ΜΠΟΡΕΙ Η COVID-19 ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΣΟΥ;

Τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας συνήθως μένουν σταθερά καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να επηρεάσει την προσωπικότητά μας είναι καταστάσεις που διαταράσσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου. Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η COVID-19 μπορεί να είναι μία από αυτές.  

Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, όταν ένας δικός μου άνθρωπος πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο μετά από νοσηλεία με COVID-19, πίστευα ότι δεν είναι ο άνθρωπος που ήξερα. Υπήρχαν στοιχεία στο χαρακτήρα του που δεν τα αναγνώριζα. Σαν να είχε βγει άλλος άνθρωπος, που λέμε. Αρχικά, νόμιζα ότι ήταν ιδέα μου και όσο περνούσαν οι μέρες μου φαινόταν όλο και πιο παράλογη αυτήν η σκέψη. Έπειτα κατάλαβα ότι δεν είχα πλάσει μια ιστορία από το μυαλό μου. Και η επιστήμη έρχεται τώρα να με δικαιώσει.

Σήμερα, διαθέτοντας περισσότερα δεδομένα και γνώση για τη νόσο που μας έχει κρατήσει σε απομόνωση τα τελευταία δύο χρόνια, πολλές έρευνες έχουν καταλήξει στο ότι η COVID-19 μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά προβλήματα. Όπως έχουν διαπιστώσει οι ειδικοί, μετά την ανάρρωση από τη νόσο, ένας αριθμός ασθενών συνεχίζει να έχει «θολωμένο μυαλό», να πάσχει από άγχος ή κατάθλιψη, να μην μπορεί να σκεφτεί σωστά ή να συγκρατήσει αναμνήσεις. Μια μελέτη 395 ατόμων που νοσηλεύτηκαν με COVID-19 διαπίστωσε ότι το 91% είχε γνωστικά προβλήματα, κόπωση, κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα ύπνου ή δυσκολευόταν με δραστηριότητες ρουτίνας έξι μήνες μετά την επιστροφή τους στο σπίτι.

Η λεγόμενη «Long Covid» μπορεί να περιλαμβάνει μια ευρεία ποικιλία συμπτωμάτων στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα.

Τι είναι η προσωπικότητα;

Ας τα πάρουμε, όμως, ένα-ένα. Αρχικά, τι εννοούμε με τον όρο «προσωπικότητα»; Όπως ορίζει η Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση (APA), η προσωπικότητα αναφέρεται στις ατομικές διαφορές στα χαρακτηριστικά πρότυπα σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς. Το National Geographic αναφέρει ότι η ανθρώπινη προσωπικότητα δημιουργείται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση της φύσης και του τρόπου ανατροφής. Τα κληρονομικά χαρακτηριστικά που κωδικοποιούνται στο DNA μας επηρεάζονται από το κοινωνικό μας περιβάλλον και τροποποιούνται κατά τη διάρκεια πρώιμων αναπτυξιακών εμπειριών.

Η Maura Boldrini, νευροεπιστήμονας και ψυχίατρος στο Ιατρικό Κέντρο Irving του Πανεπιστημίου Κολούμπια, εξέτασε εγκεφάλους ανθρώπων και ζώων που είχαν πεθάνει από την COVID-19 για να δει τι συνέβαινε σε κυτταρικό επίπεδο. Η ίδια δήλωσε στο National Geographic ότι ορισμένα μακροχρόνια συμπτώματα της COVID-19 μοιάζουν με εκείνα που προκαλούνται από διάφορες χρόνιες παθήσεις που αλλοιώνουν τον εγκέφαλο και την προσωπικότητα, συμπεριλαμβανομένων άλλων ιογενών λοιμώξεων, τραυματικών εγκεφαλικών κακώσεων και νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Πάρκινσον, το Αλτσχάιμερ και η νόσος του Χάντινγκτον.

