ΜΗΠΩΣ ΦΟΒΑΣΑΙ ΤΗ ΧΑΡΑ; ΟΙ ΠΑΓΙΔΕΣ ΠΟΥ ΣΕ ΚΡΑΤΟΥΝ ΠΙΣΩ

Πώς επιλέγεις να ζεις τη ζωή σου; Είναι ωραίο αν καταφέρνεις να περνάς τις ημέρες σου με χαμόγελο. Να έχεις τη σιγουριά ότι όσα συμβαίνουν ναι μεν σε επηρεάζουν, αλλά δεν τους δίνεις τη δύναμη να σε «συντρίψουν». Όλα είναι πιθανά καθημερινά, αλλά πόσο εύκολο είναι τώρα πια να δίνουμε περισσότερη σημασία στη χαρά; Επίσης, πόσο επιρρεπείς και συνηθισμένοι είμαστε στο δράμα;

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε την αξία της χαράς και τι ρόλο παίζει το δράμα και η γκρίνια στη ζωή μας. Ξυπνώντας κάθε πρωί, καλούμαστε να βάλουμε ένα θετικό ή αρνητικό πρόσημο στο «εδώ και τώρα» που ζούμε. Να αξιολογήσουμε τις επιλογές μας, να παρατηρήσουμε τους ανθρώπους που έχουμε γύρω μας και να αποφασίσουμε. Επιλέγουμε να κατηγορούμε τους άλλους και το παρελθόν για κάποιο κακό που έχουμε πάθει και να μένουμε στάσιμοι, ή βάζουμε στην ψυχή μας εφόδια και όπλα που θα μας βοηθήσουν να εξελιχθούμε και να πάμε παρακάτω;

Είναι πιο εύκολο να υποκλινόμαστε στο δράμα και να είμαστε αλλεργικοί στη χαρά; Ή μήπως, στο τέλος της ημέρας, αυτό που μένει είναι ένα καλό χαμόγελο και η πεποίθηση ότι είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τα πάντα – ή σχεδόν τα πάντα;

Επιβάλλεται να παίρνεις βαθιές ανάσες και να φωνάζεις «είμαι καλά»

Η ύπαρξη ενός σύγχρονου «μανιφέστου» που διακηρύσσει την επιβεβλημένη χαρά, το να πρέπει κάποιος να απολαμβάνει την κάθε στιγμή και να βάζει στην άκρη τα αρνητικά συναισθήματα και τις σκέψεις της λύπης, μοιάζει να «μπάζει νερά». Ενώ συμβαίνει πληθώρα δυσάρεστων γεγονότων και οι ειδήσεις που μας κατακλύζουν μόνο αισιόδοξες δεν είναι, ξυπνάμε σταδιακά σε έναν κόσμο όπου, αν το καλοσκεφτείς, το να πεις «δεν είμαι καλά» τείνει να εκλαμβάνεται αμέσως ως πρόβλημα.

Το ίδιο ισχύει για τον άνθρωπο που δεν σταματά να χαίρεται με καθετί, επειδή έτσι τον συμβουλεύουν άνθρωποι που δεν έχουν την απαιτούμενη γνώση. Μπορεί να είναι και φίλοι που, διαβάζοντας κάποια βιβλία αυτοβοήθειας και βλέποντας βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα, επιμένουν να πιέζουν αυτόν που έχουν απέναντι τους να χαμογελάει και να σκάει από χαρά, τη στιγμή που αυτό δεν γίνεται.

Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο απλά συναισθήματα: τη χαρά και τη λύπη. Καθένα από αυτά έχει τη χρησιμότητά του και μια περίοπτη θέση στη ζωή μας. Κανείς δεν μπορεί να είναι διαρκώς χαρούμενος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υποκλίνεται με υπερβολική ευκολία και λαγνεία στο δράμα.

Τα παλιά χρόνια η χαρά ήταν πιο εύκολη υπόθεση

Οι άνθρωποι που δεν νιώθουν χαρούμενοι κάθε μέρα, βάσει δήθεν οδηγιών λειτουργίας και χρήσης του μυαλού και της ψυχής φτάνουν στο σημείο να σκέφτονται: Τι λάθος κάνω και δεν έχω χαρά; Αυτό το επίμονο όσο και άκυρο ερώτημα βοηθάει μετά την πρώτη αναρώτηση να πέφτουμε όλο και πιο βαθιά στη θερμή αγκαλιά του δράματος.

Παλαιότερα, η χαρά ήταν κάτι απλό. Αν δώσεις ένα κουκλάκι σε ένα παιδί, θα το δεις να χαίρεται. Ένα απλό αντικείμενο μπορεί να δημιουργεί κόσμους ολόκληρους, με παιχνίδια και με δόσεις ανεμελιάς και χαράς. Σήμερα, βρισκόμαστε στη δίνη της καταναλωτικής μανίας. Είναι η εποχή που τροφοδοτεί το εγώ, το να θέλουμε να είμαστε αρεστοί, να έχουμε τα πάντα πολύ.

