ΤΑ ΠΙΟ ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΟΝΕΙΡΑ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Οι επιστήμονες μάς βοηθούν να κατανοήσουμε όλο και περισσότερο τη λειτουργία του εγκεφάλου μας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Νέα έρευνα υποδεικνύει ότι ακόμα και τα πιο παράξενα όνειρα έχουν έναν σημαντικό λόγο ύπαρξης.

Ανύπαρκτοι χαρακτήρες συμβιώνουν με υπαρκτά πρόσωπα, πραγματικά γεγονότα μπλέκονται με μυθοπλασία σε μέρη που γνωρίζουμε και σε άλλα που βρισκόμαστε για πρώτη φορά. Κάπως έτσι είναι μερικά από τα πιο περίεργα όνειρα που βλέπουμε.

Νέα έρευνα υποστηρίζει ότι ακόμα και αυτά τα παράξενα, χωρίς «λογική» όνειρα, έχουν τη λειτουργία τους: μπορούν να διεγείρουν τη δημιουργικότητά μας και να οξύνουν τις μαθησιακές μας δεξιότητες. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό eLife και όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια προσομοίωση του εγκεφάλου για να καταλάβουν πώς οι διαφορετικές φάσεις του ύπνου επηρεάζουν τη μάθηση.

Τα παράξενα όνειρα μάς βοηθούν να οργανώσουμε τις εμπειρίες μας

Ο ύπνος διακρίνεται σε δύο καταστάσεις οι οποίες εναλλάσσονται η μία μετά την άλλη. Η μία είναι ο ύπνος μη ταχέων οφθαλμικών κινήσεων (non-REM), όπου ο εγκέφαλος αναπαράγει τα αισθητηριακά ερεθίσματα που βίωσε ενώ ήταν ξύπνιος. Η άλλη είναι ο ύπνος REM (ταχεία κίνηση του ματιού), όταν αυθόρμητες εκρήξεις έντονης εγκεφαλικής δραστηριότητας παράγουν έντονα όνειρα.

Η ερευνητική ομάδα για να εξετάσει πώς αυτές οι διαφορετικές φάσεις του ύπνου επηρεάζουν τη μάθηση, χρησιμοποίησε συστήματα μηχανικής μάθησης, για να προσομοιώσει τι συμβαίνει σε έναν πραγματικό εγκεφαλικό φλοιό. Για να εισάγει ένα «στοιχείο ασυνήθιστου» σε αυτά τα τεχνητά όνειρα που προσομοιώνει ο υπολογιστής, η ομάδα εμπνεύστηκε από μια τεχνική μηχανικής μάθησης που ονομάζεται Generative Adversarial Networks (GANs).

Οι ερευνητές προσομοίωσαν τον φλοιό κατά τη διάρκεια τριών διαφορετικών καταστάσεων: της εγρήγορσης, του ύπνου non REM και του ύπνου REM. Κατά τη διάρκεια του σταδίου της εγρήγορσης, το μοντέλο που χρησιμοποίησαν εκτέθηκε σε εικόνες καθημερινών αντικειμένων, όπως σκαφών, αυτοκινήτων, σκύλων και άλλων αντικειμένων.

Στον μη REM ύπνο, το μοντέλο αναπαρήγαγε τις αισθητηριακές πληροφορίες με κάποιες αποκλίσεις. Ο ύπνος REM δημιούργησε νέες αισθητηριακές εισροές μέσω των GANs, δημιουργώντας διαστρεβλωμένες, αλλά ρεαλιστικές εκδοχές και συνδυασμούς.

Χριστίνα Αβδίκου

Για να ελεγχθεί η απόδοση του μοντέλου, ένας απλός ταξινομητής αξιολογεί πόσο εύκολα μπορεί να διαβαστεί η ταυτότητα του αντικειμένου (της βάρκας, του σκύλου, του αυτοκινήτου και τα λοιπά) από τις αναπαραστάσεις του φλοιού.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το εγκεφαλικό μοντέλο ήταν ακόμη σε θέση να ανακατασκευάσει εικόνες πολύ ζωντανά κατά τη φάση REM του ύπνου, αλλά τις συνδύαζε και τις παραμόρφωνε με τρόπους που δεν έβγαζαν πάντα νόημα. Αυτό θα εξηγούσε γιατί μερικά από τα πιο παράξενα όνειρά μας μοιάζουν και τα πιο ρεαλιστικά και γιατί συχνά παίρνουν δύο εντελώς άσχετα πράγματα για να τα συνδυάσουν με απίστευτα ευφάνταστους τρόπους.

Ενώ τα όνειρα στη μη REM φάση ύπνου μοιάζουν αρκετά με τις εμπειρίες εγρήγορσης, τα όνειρα στην REM φάση τείνουν να συνδυάζουν δημιουργικά αυτές τις εμπειρίες, εξήγησε ο Jakob Jordan, συγγραφέας και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Όπως διαπιστώνεται από την έρευνα, η εγρήγορση, ο ύπνος non REM και ο ύπνος REM φαίνεται να έχουν συμπληρωματικές λειτουργίες για τη μάθηση: την εμπειρία του ερεθίσματος, την εδραίωση αυτής της εμπειρίας και την ανακάλυψη σημασιολογικών εννοιών.

«Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι τα όνειρα είναι παράξενα: αυτή η παραδοξότητα εξυπηρετεί έναν σκοπό. Την επόμενη φορά που θα δείτε τρελά όνειρα, ίσως να μην προσπαθήσετε να βρείτε ένα βαθύτερο νόημα –ο εγκέφαλός σας μπορεί απλώς να οργανώνει τις εμπειρίες σας», δήλωσε ο Nicolas Deperrois, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.