ΝΕΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ, ΜΕ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ονομάζεται τιρζεπατίδη και είναι ένα αληθινά επαναστατικό φάρμακο κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη. Πώς λειτουργεί και πότε θα έρθει στην Ελλάδα;

Η παχυσαρκία, ένα από τα πιο συχνά προβλήματα υγείας της σύγχρονης εποχής, μοιάζει να παίρνει διαστάσεις πανδημίας, καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περισσότερα από 4 εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από τις επιπλοκές της, που αφορούν κυρίως καρδιαγγειακά νοσήματα, το αναπνευστικό και το μυοσκελετικό σύστημα.

Τα ποσοστά της παχυσαρκίας αυξάνουν με αλματώδεις ρυθμούς τόσο ανάμεσα στους ενήλικες, όσο και ανάμεσα στα παιδιά και τους εφήβους. Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες. Υπολογίζεται ότι έως το 2030 ο μισός περίπου ενήλικος πληθυσμός στις ΗΠΑ θα έχει δείκτη μάζας σώματος BMI  >30, ενώ περίπου 25% του πληθυσμού να βρίσκεται σε επίπεδα σοβαρής παχυσαρκίας με BMI >35.

Η παχυσαρκία είναι νόσος

Το αυξημένο βάρος προκαλείται από υπερβολική κατανάλωση θερμίδων, σε συνδυασμό με ελάχιστη σωματική δραστηριότητα και άσκηση, και κάποια γενετική προδιάθεση. Με απλά λόγια, η παχυσαρκία προκαλείται όταν για μεγάλο χρονικό διάστημα το σώμα προσλαμβάνει περισσότερες θερμίδες από όσες χρησιμοποιεί.

Επιστημονικά έχει τεκμηριωθεί ότι στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν φυσιολογικά ομοιοστατικοί μηχανισμοί, μηχανισμοί ισορροπίας σα να λέμε, που ρυθμίζουν την πρόσληψη, την κατανάλωση αλλά και την αποθήκευση ενέργειας. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στην πολύπλοκη επικοινωνία του κεντρικού νευρικού συστήματος με τον λιπώδη ιστό αλλά και το πεπτικό σύστημα, μέσω ορεξιογόνων και ανορεξιογόνων ορμονών (μεταξύ των οποίων οι GLP1, GIP, NPY, λεπτίνη, ινσουλίνη κ.ά.).

Σκοπός της παρουσίας αυτού του πολύπλοκου μηχανισμού ενεργειακής ομοιοστασίας είναι η διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους στον άνθρωπο.

Παρά την τεκμηριωμένη ύπαρξη αυτού του μηχανισμού, είναι εμφανές ότι τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Ο Π.Ο.Υ. χαρακτηρίζει την παχυσαρκία νόσημα, ορίζοντάς την ως την περίσσεια λιπώδους ιστού που θα οδηγήσει σε επιδείνωση της υγείας συν τω χρόνω. Συνεπώς, η ιατρική κοινότητα οφείλει να την αντιμετωπίζει σήμερα ως νόσημα.

Όμως, η γνωστή σε όλους μας σύσταση για απώλεια βάρους αποδείχτηκε μη αποτελεσματική και ιατρικά τουλάχιστον ανήκει στο παρελθόν. Λόγω της πολυπλοκότητας του προβλήματος, επιχειρείται τα τελευταία χρόνια μια πιο σφαιρική προσέγγιση, όχι μόνο διαιτολογική, αλλά κυρίως φαρμακευτική και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και χειρουργική.

Τιρζεπατίδη: είναι η επανάσταση στην παχυσαρκία;

Στο πλαίσιο αυτό, ένα νέο φάρμακο έρχεται να δώσει ελπίδα σε πολλούς ανθρώπους που έχουν κουραστεί να δοκιμάζουν δίαιτες και να ξαναπαίρνουν τα χαμένα τους κιλά. Η τιρζεπατίδη, μία ουσία που χορηγείται σε ενέσιμη μορφή, εγκρίθηκε πρόσφατα από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).

Πρόκειται για ένα αντιδιαβητικό φάρμακο, που προορίζεται να βοηθήσει, πέρα από τη ρύθμιση της υπεργλυκαιμίας και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η τιρζεπατίδη είναι ένα μόριο με διπλή δράση, ταυτόχρονα ανάλογο των δύο ορμονών GLP1 και GIP.

Ποια είναι τα οφέλη της, σύμφωνα με την έρευνα

Τον Ιούνιο του 2022 δημοσιεύτηκαν στο ιατρικό περιοδικό NEJM τα αποτελέσματα σημαντικής μελέτης του φαρμάκου σχετικά με την απώλεια βάρους σε μη διαβητικούς ασθενείς.

Στην έρευνα διάρκειας 72 εβδομάδων συμμετείχαν 2.500 άτομα με παχυσαρκία (ΒΜΙ>30) ή και με δείκτη μάζας σώματος άνω του 27 (ενήλικες με δείκτη μάζας σώματος άνω του 25 θεωρούνται υπέρβαροι), τα οποία είχαν τουλάχιστον μία καρδιαγγειακή νόσο σχετιζόμενη με την παχυσαρκία (υψηλή πίεση ή υψηλή χοληστερίνη).

