ΤΟ CONTACT OCD ΕΙΝΑΙ Ο ΠΙΟ ΚΟΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ

H ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ή OCD) είναι μία, αλλά εκδηλώνεται με διαφορετικά μοτίβα που βασίζονται σε συγκεκριμένες εμμονές και καταναγκασμούς.

Πώς εμφανίστηκε στη ζωή μου το OCD και πώς έκανε «φτερά»; Θυμάμαι τη φανταστική (νοτ) περίοδο στη ζωή μου, που πήγαιναν όλα πολύ λάθος και εγώ πάλευα να βρω κάτι που να μπορώ να ελέγξω για να αισθανθώ πως έχω τον έλεγχο της ζωής μου. Πέρασα από διάφορα «κύματα». Ένα ήταν να βάζω όλα τα πράγματα στο σπίτι, σε συγκεκριμένη θέση, με συγκεκριμένο τρόπο. Αν κάτι ήταν λίγο πιο δεξιά ή πιο αριστερά, έσπευδα να το διορθώσω. Αν κάτι δεν γυάλιζε, έτρεχα να το καθαρίσω. Αν μια πετσέτα ήταν πιο κάτω από την άλλη, τακτοποιούσα την ανισορροπία.

Αλλιώς δεν μπορούσα να ηρεμήσω.

Αν δεν ήταν όλα τα πράγματα σε τάξη (Να αφήσω ποτήρι άπλυτο στο νεροχύτη; Ούτε κατά διάνοια. Ο νεροχύτης δεν ανεχόμουν ούτε νερά να έχει), δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Να μην τσεκάρω 22 φορές αν έχω κλειδώσει την πόρτα; Είστε με τα καλά σας;

Όλος αυτός ο καταναγκασμός εξαφάνιζε κάθε άγχος από μέσα μου. Έστω για λίγο, ηρεμούσε το μυαλό μου και το σώμα μου.

Ένιωθα σαν να αναπνέω κανονικά, ξανά.

Κάποια στιγμή, όμως, κουράστηκα, όχι μόνο που καθάριζα και τακτοποιούσα σαν να μην υπάρχει αύριο, αλλά από τη ζωή μου γενικότερα, και κάπως έτσι πήρα τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή. Έτσι, γνώρισα την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Obsessive compulsive disorder ή OCD), η οποία με εγκατέλειψε δίχως να προσπαθήσω καν να τη διώξω αυτήν καθαυτήν.

ΤΟ OCD ΩΣ ΔΙΑ ΜΑΓΕΙΑΣ ΕΚΑΝΕ «ΦΤΕΡΑ» ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΣΑ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΜΟΥ.

Μετά έμαθα πως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (IΨΔ) ήταν πολύ πιο φίλη μου από ό,τι πίστευα. Εκδηλωνόταν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους. Να σου εξηγήσω. Σε ό,τι αφορά τους ψυχαναγκασμούς, είχα αυτόν του ελέγχου (με τις σχετικές εμμονές) κι εκείνον της συμμετρίας (να είναι όλα τέλεια τακτοποιημένα, καθαρά και ισορροπημένα). Είχα και ιδεοληψίες (σκέψεις και παρορμήσεις που έπαιζαν σε λούπα, όλη την ημέρα στο μυαλό μου).

Ναι, περνούσα υπέροχα. Τόσο, που ακόμα ευγνωμονώ την ψυχολόγο μου που με έβγαλε από το rabbit hole στο οποίο στριφογυρίζουν εκατομμύρια άνθρωποι, ενδεχομένως χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς τους συμβαίνει.

Και το λέω αυτό, καθώς μόλις πριν λίγες ημέρες έμαθα για το Contact OCD, το οποίο μάλλον δεν μου συνέστησε η θεραπεύτριά μου γιατί… δεν το κουβαλούσα κι αυτό.

