ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΕ ΜΕ ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΤΗΣ ASTRAZENECA

Τα εμβόλια της AstraZeneca αποσύρθηκαν από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και αντικαταστάθηκαν από εμβόλια τεχνολογίας mRNA, καθώς η ανησυχία ότι προκαλούν θρομβώσεις εντεινόταν διαρκώς. Σήμερα, υπάρχουν ακόμα χώρες που χρησιμοποιούν αυτά τα εμβόλια; Και, αν ναι, σε ποια πλευρά του πλανήτη βρίσκονται;

Το εμβόλιο της AstraZeneca, που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ήταν ένα από τα πρώτα διαθέσιμα εμβόλια που ρίχτηκαν «στη μάχη» για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19.

Ωστόσο, οι παρενέργειες του εμβολίου και κυρίως τα περιστατικά θρομβώσεων άρχισαν να προκαλούν μια γενικότερη ανησυχία σε τέτοιο βαθμό, που σιγά σιγά οι χώρες άρχισαν να αναστέλλουν τους εμβολιασμούς με AstraZeneca. Η Δανία έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που διέκοψε τη χρήση του εμβολίου τον Απρίλιο του 2021, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε η Νορβηγία. Έπειτα, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Κύπρος και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέστειλαν η μία μετά την άλλη το εμβόλιο της AstraZeneca λόγω φόβου και αμφιβολιών για την ασφάλειά του.

Και, ενώ για φέτος το καλοκαίρι «έχουν παγώσει» οι εμβολιασμοί, αναρωτιόμαστε τι έγινε με τα εμβόλια της AstraZeneca και αν συνεχίζουν να προμηθεύονται σε χώρες.

Η αμφισβήτηση των εμβολίων της AstraZeneca

Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο The Conversation ο Michael Head, ερευνητής στον τομέα της παγκόσμιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, ο λόγος για την περιορισμένη χρήση του εμβολίου της AstraZeneca σε χώρες υψηλού εισοδήματος θα μπορούσε να είναι ένας συνδυασμός δύο παραγόντων. «Πρώτον, είναι πιθανό ότι τα εμβόλια mRNA (συγκεκριμένα αυτά που παρασκευάζονται από την Pfizer και τη Moderna) θεωρούνται ακόμη πιο αποτελεσματικά από της AstraZeneca», αναφέρει ο Head. «Και, δεύτερον, η φήμη του εμβολίου δέχτηκε πλήγμα όταν ορισμένοι άνθρωποι που έλαβαν αυτό το εμβόλιο εμφάνισαν στη συνέχεια θρόμβους αίματος», προσθέτει.

Unsplash Mika Baumeister

Βέβαια, το εμβόλιο της AstraZeneca βρέθηκε στο επίκεντρο ευρύτερων πολιτικών εντάσεων ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τον Μάρτιο του 2021, αφού μία προς μία ευρωπαϊκές χώρες απέσυραν το συγκεκριμένο εμβόλιο, οι Βρετανοί μέσω του BBC ισχυρίζονταν ότι δεν ήταν αποδεδειγμένο ότι τα περιστατικά θρομβώσεων συνδέονται με αυτό. Όπως αναφέρει το BBC, θεωρούν ότι μεταξύ άλλων οι λόγοι της απόσυρσης είχαν να κάνουν με πολιτικές επιλογές αλλά και την απόφαση της Νορβηγίας να αποσύρει τα συγκεκριμένα εμβόλια, καθώς αυτή δημιούργησε μια «συλλογική ανησυχία».

Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι «τα εμβόλια AstraZeneca και Johnson&Johnson είναι αποτελεσματικά και τα συνολικά οφέλη όσον αφορά την πρόληψη της COVID-19 υπερτερούν των κινδύνων εμφάνισης πολύ σπάνιων και ασυνήθιστων ανεπιθύμητων παρενεργειών. Επιπλέον, το γεγονός αυτό δείχνει ότι το σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης λειτουργεί: οι εικαζόμενες ανεπιθύμητες παρενέργειες αναφέρονται γρήγορα, οι πληροφορίες κοινοποιούνται και οι εμπειρογνώμονές μας συνεδριάζουν αμέσως για να καθορίσουν τη μελλοντική πορεία».

Όπως έχουν δείξει ορισμένες έρευνες, τα εμβόλια mRNA προσφέρουν ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα προστασίας έναντι των προηγουμένως κυρίαρχων παραλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της Δέλτα. Μια μελέτη του 2022 στις Κάτω Χώρες που μέτρησε τα επίπεδα αντισωμάτων κατά του SARS-CoV-2 μετά τον εμβολιασμό έδειξε ότι τα εμβόλια Pfizer και Moderna είχαν καλύτερες επιδόσεις από τα εμβόλια ιικού φορέα (όπως είναι αυτό της AstraZeneca). «Μια επιφύλαξη εδώ είναι ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν τα εμβόλια mRNA ήταν πολύ νεότεροι από αυτούς που έλαβαν αυτά της AstraZeneca. Οι ανοσολογικές αποκρίσεις συνήθως εξασθενούν ταχύτερα σε πληθυσμούς μεγαλύτερης ηλικίας», εξηγεί ο Head.

