Η ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΥ ΕΞΑΦΑΝΙΣΕ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Πίσω από το κορυφαίο επίτευγμα της ιατρικής να εξαφανίσει τους καρκινικούς όγκους σε 18 ασθενείς με καρκίνο του ορθού, βρίσκονται οι αληθινοί πρωταγωνιστές της ιστορίας. Γιατροί που χορηγούν μονοκλωνικά αντισώματα ως ανοσοθεραπεία και ασθενείς που κερδίζουν πίσω την υγεία τους, χωρίς περαιτέρω απώλειες.

Μόνο αισιοδοξία και ελπίδα μπορεί να χαρίσει η φωτογραφία των τεσσάρων ασθενών που θεραπεύτηκαν πλήρως από τον καρκίνο μαζί με τους επικεφαλής γιατρούς μιας επαναστατικής ανοσοθεραπείας. Καθώς κοιτάζουν χαμογελαστοί τον φακό, τόσο νέοι και αληθινά ευτυχισμένοι, γίνονται σύμβολα της ελπίδας μας για την ήττα του καρκίνου, που δεν αποκλείεται να είναι κοντά.

Οι εικονιζόμενοι γιατρεύτηκαν πλήρως. Είναι όμως κι άλλοι 14 που τα κατάφεραν, παίρνοντας μέρος σε μια δοκιμαστική ανοσοθεραπεία που εφαρμόστηκε στο Κέντρο Καρκίνου Memorial Sloan Kettering της Νέας Υόρκης για πρώτη φορά.

Υπήρξαν όλοι τους ασθενείς με καρκίνο του ορθού που φέρει μια συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη και μπορούν πλέον να χαμογελούν διότι οι καρκινικοί όγκοι εξαφανίστηκαν, και μάλιστα σε ορισμένους δεν επανεμφανίστηκαν ούτε 2 χρόνια μετά!

Οι πρωταγωνιστές του πειράματος

H πρώτη ασθενής που έλαβε τη θεραπεία ήταν η Sascha Roth, που διαγνώστηκε στα 38 της με καρκίνο του ορθού. Στην κωλονοσκόπηση που υποβλήθηκε μετά από αιμορραγία που είχε, ο γιατρός της εντόπισε τον όγκο. Σύντομα, προγραμματίστηκε να ξεκινήσει χημειοθεραπεία στην κλινική του Πανεπιστημίου της Georgetown. Όμως ένα φιλικό της πρόσωπο επέμενε να δει τον Dr Philip Paty στο Memorial Sloan Kettering. Εκείνος της είπε ότι ο καρκίνος της βασιζόταν σε ένα είδος μετάλλαξης που καθιστούσε απίθανο το να ανταποκριθεί καλά στη χημειοθεραπεία. Ευτυχώς δεν ξεκίνησε χημειοθεραπεία. Διότι αν το είχε κάνει, δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει στην κλινική δοκιμή για το νέο φάρμακο.

Προγραμμάτισε όμως να μετακομίσει από την Ουάσινγκτον στη Νέα Υόρκη για ακτινοβολίες, χημειοθεραπείες και πιθανώς χειρουργική επέμβαση μετά το τέλος της δοκιμής. Για να διατηρήσει τη γονιμότητά της μετά την αναμενόμενη τότε ακτινοθεραπεία, της αφαιρέθηκαν οι ωοθήκες με ειδική επέμβαση και τοποθετήθηκαν προσωρινώς κάτω από τα πλευρά της. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή επέμβαση που απομακρύνει τις ωοθήκες από το πεδίο ακτινοβολίας (στην κοιλιακή χώρα), ώστε να μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και να μη χάσει η γυναίκα τη γονιμότητά της μετά τη θεραπεία του καρκίνου.

H Sascha Roth. Memorial Sloan Kettering Cancer Center

Μετά την κλινική δοκιμή της ανοσοθεραπείας, όμως, οι ακτινοδιαγνωστικές της εξετάσεις βγήκαν πεντακάθαρες. «Δεν υπάρχει απολύτως κανένας όγκος», της είπε η γιατρός της. Δεν χρειαζόταν περαιτέρω θεραπεία.