Όσοι πήραν τη δόση των 5 mg έχασαν κατά μέσο όρο 16 κιλά. Όσοι πήραν τη δόση των 10 mg έχασαν 22 κιλά και στην τρίτη κατηγορία των 15 mg η απώλεια βάρους έφτασε τα 23,6 κιλά.

«Σχεδόν το 40% των ατόμων έχασαν το ¼ του βάρους τους, πράγμα πολύ εντυπωσιακό», δήλωσε η Dr Ania Jastreboff, ενδοκρινολόγος στο Yale και μέλος της ερευνητικής και συγγραφικής ομάδας της μελέτης.

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

Πέρα από την απώλεια κιλών, όμως, η μελέτη έδειξε σημαντική βελτίωση όλων των καρδιομεταβολικών παραμέτρων. Στο 95% των ασθενών με προδιαβήτη, η γλυκόζη επανήλθε εντός φυσιολογικών ορίων. Εντυπωσιακή ήταν η μείωση του σπλαχνικού λίπους, της περιμέτρου μέσης και η μείωση των επιπέδων ινσουλίνης.

Μειώθηκαν επίσης η ldl-κακή χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια και βελτιώθηκε η αρτηριακή πίεση. Φαίνεται ότι το καρδιαγγειακό προστατεύεται με το φάρμακο αυτό καθαυτό, κι όχι μόνο λόγω της απώλειας βάρους. Επιπλέον:

• Η απώλεια σωματικού βάρους φάνηκε νωρίς στη μελέτη, μόλις στις πρώτες 4 εβδομάδες.
• Όλοι οι ασθενείς πέτυχαν τον στόχο της απώλειας 5% του αρχικού σωματικού βάρους, που θεωρείται το ελάχιστο, ώστε να συμπεριληφθεί ένα σκεύασμα στα φάρμακα παχυσαρκίας.
• Οι 9 στους 10 ασθενείς πέτυχαν απώλεια άνω του 5%.
• Παραπάνω από 1 στους 2 ασθενείς πέτυχαν απώλεια ανω του 20% του αρχικού σωματικού βάρους.
• Παραπάνω απο 1 στους 3 πέτυχαν απώλεια >25% του αρχικού σωματικού βάρους.

Πώς δρα η τιρζεπατίδη

Η τιρζεπατίδη είναι ένα μόριο με διπλή δράση, ταυτόχρονα ανάλογο και των δύο ορμονών GLP1 και GIP. Ο μηχανισμός δράσης είναι σαφώς πολύπλοκος, αλλά αυτό που γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους ασθενείς είναι ότι μειώνεται αισθητά η όρεξη και αυξάνεται σημαντικά το αίσθημα κορεσμού. Με τη διπλή λοιπόν «στόχευση», το συγκεκριμένο φάρμακο πετυχαίνει εύκολα, γρήγορα και αποτελεσματικά απώλεια λίπους και κιλών.

Ανεπιθύμητες ενέργειες και αντενδείξεις

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της τιρζεπατίδης περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, διάρροια, δυσκοιλιότητα και κοιλιακό άλγος. Ο FDA ανέφερε ότι η τιρζεπατίδη προκαλεί όγκους των C κυττάρων του θυρεοειδούς αδένα σε αρουραίους. Είναι άγνωστο εάν το φάρμακο προκαλεί τέτοιους όγκους, συμπεριλαμβανομένου του μυελοειδούς καρκίνου του θυρεοειδούς, στους ανθρώπους.

Έτσι, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μυελοειδούς καρκίνου του θυρεοειδούς ή σε ασθενείς με σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2. Το φάρμακο δεν ενδείκνυται για χρήση σε άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Πότε θα χορηγηθεί στην Ελλάδα;

Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, καθώς η τιρζεπατίδη δεν έχει πάρει έγκριση ούτε για την υπόλοιπη Ευρώπη. Η άφιξή της στην Ελλάδα αναμένεται σε τουλάχιστον 1 χρόνο.

Στην παρούσα φάση στην Ελλάδα, χορηγούνται η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη, τόσο ως αντιδιαβητικά σκευάσματα, όσο και ως σκευάσματα κατά της παχυσαρκίας. Η βασική διαφορά τους από την πιο εξελιγμένη τιρζεπατίδη είναι ότι ανήκουν στα ανάλογα της πεπτιδικής ορμόνης GLP-1, τη στιγμή που η τιρζεπατίδη συνδυάζει δύο ορμονικούς τύπους.

Κατά συνέπεια, η τιρζεπατίδη είναι πράγματι μία επαναστατική ουσία που ανοίγει τον δρόμο σε ανάλογες ιατρικές μελέτες για μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας.

Η Μόνικα Μαθιοπούλου Μ.D. είναι ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος, ειδικός μεταβολισμού.