Unsplash Spencer Davis

Η σημασία του εμβολίου της AstraZeneca στις αναπτυσσόμενες χώρες

Ο Head και η ομάδα του πραγματοποίησαν έρευνα σχετικά με τον εμβολιασμό για την Covid-19 στην Γκάνα. Διαπίστωσαν ότι το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που έχει λάβει μία ή περισσότερες δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου Covid-19 είναι λίγο πάνω από 30%. Επίσης, η έρευνά τους έδειξε ότι στην Γκάνα τα ποσοστά δισταγμού για το εμβόλιο μεταξύ των ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί σήμερα κυμαίνονται μεταξύ 30%-50%, ανάλογα με τον πληθυσμό που εξετάστηκε.

«Μια ενημέρωση από τον Απρίλιο του 2022 από την Υπηρεσία Υγείας της Γκάνας (η οποία δεν δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο) ανέφερε ότι το 43% των 28 εκατομμυρίων δόσεων που ελήφθησαν στη Γκάνα ήταν AstraZeneca. Από τα εμβόλια που χορηγήθηκαν τον Μάρτιο του 2022, το 57% ήταν AstraZeneca», δήλωσε ο Head.

Ο ίδιος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους προτιμήθηκε αυτό το εμβόλιο, που έχουν να κάνουν με την προμήθεια, το κόστος και ζητήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης. Για παράδειγμα, το εμβόλιο AstraZeneca απαιτεί μόνο τακτική αποθήκευση στο ψυγείο, σε σύγκριση με τα εμβόλια mRNA, που πρέπει να καταψύχονται. Γι’ αυτό τον λόγο, όπως αναφέρει ο Head, το εμβόλιο της AstraZeneca έχει μεγάλη σημασία για την Γκάνα, όπως και για πολλές άλλες χώρες χαμηλότερων εισοδημάτων που δεν συγκαταλέγονται στον δυτικό κόσμο.

Στοιχεία δείχνουν άρνηση από φτωχότερα έθνη

Ωστόσο, στοιχεία από το Reuters δίνουν μία τελείως διαφορετική εικόνα. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο επικαλείται έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο φτωχότερα έθνη έχουν αρνηθεί δεκάδες εκατομμύρια εμβόλια Covid-19 της AstraZeneca από το παγκόσμιο πρόγραμμα COVAX. Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι, προκειμένου να ενισχυθεί ο εμβολιασμός στα φτωχότερα έθνη, διατέθηκαν από το COVAX πάνω από 200 εκατομμύρια δόσεις σε 61 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων αφρικανικών κρατών, για τους έξι μήνες μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Unsplash Guido Hofmann

Όπως αναφέρει το Reuters, σύμφωνα με έγγραφο της COVAX με ημερομηνία 11 Απριλίου 2022, που δημοσιεύθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), μόνο ένα μικρό μέρος των εμβολίων αυτών ήταν της AstraZeneca. Ειδικότερα, οι χώρες αρνήθηκαν να παραλάβουν σχεδόν 35 εκατομμύρια δόσεις της AstraZeneca, επιλέγοντας να τις αντικαταστήσουν με εμβόλια που κατασκευάζονται από τις Johnson&Johnson, Pfizer και Moderna, αναφέρει το έγγραφο.

Η ίδια η AstraZeneca δήλωσε ότι έχει προμηθεύσει πάνω από 2,9 δισεκατομμύρια εμβόλια παγκοσμίως, κυρίως σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος.

Σύμφωνα με το Reuters, η Συρία και το Σουδάν ήταν οι χώρες που επέλεξαν να λάβουν τον μεγαλύτερο αριθμό εμβολίων της AstraZeneca για την περίοδο Απριλίου-Σεπτεμβρίου, και συγκεκριμένα περίπου 3 εκατομμύρια και 2 εκατομμύρια δόσεις, αντίστοιχα. Από την άλλη πλευρά, η Νιγηρία, η πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής, δεν θα λάβει καμία δόση AstraZeneca μέσω του COVAX τους επόμενους μήνες και αντ’ αυτού επέλεξε περίπου 4 εκατομμύρια εμβόλια της J&J, όπως προκύπτει από έγγραφο του ΠΟΥ.

Όσον αφορά τις «πλούσιες» χώρες, ο Head εκτιμά ότι αυτές θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν κυρίως εμβόλια mRNA για την Covid-19, αλλά η συζήτηση για το ποιο εμβόλιο είναι πιο αποτελεσματικό αφορά μάλλον τις προηγούμενες παραλλαγές και όχι την 'Oμικρον.