Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ ΔΕΝ ΦΤΙΑΧΤΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ

Ναι, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα θαυμαστό όργανο, αλλά όχι για τον λόγο που σκέφτεστε. Η σκέψη δεν είναι η βασική και η πιο δυνατή του λειτουργία. Ο λόγος που φτιάχτηκε είναι άλλος και αυτό μπορεί να λειτουργήσει αγχολυτικά.

Πόσες φορές έχουμε ταυτίσει τις σκέψεις με τον νου και τον νου με τον εγκέφαλο; Πόσες φορές έχουμε θεωρήσει ότι το ανθρώπινο είδος είναι το πιο έξυπνο επάνω στον πλανήτη και γι’ αυτό εκείνο που επικράτησε; Και πόσες φορές δεν έχουμε δώσει στην ανθρώπινη σκέψη τα εύσημα για όσα επιτεύγματα έχει καταφέρει το είδος μας; 

Θα εκπλαγείτε αν μάθετε ότι όλα αυτά δεν ισχύουν. Ή, καλύτερα, ότι είναι απλώς σκέψεις. Και ότι οι σκέψεις δεν αποτελούν τη βασική δουλειά του εγκεφάλου μας. Τα ευρήματα των Νευροεπιστημών, σύμφωνα με τα οποία ο εγκέφαλος αποτελεί την κεντρική διοίκηση και την «τράπεζα» του σώματός μας, ανατρέπουν τελείως τα όσα πιστεύαμε για τη δύναμη των σκέψεων. 

Εγκέφαλος και σκέψη: Τι λένε οι Νευροεπιστήμες

Η Dr Lisa Feldman Barrett, διακεκριμένη νευροεπιστήμων, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Northeastern και στην Ιατρική Σχολή του Harvard, είναι εκείνη που συγκέντρωσε όλες τις απαντήσεις στο ερώτημα: Γιατί εξελίχθηκε ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Στο βιβλίο της Seven and a Half Lessons About the Brain εξηγεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν προορίζεται βασικά για τη σκέψη και δεν είναι η σκέψη το πρωταρχικό μέλημά του. 

iStock

Ο εγκέφαλός μας εξελίχθηκε για να μας εξασφαλίσει την επιβίωση. Και η επιβίωση εξασφαλίζεται με βάση τη βέλτιστη ενεργειακή απόδοση. Αν στόχος των πρωτόγονων πλασμάτων ήταν να κυνηγήσουν την τροφή γρήγορα, προτού προλάβουν να γίνουν εκείνα τροφή για κάποιο άλλο ζώο, τα κατάφεραν χάρη στα κύτταρα εκείνα που στη συνέχεια διαμόρφωσαν τον σημερινό εγκέφαλο. Λίγο αργότερα, ήταν ο εγκέφαλος εκείνος που φρόντιζε να μην σπαταληθεί ενέργεια σε άσκοπα κυνήγια ή στην προσπάθεια να ξεφύγουμε από κάποιο άλλο πλάσμα. 

Ο εγκέφαλος ρυθμίζει την ενεργειακή απόδοση του οργανισμού

Η βασική δουλειά του εγκεφάλου είναι να επιβλέπει τον οικονομικό προϋπολογισμό του σώματος, να παρακολουθεί τους πόρους του, το νερό, το αλάτι και τη γλυκόζη, καθώς και το τι κερδίζουμε και τι χάνουμε. Κάθε ενέργεια που ξοδεύει πόρους, όπως το κολύμπι ή το τρέξιμο, μοιάζει με ανάληψη από τον λογαριασμό. Κάθε ενέργεια που τους αναπληρώνει, όπως το φαγητό ή ο ύπνος, μοιάζει με κατάθεση. Κάθε ενέργεια που κάνουμε ή που δεν κάνουμε είναι μια οικονομική επιλογή και ο εγκέφαλός μας πρέπει να μαντεύει πότε να ξοδέψει πόρους και πότε να τους αποταμιεύσει. Πόση δουλειά χρειάζεται αυτό!

Ο εγκέφαλός μας είναι θαυματουργός. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, επιβλέπει πάνω από 600 μύες στο σώμα και εξισορροπεί δεκάδες ορμόνες που ρέουν στο αίμα μας, το οποίο αντλείται με ρυθμό πάνω από 3,5 λίτρα ανά λεπτό. Ταυτόχρονα, ρυθμίζει την ενέργεια δισεκατομμυρίων εγκεφαλικών κυττάρων, ασταμάτητα, για όλη μας τη ζωή.

Οπότε, η πιο σημαντική δουλειά του εγκεφάλου μας δεν είναι η σκέψη. Η πιο σημαντική δουλειά του είναι να εκτελεί αποτελεσματικά έναν προϋπολογισμό για το σώμα σας, έτσι ώστε να μπορούμε να ξοδεύουμε όταν χρειάζεται και να εξοικονομούμε όταν δεν το κάνουμε. Αυτό μας βοηθά να επιβιώσουμε και να αναπτυχθούμε και, τελικά, να εκτελέσουμε το πιο ζωτικής σημασίας έργο της φύσης: να αναπαραχθούμε, μεταβιβάζοντας τα γονίδιά μας στην επόμενη γενιά και συμβάλλοντας στην εξέλιξη.

Η ΒΑΣΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΤΙ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΧΑΝΕΙ.

Οι ψυχολογικές προεκτάσεις

Η ιδέα ότι ο εγκέφαλός μας εξελίχθηκε για τη σκέψη υπήρξε η πηγή πολλών παρανοήσεων σχετικά με την ψυχική υγεία. Είναι αρκετές φορές που ο εκνευρισμός μας μπορεί να οφείλεται και σε φυσικά αίτια. Δείτε για παράδειγμα πώς ο υποθυρεοειδισμός συνδέεται με την κατάθλιψη.

Για αρχή, ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε την όποια ψυχική ταλαιπωρία μας και από μια άλλη οπτική. Όταν μια δυσάρεστη σκέψη εμφανίζεται στο μυαλό μας, όπως το «δεν αντέχω άλλο», ας κάνουμε μερικές ερωτήσεις στον εαυτό μας σχετικά με την ενεργειακή απόδοσή του: Κοιμήθηκα καλά χθες το βράδυ; Μήπως είμαι αφυδατωμένος; Να πάω μια βόλτα; Να καλέσω έναν φίλο; Ενδέχεται μία ενεργειακή «κατάθεση» να βοηθήσει. 

Η επιστημονική αυτή θεώρηση, αν και εκ πρώτης δεν φαίνεται να σχετίζεται με την ανατολική φιλοσοφία και τον διαλογισμό που αποσυνδέεουν τη σκέψη από την ύπαρξη, θα μπορούσε να λειτουργήσει συνδυαστικά με αυτά και να έχει αγχολυτική επίδραση στον ψυχισμό μας. Αυτό όμως είναι το αντικείμενο ενός άλλου θέματος.