Όπως σημειώνει το National Geographic, αυτές οι καταστάσεις μπορεί να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν, ερμηνεύουν και κατανοούν τον κόσμο, να αποσταθεροποιήσουν τα συναισθήματα και να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται για τον εαυτό τους ή αλληλεπιδρούν με τους άλλους.

iStock

Ποια είναι η σχέση προσωπικότητας και εγκεφάλου

Αν και δεν υπάρχουν αρκετά γνωστά στοιχεία για τους μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από πολλά συμπτώματα, οι ερευνητές πιστεύουν όλο και περισσότερο ότι η φλεγμονή μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο. Με την COVID-19, μια «καταιγίδα» κυτταροκινών (φλεγμονωδών πρωτεϊνών) μπορεί να προκαλέσει μια εκτός ελέγχου ανοσολογική απόκριση που μπορεί να επιφέρει μόνιμη βλάβη ή καταστροφή εγκεφαλικών κυττάρων. Όπως ανέφερε η Boldrini, με βλάβη στον εγκέφαλο μπορεί να μην είμαστε πια το ίδιο άτομο.

«Ο εγκέφαλος είναι προφανώς τόσο σημαντικός για τον καθορισμό του ποιοι είμαστε. Είναι το εγώ μας, είναι τα πάντα για την ταυτότητά μας», ανέφερε στο National Geographic η Ann McKee, η οποία μελετά τα επαναλαμβανόμενα κρανιοεγκεφαλικά τραύματα ως νευρολόγος, νευροπαθολόγος και επικεφαλής του Κέντρου Χρόνιας Τραυματικής Εγκεφαλοπάθειας (CTE) του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. «Είναι ένα άκρως εξειδικευμένο όργανο, με κάθε τμήμα του να κάνει φανταστικά συγκεκριμένα πράγματα».

Πώς η COVID-19 μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο

Ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εξαπολύει επίθεση εναντίον ενός ιού ή άλλου εισβολέα, κύματα φλεγμονωδών κυττάρων υπάρχουν στην κυκλοφορία του αίματος. Όταν κάποιος νοσεί με COVID-19, αυτά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μπορεί να διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ο οποίος λειτουργεί προστατευτικά, αφού παρέχει άμυνα έναντι παθογόνων και τοξινών που προκαλούν ασθένειες και μπορεί να υπάρχουν στο αίμα μας. Οι ειδικοί λένε ότι εάν η φλεγμονή ξεφύγει από τον έλεγχο, η διαδικασία μπορεί να σκοτώσει τους νευρώνες.

Επίσης, όπως έχουν καταγράψει ερευνητές, η φλεγμονή φαίνεται να επηρεάζει τον μεταβολισμό του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι η διαδικασία αυτή διακόπτει τη ροή της σεροτονίνης και ωθεί το σώμα να παράγει ουσίες που είναι τοξικές για τους νευρώνες.

iStock

Άλλοι ερευνητές που χρησιμοποίησαν δεδομένα απεικόνισης του εγκεφάλου από το Ηνωμένο Βασίλειο ανακάλυψαν ενδείξεις ιστικής βλάβης, λεπτότερο φλοιό και απώλεια φαιάς ουσίας σε άτομα που είχαν βρεθεί θετικά στον ιό. Οι συγγραφείς σημείωσαν ότι υπήρχε «σημαντικά μεγαλύτερη γνωστική έκπτωση» στους ασθενείς που είχαν νοσηλευτεί.

Το National Geographic αναφέρει ότι εκτός από την πρόκληση φλεγμονής, ο ιός ίσως μπορεί να μολύνει άμεσα τα εγκεφαλικά κύτταρα. Ο Joseph G. Gleeson, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, δήλωσε: «Ανακαλύψαμε στοιχεία ότι ορισμένα κύτταρα μέσα στον εγκέφαλο είναι ικανά να μολυνθούν από τον SARS-CoV-2, όπου ο ιός μπορεί να πολλαπλασιαστεί και να μολύνει άλλους τύπους κυττάρων».

«Όσο καταστροφική κι αν είναι αυτή η ασθένεια ίσως μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος», κατέληξε η Boldrini.