Όσα κι αν απολαμβάνουμε, όσο κι αν βουτήξουμε τα χέρια μας στο μέλι της αφθονίας, κάτι μοιάζει να λείπει και παραμένουμε «όχι χαρούμενοι». Αυτό είναι ένα επιπλέον πλήγμα που δέχεται η χαρά, το οποίο μας οδηγεί όλο και πιο πολύ στη συνήθεια, στην αξιαγάπητη μανιέρα του δράματος.

Τις ρίζες της υπόκλισης στο δράμα θα τις βρεις στην παιδική ηλικία

Οι γονείς λένε διαρκώς στα παιδιά τους να μην αγχώνονται. Οι λύσεις υπάρχουν και αυτοί θα τα βοηθήσουν να τις ανακαλύψουν και να τις εκμεταλλευτούν προς όφελός τους. Με αυτόν τον τρόπο ένα παιδί δεν μαθαίνει να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα και να παίρνει πρωτοβουλίες. Κάθε μέρα έχει τις απαντήσεις και τις ευκολίες που παρέχουν απλόχερα οι γονείς, σε μια προσπάθεια να μην πάθει του παιδί τους κακό.

Ωστόσο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί που έχει «καλομάθει» να βγαίνει από το σπίτι με ένα μόνιμο άγχος και με τον φόβο ότι δεν θα τα καταφέρει στο τέλος. Δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει, αφού έχοντας λάβει πολλές ευκολίες καταλήγει να πνίγεται και γίνεται δυσλειτουργικό. Με αυτό τον τρόπο, η αναγνώριση και η διαχείριση της χαράς μοιάζει ουτοπική. Η ευτυχία πηγαίνει περίπατο και την θέση της καταλαμβάνει ο φόβος και το άγχος, που όλο μεγαλώνουν. Σταδιακά, γίνονται αυτά η καθημερινότητα και η «ευκολία» μας. Τα αρνητικά συναισθήματα και η αποτυχία που καραδοκεί μας κυριεύουν. Υποκλινόμαστε και πάλι στο δράμα, προχωρώντας παρακάτω.

Το παράδειγμα της χαράς στον έρωτα

Μια γυναίκα, 40 ετών, έχει φορτώσει τη ζωή της με κάποιες κακές σχέσεις. Άνθρωποι που δεν την κάλυπταν συναισθηματικά, σύντροφοι που δεν την έκαναν ευτυχισμένη. Κάθε έρωτας κατέληγε άδοξα, αφού πάντοτε υπήρχε ένα πρόβλημα ή και περισσότερα, που διαμόρφωναν μια κακή κατάσταση. Η ιδανική σχέση δεν υπήρχε, μέχρι τη στιγμή που ένας καινούργιος άνθρωπος εισβάλλει στη ζωή της και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες χαράς.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Όμως η ίδια –όχι πάντα, ομολογουμένως– δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί το καλό που της συμβαίνει, αφού έχει μάθει αλλιώς. Είναι χαρούμενη, αλλά δεν μπορεί να σεβαστεί και να αξιοποιήσει αυτό το συναίσθημα, που δεν της είναι πολύ οικείο. Στο τέλος, μπορεί να φύγει από τη σχέση, αφού τα προηγούμενα προβλήματα έχουν εξελιχθεί σε κάτι σύνηθες, κάτι εθιστικό, που την τραβά και πάλι πίσω.

ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, Η ΧΑΡΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ, ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΦΟΒΙΖΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΛΥΕΙ.

Ο άνθρωπος έχει την τάση να θέλει να ελέγχει τις καταστάσεις, αφού ο έλεγχος του δημιουργεί την αίσθηση ότι μπορεί να προστατευθεί. Αυτή η συνήθεια του χαρίζει προστασία. Έχοντας δεχθεί το δράμα σωρηδόν, το έχει αγαπήσει, το γνωρίζει και μπορεί να το καταλάβει. Αντιθέτως, η χαρά ίσως να μην του είναι γνώριμη.

Η απόφαση της εξέλιξης και τα δύο αδέρφια

Ο άνθρωπος εξελίσσεται, αλλάζει, ειδάλλως εξαφανίζεται. Όταν μένουμε σταθεροί σε κακές διαδικασίες που μας δημιουργούν την ασφάλεια του γνώριμου, είμαστε καταδικασμένοι να αποτύχουμε συναισθηματικά.