«Όταν το είπα στην οικογένειά μου, δεν με πίστεψαν», λέει η πρώτη ασθενής που υποβλήθηκε στην 6μηνη ανοσοθεραπεία και, σήμερα, δύο χρόνια μετά, παραμένει «καθαρή».

Η ανοσοθεραπεία σύμμαχος του ανοσοποιητικού

Η ανοσοθεραπεία αξιοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ως σύμμαχο κατά του καρκίνου. Ενισχύει το σώμα, ώστε να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα. Με τη συγκεκριμένη ανοσοθεραπεία –για πρώτη φορά– οι γιατροί ήθελαν να δουν αν από μόνη της θα μπορούσε να νικήσει τον καρκίνο του ορθού που δεν είχε κάνει μετάσταση σε ασθενείς των οποίων ο όγκος φέρει μια συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη.

Η Sascha Roth δεν χρειάστηκε να κάνει ούτε ακτινοθεραπεία. «Όταν αρχικά έμαθα ότι δεν θα χρειαζόταν να υποβληθώ σε ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, ενθουσιάστηκα. Δεν είμαι καθόλου θρησκευόμενη, αλλά οι φίλοι μου με είχαν πάει στην εκκλησία την ίδια μέρα που έμαθα αργότερα τα καλά νέα. Μόλις χτύπησε το τηλέφωνο και άκουσα τη γιατρό να μου το ανακοινώνει, ένιωσα σα να έγινε θαύμα. Μοιάζει πράγματι με θαύμα. Η θεραπεία αυτή μου έσωσε τη ζωή και έσωσε τις ζωές πολλών άλλων που τη δοκίμασαν».

O Imtiaz Hussain με τη Dr Andrea Cercek. Memorial Sloan Kettering Cancer Center

Ανάμεσά τους και ο Ιmtiaz Hussain: «Ο γιατρός μου μου είπε ότι είναι κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει όλη σου τη ζωή. Και πράγματι το έκανε. Μόλις έμαθα τα καλά νέα, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να τηλεφωνήσω στη μαμά μου. Κλαίγαμε μαζί. Είναι ένα θαύμα που στέκομαι εδώ χωρίς να έχω υποβληθεί σε εγχείρηση και δεν έχω πλέον καρκίνο. Θα έλεγα ότι δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα θαύμα».

Η πρώτη φορά ολοκληρωτικής ίασης

Ο Dr Luis Diaz του Κέντρου Καρκίνου Memorial Sloan Kettering, επικεφαλής μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine περιγράφοντας τα αποτελέσματα, δήλωσε ότι δεν γνωρίζει καμία άλλη θεραπεία που να έχει εξαλείψει εντελώς τον καρκίνο σε όλους τους συμμετέχοντες ασθενείς. «Πιστεύω ότι είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει στην ιστορία του καρκίνου», δήλωσε.

Ο καρκίνος του ορθού έχει μεγάλο ποσοστό επιβίωσης, όταν διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται εγκαίρως. Όμως, οι παραδοσιακές θεραπείες ακτινοβολίας, χημειοθεραπείας και χειρουργικής επέμβασης μπορούν να αφήσουν στους ασθενείς μόνιμη δυσλειτουργία στο έντερο, την ουροδόχο κύστη, σεξουαλικά προβλήματα και στειρότητα.

Μέλη της ομάδας του κέντρου Memorial Sloan Kettering. Από αριστερά: Dr. Luis Diaz, Dr Andrea Cercek, Jenna Sinopoli, Jill Weiss, Melissa Lumish. Memorial Sloan Kettering Cancer Center

Η δοκιμή που έγινε στη Νέα Υόρκη, διήρκεσε 6 μήνες και δεν προκάλεσε την παραμικρή δυσλειτουργία, ενώ ταυτόχρονα εξαφάνισε τους καρκινικούς όγκους. Οι ασθενείς έλαβαν ένα πειραματικό φάρμακο που λέγεται dostarlimab και έχει αδειοδοτηθεί από τον αμερικανικό οργανισμό φαρμάκων (Food and Drug Administration - FDA), την αντίστοιχη ευρωπαϊκή αρχή (European Medicines Agency - ΕΜΑ) και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία

Πρόκειται για μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιείται ως φάρμακο για τη θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου. Όμως τώρα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά δοκιμαστικά σε καρκινικό όγκο του ορθού. Η προοπτική ήταν να συνδυαστεί με τις παραδοσιακές θεραπείες που θα ακολουθούσαν. Δεν χρειάστηκε όμως, αφού ο καρκίνος υποχώρησε κατά την πειραματική θεραπεία.

