρέπει τελικά να το καταναλώνουμε; Κι αν ναι, πώς; Σε χώρες όπου η κατανάλωση ζωικών, κορεσμένων λιπαρών επικρατεί, το λάδι καρύδας εύλογα ίσως προτάθηκε για χρήση στη μαγειρική ως εναλλακτική πηγή ελαίου. Στη μεσογειακή διατροφή, όμως, που βασίζεται στο ελαιόλαδο, η αντικατάσταση των πολυακόρεστων λιπαρών με κορεσμένα περισσότερο θα έβλαπτε παρά θα ωφελούσε. 

Το λάδι καρύδας είναι φυσικά προτιμότερο από το φοινικέλαιο. Θα μπορούσε να αντικαταστήσει σε κάποιες συνταγές το αγελαδινό βούτυρο, χωρίς όμως να προσφέρει τίποτε παραπάνω στην υγεία. «Ας έχουμε στον νου τις σύγχρονες διατροφικές συστάσεις, ότι η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης», λέει η ειδικός. 

Η κατανάλωση του ελαίου καρύδας θα πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης, υγιεινής διατροφής, στην οποία επικρατούν τα πολυακόρεστα λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο). Αν θέλετε να ωφεληθείτε στο μέγιστο από τις ιδιότητες του κοκοφοινικέλαιου, προτιμήστε να το χρησιμοποιήσετε ως στοματικό διάλυμα ή αντί για κρέμα νυκτός! 

Η Μαρία Μεντζέλου είναι κλινική διαιτολόγος.