Κάπως έτσι, νιώθω την ανάγκη να διευκρινίσω ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μία, αλλά εκδηλώνεται με διαφορετικά μοτίβα που βασίζονται στις εμμονές και τους καταναγκασμούς. Ο αριθμός των τύπων του OCD δεν είναι σταθερός, με τους ερευνητές να συνεχίζουν τη δουλειά τους. Παρακάτω, παραθέτω τους κύριους αναγνωρισμένους υπότυπους του OCD και να καταλήξω στο Contact OCD που έμαθα πρόσφατα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Ποιοι είναι οι κύριοι αναγνωρισμένοι υπότυποι του OCD;

– Μόλυνση

Εμμονή: Φόβος για μικρόβια, βρωμιά ή ασθένεια από την επαφή.
Καταναγκασμός: Πλύσιμο χεριών, αποφυγή «βρώμικων» αντικειμένων ή αποστείρωση των πάντων.

– Έλεγχος

Εμμονή: Ανησυχείτε ότι θα συμβεί κάτι κακό (π.χ. «Κλείδωσα την πόρτα;» «Θα πάρει φωτιά η σόμπα;»).
Καταναγκασμός: Επανειλημμένος έλεγχος κλειδαριών, συσκευών ή μέτρων ασφαλείας.

– Συμμετρία/Σειρά

Εμμονή: Ανάγκη τα πράγματα να είναι «ακριβώς σωστά», ισορροπημένα ή τέλεια τακτοποιημένα.
Καταναγκασμός: Τακτοποίηση αντικειμένων, ευθυγράμμιση αντικειμένων ή επανάληψη ενεργειών μέχρι να αισθανθείτε ότι όλα είναι «σωστά».

– Βλάβη

Εμμονή: Φόβος μήπως βλάψει κανείς τον εαυτό του ή τους άλλους.
Καταναγκασμός: Αποφυγή μαχαιριών, αναζήτηση επιβεβαίωσης ή διανοητική «αναίρεση» της σκέψης.

– Pure-O

Εμμονή: Παρεμβατικές σκέψεις (σεξουαλικές, βίαιες ή βλάσφημες), χωρίς εμφανείς σωματικούς καταναγκασμούς.
Καταναγκασμός: Διανοητικές τελετουργίες όπως το μέτρημα, η προσευχή ή η εξουδετέρωση της σκέψης.

– Αποθησαύριση

Εμμονή: Φόβος να χάσεις κάτι σημαντικό.
Καταναγκασμός: Διατήρηση άχρηστων αντικειμένων

Η διαταραχή αποθησαυρισμού έχει πλέον τη δική της διάγνωση, αλλά επικαλύπτεται με την ΙΨΔ σε ορισμένες περιπτώσεις.

– Αυστηρότητα

Εμμονή: Φόβος αμαρτίας ή ηθικής αποτυχίας.
Καταναγκασμός: Υπερβολική προσευχή, εξομολόγηση ή αναζήτηση θρησκευτικής επιβεβαίωσης.

Σε μικρότερα ποσοστά, καταγράφονται το OCD της υπερευαισθησίας στη σκέψη για τις σχέσεις μας (αμφισβητούμε διαρκώς την αγάπη του/της συντρόφου), της σωματικής υπερευαισθησίας (εμμονή με την αναπνοή ή το ανοιγοκλείσιμο των ματιών) και της υπαρξιακής υπερευαισθησίας (εμμονή με το νόημα της ζωής).

Το Contact OCD σχετίζεται με τη μόλυνση – δεν θες να ακουμπάς ή να σε ακουμπούν και σύμφωνα με μελέτες, είναι ο πιο διαδεδομένος υπότυπος. Επηρεάζει το 25-50% των περιπτώσεων με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ο βασικός μηχανισμός (βλ. παρεμβατικές σκέψεις που οδηγούν την τελετουργική συμπεριφορά) είναι πανομοιότυπος σε όλους τους τύπους.