ΠΩΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Κάποιοι άνθρωποι φτάνουν στο κατώφλι του θανάτου, αλλά επανέρχονται στη ζωή. Οι εμπειρίες που βιώνουν τότε, αν και έχουν καταγραφεί από πλήθος ανθρώπων, παραμένουν μυστήριο. Ένας επιστήμονας εξηγεί γιατί έχουν μεγάλη σημασία.

Χρώματα που δεν υπάρχουν στη Γη, έντονες αισθήσεις, πρωτόγνωροι ήχοι. Κάπως έτσι έχουν περιγράψει κατά καιρούς την εμπειρία κοντά στο θάνατο, όσοι την έχουν βιώσει.

Το αιώνιο ερώτημα: τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Αλλά και λίγο πριν από τον θάνατο; Περνάει πράγματι όλη η ζωή μπροστά από τα μάτια μας; Πρόκειται για ερωτήματα στα οποία η επιστήμη δεν έχει δώσει ακόμη τελική απάντηση, αλλά πολλές έρευνες είναι σε εξέλιξη, καθώς οι ειδικοί μελετούν εδώ και χρόνια τι συμβαίνει στο κομβικό αυτό στάδιο της ζωής του ανθρώπου.

Ο Bruce Greyson, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής και Νευροσυμπεριφορικών Επιστημών στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, μελετά το φαινόμενο των εμπειριών κοντά στον θάνατο από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Όπως ανέφερε ο ίδιος στο Bigthink, αρχικά υπέθεσε ότι θα υπήρχε κάποια φυσιολογική εξήγηση γι’ αυτό.

«Αυτό που διαπίστωσα με την πάροδο των δεκαετιών ήταν ότι οι διάφορες απλές εξηγήσεις που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, όπως η έλλειψη οξυγόνου, τα φάρμακα που δόθηκαν στους ανθρώπους και ούτω καθεξής, δεν μπορούν να υποστηριχτούν από τα δεδομένα. Και, επιπλέον, τα φαινόμενα εμπειριών κοντά στον θάνατο φαίνεται να αψηφούν μια απλή, υλιστική εξήγηση», συμπλήρωσε.

Τι είναι οι εμπειρίες κοντά στο θάνατο;

Τι είναι οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο (Near-Death Experiences ή εν συντομία NDE); Όπως ορίζεται από το πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, πρόκειται για έντονα ζωντανές και συχνά μεταμορφωτικές για τη ζωή εμπειρίες, πολλές από τις οποίες συμβαίνουν κάτω από ακραίες φυσιολογικές συνθήκες, όπως το τραύμα, η παύση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, η βαθιά γενική αναισθησία ή η καρδιακή ανακοπή, στις οποίες δεν θα έπρεπε να είναι δυνατή η συνειδητοποίηση ή οποιουδήποτε είδους αισθητηριακές εμπειρίες, σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις της νευροεπιστήμης.

Όπως ορίζει ο Greyson, οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο είναι βαθιά υποκειμενικές εμπειρίες που πολλοί άνθρωποι έχουν όταν πλησιάζουν στον θάνατο, ή μερικές φορές όταν είναι πράγματι νεκροί και περιλαμβάνουν φαινόμενα που είναι δύσκολο να εξηγηθούν. Οι άνθρωποι που επιστρέφουν στη ζωή συχνά αλλάζουν βαθιά από αυτή την εμπειρία.

Χριστίνα Αβδίκου

Αν και διαφέρουν από άτομο σε άτομο, οι NDE συχνά περιλαμβάνουν καταστάσεις όπως οι ακόλουθες:

• την αίσθηση ότι εγκαταλείπεις το σώμα σου,
• την αίσθηση ότι παρασύρεσαι σε ένα τούνελ ή στο σκοτάδι,
• ένα λαμπρό φως, μερικές φορές στο τέλος του τούνελ,
• μια «ανασκόπηση της ζωής» ή ανάκληση σημαντικών γεγονότων του παρελθόντος,
• μια προεπισκόπηση μελλοντικών γεγονότων που δεν έχουν ακόμη συμβεί.

Τι είναι αυτό που τις καθιστά τόσο ενδιαφέρουσες;

Όπως εξηγεί ο Greyson στο Bigthink «νομίζω ότι ένας λόγος, για τον οποίο πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ενδιαφέρουσες τις εμπειρίες κοντά στον θάνατο είναι επειδή δίνουν την υπόσχεση ότι θα μας εξηγήσουν τι είναι η ψυχή, αν υπάρχει μεταθανάτια ζωή μετά την αποσύνθεση του σώματός μας. Και νομίζω ότι αυτά είναι καλά ερωτήματα, αλλά δεν νομίζω ότι είναι το πιο σημαντικό μέρος της εμπειρίας κοντά στον θάνατο». Και συμπληρώνει ότι το σημαντικό μέρος των εμπειριών κοντά στον θάνατο είναι ό,τι μας λένε για τη ζωή στην οποία βρισκόμαστε τώρα.

Μελέτη του 2017 από το πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια έθεσε σε άτομα που ανέφεραν ότι είχαν εμπειρία NDE το ερώτημα κατά πόσο το παράδοξο της ενισχυμένης νόησης που εμφανίζεται παράλληλα με την υποβαθμισμένη εγκεφαλική λειτουργία κατά τη διάρκεια μιας NDE θα μπορούσε να θεωρηθεί ως φαντασίωση. Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να συγκρίνουν τις αναμνήσεις των εμπειριών τους με εκείνες τόσο των πραγματικών όσο και των φανταστικών γεγονότων από την ίδια περίπου εποχή. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι οι NDE ανακαλούνταν με μεγαλύτερη ζωντάνια και λεπτομέρεια από ό,τι οι πραγματικές ή οι φανταστικές καταστάσεις. Με άλλα λόγια, οι NDE αναπολήθηκαν ως «πιο πραγματικές από τις πραγματικές».

Ο Greyson αναφέρει ότι οι άνθρωποι που βίωσαν τέτοιες εμπειρίες ισχυρίζονται ότι στη διάρκεια αυτών οι αισθήσεις τους ήταν απίστευτα οξυμένες και συχνά αναφέρουν ότι άκουσαν ήχους που δεν είχαν ακούσει ποτέ στη Γη και είδαν χρώματα που δεν είχαν δει ποτέ πριν.

«Ένα άτομο μου είπε: “Είναι σαν να προσπαθείς να ζωγραφίσεις μια οσμή με κραγιόν”. Και όταν επιστρέφουν, δεν ξέρουν πώς να περιγράψουν αυτά τα πράγματα, επειδή δεν υπάρχουν λέξεις για να τα περιγράψουν, αλλά μιλούν για τις αισθήσεις τους που είναι πολύ πιο ζωντανές στη NDE. Και αυτό δίνει στην εμπειρία την αίσθηση ότι είναι πιο αληθινή από την πραγματικότητα. Πιο πραγματική από ό,τι είναι αυτός ο κόσμος», καταλήγει ο Greyson.