ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΑΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΤΕΙ

Πόσα πρόσωπα έχει η σύγχρονη μητρότητα; Προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στους πολλαπλούς της ρόλους, η σημερινή μητέρα είναι ίσως περισσότερο μόνη από ποτέ.

Μπορεί το γυναικείο ζήτημα, όπως τίθεται στον δημόσιο και πολιτικό διάλογο, να χωρέσει τη μητρότητα; Η ερώτηση είναι αμήχανη, γιατί αμήχανη παραμένει και η απάντηση για τη σχέση που έχει ο φεμινισμός με τη μητρότητα.

Πολλοί/ες θα βιαστούμε να απαντήσουμε πως η ισότητα αφορά τη γυναίκα σε όλους τους ρόλους της και στο πλαίσιο αυτό και ως μητέρα. Είναι όμως η μητρότητα ένας ακόμα κοινωνικός ρόλος ή αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα κοινωνικής ανισότητας;

Μητέρα στην εργασία

Έρευνες σχετικά με το εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ στις αρχές του 21ου αιώνα έδειξαν ότι στις ηλικίες κάτω των 35 το μισθολογικό χάσμα μεταξύ γυναικών με παιδιά και γυναικών χωρίς παιδιά είναι μεγαλύτερο από το μισθολογικό χάσμα γυναικών και αντρών. Μισθολογικό χάσμα που επιβεβαιώνεται και στη Δυτική Ευρώπη, και μεγαλώνει όσο αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών.

Μετά τη δεκαετία του ’70, τη συνεχή απελευθέρωση των γυναικών, την ένταξή τους στη αγορά εργασίας και την προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών εργασίας για τις μητέρες, σε κάθε οικονομική κρίση οι μητέρες πλήττονται, όχι μόνο επειδή είναι γυναίκες, αλλά κυρίως επειδή είναι μητέρες.

Την περίοδο της πανδημίας, η γυναικεία απασχόληση επηρεάστηκε αρνητικά κυρίως λόγω της εγκατάλειψης των θέσεων εργασίας από τις μητέρες. Μελέτη του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας (DIW) έδειξε ότι περισσότερο από το 1/4 των γυναικών με παιδιά κάτω των 14 δαπάνησαν λιγότερο χρόνο για αμειβόμενη εργασία την περίοδο του lockdown, σε σύγκριση με το 16% των αντρών. Και οι περισσότερες έρευνες έδειξαν ότι οι μητέρες εργαζόμενες επηρεάστηκαν πιο αρνητικά σε όλα τα επίπεδα (οικονομικά και ψυχικά) σε σύγκριση με τους εργαζόμενους άντρες με παιδιά και τις εργαζόμενες γυναίκες χωρίς παιδιά.

Χριστίνα Αβδίκου

Το βασανιστικό πρότυπο της μητρότητας

Κι αν ο ρόλος της μητέρας στην εργασία αποτελεί μειονέκτημα για τη θέση της σε αυτή, ο ρόλος της στη σχέση της με το παιδί της περνάει μέσα από τη «θεοποίηση» και την καταπιεστική προβολή της τελειότητας.

Όλοι και όλες έχουμε κάτι να πούμε για τη μητέρα και όλοι και όλες μοιραζόμαστε αυτή την κοινή εικόνα της μητέρας-θυσία με την οποία μεγαλώσαμε. Γιατί, αφού μεγαλώνουμε τα παιδιά μας –κι εμείς είμαστε οι καταλληλότερες να το κάνουμε–, πρέπει να το κάνουμε και στην ηλικία που θεωρείται η πιο κατάλληλη για να αναπαραχθεί όσο πιο ιδανικά μπορεί η κοινωνία. Αναφέρομαι πολύ ξεκάθαρα στην προσπάθεια διοργάνωσης του συνεδρίου υπογονιμότητας πριν από περίπου έναν χρόνο.

Να μας πουν πότε θα γεννάμε, πώς θα γεννάμε, πώς θα ταΐζουμε, πώς θα κοιμίζουμε…. Και ενώ θα μας τα λένε, στο τέλος θα μας αφήνουν με την υποχρέωση να τα βρούμε όλα μόνες μας, ως αυτονόητα, γιατί το μητρικό ένστικτο θα μας οδηγήσει εκεί.

