ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΤΑ ΚΥΝΗΓΑΣ

Η συναισθηματική αυτοκυριαρχία είναι ένα προσόν πολύτιμο για τη ζωή σου, που θα διατηρήσει το οξυγόνο σου τις στιγμές που πνίγεσαι. Τι χρειάζεται να κάνεις για να την κατακτήσεις;

Υπάρχει μια άσκηση στην οποία υποβάλλονται οι βατραχάνθρωποι του Πολεμικού Ναυτικού, με στόχο να εκπαιδευτούν ώστε να μην πνίγονται: τους δένουν τα χέρια πίσω από την πλάτη, τα δύο πόδια μαζί και τους πετούν σε μια πισίνα βάθους περίπου 3 μέτρων. Εκείνοι πρέπει –με χέρια και με πόδια δεμένα– να ανέβουν μόνοι τους στην επιφάνεια, για να πάρουν ανάσα. Ακόμα και στη θάλασσα να το δοκίμαζες, που έχει φυσική άνωση, θα διαπίστωνες ότι είναι σχεδόν αδύνατον (και δεν σου συνιστούμε σε καμία περίπτωση να το επιχειρήσεις).

Μεγάλο μέρος των δοκίμων πανικοβάλλονται. Καθώς το ένστικτο επιβίωσης επικρατεί, αρχίζουν να «χτυπιούνται» στην προσπάθειά τους να αναδυθούν. Έτσι όμως το οξυγόνο τους στερεύει και τελικά βυθίζονται ακόμα πιο γρήγορα.

Τα καταφέρνουν εκείνοι που απλώς αφήνουν το σώμα τους να βουλιάξει στον πάτο της πισίνας και δίνουν από εκεί μια μικρή ώθηση προς τα πάνω, επιτρέποντας έτσι στη δική τους ορμή να τους κατευθύνει προς την επιφάνεια. Όταν αναδύονται, προλαβαίνουν να πάρουν μια σύντομη ανάσα πριν βουλιάξουν ξανά. Και επαναλαμβάνουν αυτή τη διαδικασία όσες φορές χρειαστεί μέχρι να ολοκληρωθεί η άσκηση.

Οι δόκιμοι που επιτυγχάνουν δεν είναι ούτε οι πιο ικανοί στην κολύμβηση, ούτε οι πιο ανθεκτικοί, ούτε οι πιο φιλόδοξοι. Είναι αυτοί που μπορούν να επιδείξουν μεγαλύτερη συναισθηματική αυτοκυριαρχία σε καταστάσεις ακραίου κινδύνου ή ακραίου στρες. Το σπουδαίο τους προσόν είναι η ικανότητά τους να εγκαταλείπουν τον έλεγχο τη στιγμή ακριβώς που μοιάζει να τους είναι πιο απαραίτητος. Είναι ένα προσόν που αποδεικνύεται πολύτιμο συνολικά στη ζωή.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς αποκτά κανείς συναισθηματική αυτοκυριαρχία;

Χρησιμοποιώντας το παραπάνω παράδειγμα, ο Mark Manson, best-selling συγγραφέας βιβλίων αυτοβοήθειας, με εκατομμύρια followers στα social media, εξηγεί ότι λανθασμένα οι άνθρωποι πιστεύουμε ότι τα περισσότερα αποτελέσματα στη ζωή προέρχονται από μια γραμμική σχέση προσπάθειας-ανταμοιβής. Πιστεύουμε, δηλαδή, ότι όσο περισσότερο δουλέψουμε, τόσα περισσότερα χρήματα θα βγάλουμε.

Όσο περισσότερο πασχίσουμε για μια σχέση, τόσο πιο επιτυχημένη θα είναι. Όσο πιο πολύ προσπαθήσουμε να βγούμε από μια πισίνα όπου μας έριξαν με δεμένα χέρια και πόδια, τόσο πιο γρήγορα θα τα καταφέρουμε. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, η ζωή μας δεν είναι καθόλου γραμμική.

ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ Ή ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΕΣ, ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ.

Μάλιστα, συμβαίνει συχνά να οδηγούν σε μειωμένες αποδόσεις. Δηλαδή, όσο περισσότερο κάνουμε ή βιώνουμε κάτι, τόσο λιγότερο ανταποδοτικό γίνεται. Π.χ. την πρώτη φορά που θα πας στη Ρώμη. θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό. Την 20η φορά μάλλον δεν θα σου κάνει πια καμία εντύπωση.

Το ίδιο ισχύει με τη δουλειά: Είσαι φουλ αποδοτικός τις πρώτες 4-5 ώρες. Έπειτα, η απόδοσή σου πέφτει σταδιακά τόσο, που είτε δουλέψεις 14 είτε 16 ώρες, πιθανότατα δεν θα δεις διαφορά στο αποτέλεσμα – απλά θα σε διαλύσει. Το ίδιο ισχύει με τα περισσότερα πράγματα στη ζωή: με την κατανάλωση αλκοόλ, φαγητού, ακόμα και το σεξ. Όσο περισσότερο τα κάνεις, τόσο λιγότερα σου «επιστρέφουν».

Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα πράγματα γίνονται χειρότερα: Όσο περισσότερο προσπαθείς για κάτι, τόσο πιο σίγουρα θα αποτυγχάνεις σε αυτό. Η άσκηση των βατραχανθρώπων –όσων δεν κατάφεραν να την ολοκληρώσουν, τουλάχιστον– εντάσσεται ακριβώς σε αυτή την περίπτωση.

«Σίγουρα δεν είναι πολλές οι αντίστοιχες περιπτώσεις, όμως μοιάζουν να είναι οι πιο σημαντικές. Για την ακρίβεια, έχω ανακαλύψει πως οι πιο σημαντικές εμπειρίες και οι στόχοι μας στη ζωή είναι ακριβώς αυτοί για τους οποίους η προσπάθεια και η ανταμοιβή έχουν μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση», λέει ο Manson. «Ειδικά όταν πρόκειται για μια προσπάθεια που λαμβάνει χώρα σε ψυχολογικό επίπεδο, μέσα στη συνείδησή μας».

Ο Βρετανός συγγραφέας και φιλόσοφος Aldous Huxley έγραψε κάποτε: «Όσο πιο σκληρά προσπαθούμε, με συνειδητή θέληση, για κάτι, τόσο λιγότερα θα πετύχουμε. Η πρόοδος και τα αποτελέσματα έρχονται μόνο σε εκείνους που έχουν μάθει την παράδοξη τέχνη του να κάνουν και ταυτόχρονα να μην κάνουν. Του να συνδυάζουν τη χαλάρωση με τη δραστηριότητα».

Τα πιο θεμελιώδη στοιχεία της ψυχολογίας μας είναι παράδοξα, συνεχίζει ο Manson. Και αυτό συμβαίνει γιατί όταν προσπαθούμε συνειδητά να δημιουργήσουμε μια συγκεκριμένη κατάσταση μέσα μας, π.χ. να είμαστε ευτυχισμένοι, να ζούμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία και χαρά, κατά κανόνα πετυχαίνουμε το ακριβώς αντίθετο: να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι και χαρούμενοι δεν είμαστε. Όπως μάλιστα περιγράφει στο βιβλίο του «Η ευγενής τέχνη του να τα γράφεις όλα στα..!»:

ΤΟ ΝΑ ΕΠΙΘΥΜΕΙΣ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ. ΤΟ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΕΣΑΙ ΜΙΑ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ.