«Η Dr Andrea Cercek μου εξήγησε τα οφέλη της ανοσοθεραπείας. Όταν ολοκληρώθηκε και δεν βλέπαμε τον όγκο, φοβόμουν ότι θα είχε κάνει μετάσταση, ότι θα κρυβόταν κάπου αλλού. Δεν υπήρχε όμως πλέον! Αν κάποιος άλλος ασθενής θέλει να δοκιμάσει τη θεραπεία, θα τον ενθαρρύνει σίγουρα η δική μας περίπτωση», αναφέρει μία άλλη ασθενής, ονόματι Nisha Varughese.

Η ιδέα για τη συγκεκριμένη κλινική δοκιμή προέκυψε από μια προηγούμενη έρευνα. Σε εκείνη συμμετείχαν 86 άτομα με μεταστατικό καρκίνο που προερχόταν από διάφορα μέρη του σώματός τους. Αλλά όλοι οι καρκίνοι μοιράζονταν μια γονιδιακή μετάλλαξη που εμπόδιζε τα κύτταρα να αποκαταστήσουν τη βλάβη στο DNA. Αυτές οι μεταλλάξεις εμφανίζονται στο 4% όλων των καρκινοπαθών.

Οι ασθενείς σε αυτή τη δοκιμή έλαβαν την ουσία pembrolizumab, που στην ιατρική χαρκτηρίζεται ως αναστολέας σημείων ελέγχου, για έως και 2 χρόνια. Οι όγκοι συρρικνώθηκαν ή σταθεροποιήθηκαν στους μισούς περίπου ασθενείς και αυτοί έζησαν περισσότερο. Στο 10% των συμμετεχόντων οι όγκοι εξαφανίστηκαν.

Αυτό οδήγησε τους ογκολόγους Cercek και ο Diaz να αναρωτηθούν: Τι θα συνέβαινε αν το φάρμακο χρησιμοποιούνταν πολύ νωρίτερα κατά τη διάρκεια της ασθένειας, προτού ο καρκίνος είχε την ευκαιρία να εξαπλωθεί;

Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα και η συνέχιση των δοκιμών

«Το πιο συναρπαστικό είναι ότι οι ασθενείς μας υποβλήθηκαν μόνο σε ανοσοθεραπεία. Κανείς δεν έκανε ούτε ακτινοβολίες ούτε χειρουργείο. Έχουν όλοι διατηρήσει τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου, τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης, τη σεξουαλική λειτουργία και τη γονιμότητά τους. Οι γυναίκες έχουν ακόμη τη μήτρα και τις ωοθήκες τους. Είναι αξιοθαύμαστο», ανέφερε η Dr Cercek.

«Μετά από αυτή την πραγματικά τρομακτική εμπειρία, ήταν σαν ο κόσμος να σταμάτησε για ένα δευτερόλεπτο, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Από το συναίσθημα “Θα πεθάνω; Θα χάσω το παχύ έντερο μου;” πέρασα στην απόλυτη χαρά. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν η ζωή μου αν αυτή η πειραματική θεραπεία δεν ήταν διαθέσιμη» ανέφερε ένας άλλος ασθενείς που θεραπεύτηκε, ο Avery Holmes.

Φυσικά, η έρευνα συνεχίζεται. Πρέπει να δοκιμαστεί σε περισσότερους ασθενείς, αλλά και σε περισσότερα είδη καρκίνου. Αυτή τη στιγμή δοκιμάζεται σε ασθενείς με καρκίνο του στομάχου, του προστάτη και του παγκρέατος.