Για παράδειγμα: Δύο παιδιά που μεγαλώνουν μέσα στη ίδια οικογένεια εξελίσσονται διαφορετικά το ένα από το άλλο. Έχει να κάνει με την προσωπική αντίληψη απέναντι στις καταστάσεις, τη διαχείριση των συνθηκών. Κάθε παιδί γνωρίζει αυτό που θέλει και καταλαβαίνει πώς να παλέψει και με ποιον τρόπο θα ζήσει για να εξελιχθεί. Αρκεί να επιθυμεί να δώσει και να κερδίσει τη μάχη της επιβίωσης και της παράλληλης βελτίωσης της ζωής του.

Κάποιος χρησιμοποιεί τις εμπειρίες και τις ευκαιρίες. Όλα γίνονται όπλο στα χέρια του για να προχωρήσει μπροστά. Κάποιος άλλος θέλει και επιλέγει να μείνει κολλημένος στο παρελθόν, στην κακία, το δράμα και την απόρριψη, διαλέγει δηλαδή να θα παραμείνει στάσιμος

Οι άνθρωποι αποφεύγουν να βρεθούν απέναντι στον εαυτό τους και να παραδεχθούν τα λάθη τους, να κοιτάξουν κατάματα τη ζωή τους και να πάρουν την απόφαση να αλλάξουν. Ίσως εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο. Όλα γύρω τους γκρεμίζονται από τα δικά τους χέρια, ενώ εκείνοι στέκονται ατενίζοντας το αδιέξοδο.

Μας αρέσει το δράμα για να υπάρχουμε;

Κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν συνειδητά το δράμα για να χειραγωγήσουν τους άλλους. Εστιάζουν στο κακό και μένουν «χαρούμενοι» μέσα σε έναν κόσμο γκρίνιας και πολλών προβλημάτων. Όσο αυτό είναι επιλογή τους και λειτουργεί, δεν είναι επικίνδυνο. Όμως, όταν το δράμα γίνεται δυσλειτουργικό, τότε υπάρχει πρόβλημα.

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥΣ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΚΑΙ ΝΙΩΘΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΠΕΙΔΗ ΚΑΠΟΙΟΙ ΤΟΥΣ ΔΙΝΟΥΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΤΡΕΧΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ.

Αν πάλι βρεθεί κάποιος να τους πει «έλα να το λύσουμε με κάποιον ειδικό», όποιοι χαίρονται με το δράμα επειδή το επιλέγουν, συχνά δεν θα δεχτούν καμία βοήθεια.

Είναι ωραίο να επιτρέπουμε στη χαρά να υπάρχει στη ζωή μας

Το αρνητικό μας φέρνει πιο κοντά στην αληθινή ζωή. Η πραγματικότητα είναι δύσκολη και στο τέλος της ημέρας ίσως ταυτιζόμαστε πιο πολύ με το αρνητικό επειδή μας είναι οικείο. Όμως, αξίζει να μην φοβόμαστε να εξελιχθούμε. Είναι ωραίο να επιτρέπουμε στη χαρά να υπάρχει στη ζωή μας. Να κάνουμε αυτό που μας προστάζει η ψυχή μας χωρίς να λογοδοτούμε. Η καθημερινότητα έχει στιγμές που μπορούν να σε κάνουν να γελάσεις και να νιώσεις ωραία. Αρκεί να τις αναζητήσεις.

Σε έναν κόσμο που οι κακές ειδήσεις και οι άσχημες εικόνες υπερτερούν, είναι σημαντικό να καταλάβουμε και να χρησιμοποιήσουμε το εξής: Υπάρχει μια τάση των ανθρώπων να διαβάζουν και να ακούνε κάτι κακό, να θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτό. Πιθανότατα όταν κοιτάζουμε τα αρνητικά λειτουργεί μέσα μας ένας μηχανισμός που διεγείρει το μυαλό μας, προκειμένου να αναπτυχθούν άμυνες απέναντι σε αυτό που ακούμε, βλέπουμε, διαβάζουμε και μας προκαλεί φόβο.

Ο άνθρωπος θέλει να ελέγξει το άγνωστο. Παραμένει στο κακό επειδή υποσυνείδητα του δείχνει τον τρόπο για να επιβιώσει. Τον διεγείρει αρνητικά, τον τρομάζει και προσκολλάται πάνω σε αυτό για να το καταλάβει, να το διαχειριστεί και να το αντιμετωπίσει. Καθένας έχει δικαίωμα τόσο στην χαρά όσο και στο δράμα. Αρκεί και τα δύο να μάθει να τα χρησιμοποιεί προς όφελός του.

Πριν την επόμενη υπόκλιση στο δράμα και την αποφυγή της χαράς, είναι σημαντικό να καταλάβει καθένας ότι αυτό που έχουμε και ζούμε είναι το τώρα, το παρόν. Αυτό πρέπει να φροντίζουμε, για να μπορέσει να σκάσει ένα χαμόγελο στα χείλη μας.

Ευχαριστούμε την Ολυμπία Καλαμπαλίκη, Ψυχολόγο - Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Υποψήφια διδάκτορα Ιατρική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.