Ο ίδιος, αναφορικά με αυτή την αντιστρόφως ανάλογη σχέση προσπάθειας-ανταμοιβής, φέρνει τα εξής παραδείγματα:

• Έλεγχος. Όσο περισσότερο προσπαθούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα και τις παρορμήσεις μας, τόσο πιο αδύναμοι νιώθουμε. Η συναισθηματική ζωή μας είναι απείθαρχη και συχνά ανεξέλεγκτη. Όσο περισσότερο αποδεχόμαστε όσα νιώθουμε, τόσο καλύτερα μπορούμε να τα επεξεργαστούμε και να τα κατευθύνουμε.
• Ελευθερία. Είναι ειρωνικό το πόσο περιορισμένους μας κάνει να νιώθουμε η επίμονη ανάγκη μας για ελευθερία. Τελικά, μόνο όταν εμείς οι ίδιοι περιορίζουμε τον εαυτό μας –επιλέγοντας και μένοντας πιστοί σε ορισμένα πράγματα– μπορούμε να νιώσουμε πραγματικά ελεύθεροι.
• Ασφάλεια. Όταν καταβάλλεις προσπάθεια να διασφαλιστείς, καταλήγεις να νιώθεις λιγότερο ασφαλής. Το να είσαι εξοικειωμένος με την αβεβαιότητα σε κάνει σίγουρα να νιώθεις πιο ασφαλής.
• Έρωτας. Όσο προσπαθείς να κάνεις κάποιον να σε ερωτευτεί, τόσο πιο απίθανο είναι να το πετύχεις. Το χειρότερο; Τόσο λιγότερο θα αγαπάς και θα αποδέχεσαι εσύ τον εαυτό σου.
• Νόημα. Όσο περισσότερο κυνηγάμε ένα βαθύτερο νόημα ή έναν σκοπό στη ζωή μας, τόσο πιο εγωπαθείς και ρηχοί γινόμαστε. Το νόημα το βρίσκουμε συνήθως όταν προσπαθούμε να δώσουμε αξία και να βελτιώσουμε τη ζωή των άλλων.

«Όπως ο σκύλος που κυνηγά αέναα την ουρά του, επειδή δεν καταλαβαίνει ότι είναι δική του, έτσι κι εμείς πολλές φορές κυνηγάμε το νόημα, την ελευθερία, την ευτυχία, τον έρωτα γιατί δεν καταλαβαίνουμε ότι όλα αυτά βρίσκονται μέσα στο μυαλό μας. Που μόνο αν εγκαταλείψει την προσπάθεια επίτευξής τους, μόνο αν αφεθεί να βουλιάξει στον πάτο όπως οι βατραχάνθρωποι, χωρίς πανικό, έχει ελπίδες να αναδυθεί ξανά», συμβουλεύει ο Manson.

Αν και φαίνεται να αποτελεί το ακριβώς αντίθετο του δημοφιλέστατου manifesting, η θεωρία του περί συναισθηματικής αυτοκυριαρχίας ακούγεται ενδιαφέρουσα. Πώς εφαρμόζεται, όμως, στην πράξη;

«Αφήνοντας πίσω αυτά που θεωρούμε πιο σημαντικά. Εγκαταλείποντάς τα. Δηλώνοντας ότι παραδίνεσαι. Όχι από αδυναμία. Αλλά από σεβασμό στο γεγονός ότι ο κόσμος είναι πέρα από την αντίληψη και τις δυνάμεις μας. Οι άνθρωποι είμαστε εύθραυστοι, περιορισμένοι. Και το να μπορούμε να εγκαταλείψουμε αυτά που βρίσκονται εκτός του ελέγχου μας (το πόσο ασφαλείς θα είμαστε, το αν οι άλλοι θα μας αγαπούν και θα μας σέβονται), αντί για αδυναμία είναι ουσιαστικά η δύναμή μας. Έτσι, ο φόβος και η ανασφάλεια, που έχουν την τάση να μας τραβούν στον πάτο, αντί να μας πνίξουν, θα μας ωθήσουν ξανά στην επιφάνεια», καταλήγει ο Manson.