Μισές από τις μητέρες στη Μεγάλη Βρετανία θα αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, είτε κατά τη διάρκεια είτε μετά την εγκυμοσύνη τους, ενώ τα ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης είναι ιδιαίτερα υψηλά (15%). Τρέμω να σκεφτώ ποια μπορεί να είναι τα πραγματικά ποσοστά στην Ελλάδα.

Θηλασμός και φεμινισμός

Πώς θα μπορέσει μια μητέρα να συμμετέχει στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή με ίσους όρους, όταν ο ρόλος της την αναγκάζει να καλύπτει τις ανάγκες ενός μωρού να θηλάζει; Καθόλου τυχαία, ο θηλασμός αποτέλεσε ένα θέμα σύγκρουσης για το φεμινιστικό κίνημα. Πόσο απελευθερωτική είναι μια τέτοια επιλογή σίτισης για τη μητέρα;

Το βιβλίο της Elisabeth Badinter The Conflict: How Modern Motherhood Undermines the Status of Women προσπάθησε να αναδείξει τις επιπτώσεις που έχει η επιστροφή σε μια πιο «φυσική» μητρική φροντίδα (με εξέχοντα τον ρόλο του θηλασμού) στη θέση της γυναίκας τόσο στην εργασία όσο και στην κοινωνία. Την ίδια στιγμή, μερίδα του νέου φεμινιστικού κινήματος υποδέχθηκε με θέρμη το δικαίωμα της κάθε γυναίκας να αγκαλιάσει τη μητρική της ταυτότητα – και τι πιο αντιπροσωπευτικό από τον θηλασμό;

Ποια μητρότητα μάς επιβάλλεται;

Οι μητέρες βιώνουμε διακρίσεις στην εργασία ακριβώς επειδή είμαστε μητέρες και όχι μόνο επειδή είμαστε γυναίκες. Παράλληλα, γινόμαστε αντικείμενο συνεχούς κριτικής για τις επιλογές που κάνουμε σχετικά με το πώς βιώνουμε τον μητρικό μας ρόλο.

Ποια είναι τελικά αυτή η μητρότητα που ως μία και ενιαία τη μοιράζεται η κοινωνία και την επιβάλλει έμμεσα και σε εμάς; Πού τελικά προσπαθούμε να φτάσουμε όταν θέλουμε να είμαστε «καλές» και «αρκετές»;

Τι σημαίνει μητρότητα της μοναξιάς

«Βρισκόμαστε με περισσότερα από 100 χρόνια φεμινισμού στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένων 50 χρόνων φεμινισμού δεύτερου κύματος … Ωστόσο, οι μητέρες εξακολουθούν να είναι κακοπληρωμένες, καταπονημένες, προς εκμετάλλευση, παραμελημένες, απομονωμένες και μονίμως ενοχές» γράφει η Eliane Glaser στον βρετανικό Guardian, προσπαθώντας να καταδείξει γιατί το πρότυπο της τέλειας μητέρας πρέπει να κατεδαφιστεί ολοκληρωτικά.

Μας άφησαν στ’ αλήθεια ελεύθερες να κάνουμε τις επιλογές μας; Σίγουρα έχουμε περισσότερες επιλογές από πριν. Μας άφησαν και ελεύθερες να φτιάξει η καθεμία τον δικό της ρόλο. Να δώσει το δικό της νόημα στο πώς θέλει να είναι ως μητέρα.

Μας άφησαν όμως μόνες γενικά. Χωρίς υποστήριξη και δίκτυα αλληλεγγύης, χωρίς η μία την άλλη. Μας έκρυψαν και κρυφτήκαμε. Κρύψαμε τις επιλογές μας, το σώμα μας, τα στήθη μας, τη δυσκολία μας. Και κρύβοντας αυτά, μείναμε κι άλλο μόνες.

Αυτή η μοναξιά ψάχνει τώρα τη φροντίδα της, το πρόσωπο εκείνο που θα την αγκαλιάσει. Ψάχνει τη μητέρα της…

H Δήμητρα Γούναρη είναι πιστοποιημένη Parent Coach από το Parent Coaching Institution, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια γονέων (ΑΡΙ) και συνεργάτης του δικτύου της Attachment Parenting Hellas. 

Φέτος, στο πλαίσιο της γιορτής της μητέρας, καλεί τις μητέρες να μοιραστούν στα Social Media όλα εκείνα που κρύβουν, με το θάρρος που διακρίνει τον ρόλο τους, χρησιμοποιώντας στις αναρτήσεις τους τα hashtags: #να_μην_κρυβόμαστε_πια, #γιορτή_της_μητέρας_2022