ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙΣ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΟ;

Τα συναισθήματα του παιδιού σου δεν είναι δικά σου. Αυτό πρέπει να το θυμάσαι πάντα προτού προσπαθήσεις να το βοηθήσεις να ηρεμήσει. Πώς, όμως, αντί να παρασυσρθείς στη δίνη της αναστάτωσής του, θα του μεταδώσεις την ηρεμία σου;

Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζω στην καθημερινότητά μου ως γονέας είναι η αυτορρύθμιση των συναισθημάτων μου που αφορούν το παιδί μου. Αν και κανονικά αυτό συμβαίνει στα παιδιά –το να μην μπορούν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους–, πρέπει να παραδεχτώ ότι αρκετές φορές συμβαίνει και σε μένα, όταν το παιδί μου κατακλύζεται από έντονα συναισθήματα που το ξεπερνούν και δεν μπορεί να τα διαχειριστεί.

Άλλες φορές είναι ο θυμός, άλλες η απογοήτευση, άλλοτε το άγχος ή ο φόβος, όλα αυτά τα συναισθήματα μπορεί να κάνουν ένα παιδί να έχει έντονες αντιδράσεις και τότε το δικό μου λάθος είναι ότι ταυτίζομαι περισσότερο από όσο θα έπρεπε ή μάλλον δεν μπορώ να πάρω τις σωστές συναισθηματικές αποστάσεις.

Το να βλέπεις το παιδί σου να κατακλύζεται από δυσάρεστα συναισθήματα, που συχνά το οδηγούν σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, δεν είναι ό,τι καλύτερο. Αλλά στα παιδιά δεν είναι εύκολο να αυτορρυθμιστούν.

Γιατί είναι δύσκολο να ρυθμιστούν τα συναισθήματα ενός παιδιού;

Αν πρόκειται για πολύ μικρά παιδιά, ο εγκέφαλός τους δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Το τμήμα που ελέγχει τις λογικές διεργασίες και το τμήμα που προάγει τη συναισθηματική αυτορρύθμιση είναι «υποστελεχωμένα». Έχουν ακόμη δρόμο για να φτάσουν να λειτουργούν πλήρως.

Αν εμείς βλέπουμε ένα παιδί που μπορεί να μιλάει και να συνεννοείται, δεν πρέπει να βγάζουμε το συμπέρασμα ότι έχουμε απέναντί μας ένα απόλυτα λογικό ον, με το οποίο θα μπορούσαμε να κάνουμε μια ολοκληρωμένη κουβέντα. Ο εγκέφαλός του δεν μας επιτρέπει κάτι τέτοιο.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Όμως και στις μεγαλύτερες ηλικίες, η αυτορρύθμιση δεν είναι δεδομένη. Τα παιδιά είναι συχνά ανώριμα και νιώθουν «πολύ μικρά» απέναντι στα «μεγάλα προβλήματά» τους. Τι πρέπει να κάνει ένας γονιός; Να προσπαθήσει να μην εμπλακεί συναισθηματικά σε υπερβολικό βαθμό και να διατηρήσει την ψυχραιμία του, διότι διαφορετικά δεν θα το βοηθήσει καθόλου.

Τι πρέπει να κάνει ένας γονιός;

«Θυμηθείτε, όταν οι μικροί άνθρωποι κατακλύζονται από μεγάλα συναισθήματα, είναι δουλειά μας να μοιραστούμε την ηρεμία μας, όχι να συμμετάσχουμε στο χάος τους», λέει η Αμερικανίδα L.R. Knost, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των παιδιών και οικογενειακή σύμβουλος, ιδρύτρια της πλατφόρμας Little Hearts/Gentle Parenting Resources, αλλά και διευθύντρια σύνταξης του Holistic Parenting Magazine.

H κα Knost συμβουλεύει τους γονείς την επόμενη φορά που θα νιώσουν αναστατωμένοι οι ίδιοι μπροστά στην αναστάτωση των παιδιών τους, να προσπαθήσουν να συναισθανθούν πόσο μεγάλα είναι για εκείνα τα συναισθήματα που νιώθουν και να επεξεργαστούν την αντίδρασή τους με τη σοφία ενός ενήλικα, ώστε να ελέγξουν τις αντιδράσεις τους.

Χρειάζεται να υποστηρίξουν το παιδί τους, το οποίο εκείνη τη στιγμή αδυνατεί να διαχειριστεί τα έντονα συναισθήματα που το κατακλύζουν. Και πρέπει να το κάνουν με τέτοιον τρόπο, ώστε να του διδάξουν ταυτόχρονα πώς θα αναπτύξει την ικανότητα να αυτορυθμίζεται όταν θα βιώνει αντίστοιχες κρίσιμες καταστάσεις στο μέλλον.

Τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά

Για να μπορέσει, βέβαια, ο γονιός να το κάνει αυτό, χρειάζεται να καταλάβει και ενδεχομένως να επεκτείνει τις δικές του συναισθηματικές δεξιότητες και τους περιορισμούς. Τα συναισθήματα είναι συχνά μεταδοτικά, είτε κανείς είναι συγχυσμένος είτε γαλήνιος.

«ΟΤΑΝ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΤΑΚΛΥΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΜΕΓΑΛΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΗΡΕΜΙΑ ΜΑΣ, ΟΧΙ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΤΟΥΣ»

«Τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μέσα από τη σχέση τους με τους φροντιστές τους. Σαν “προπονητές”, οι γονείς πρέπει να καθοδηγούν τα παιδιά τους στις δυσκολίες και να αναγνωρίζουν ότι εκείνα μπορεί να θέλουν πολύ διαφορετικά πράγματα από τους ίδιους», αναφέρει και η Dr Betty Kennedy, κλινική ψυχολόγος και ιδρύτρια της πλατφόρμας για γονείς Good Inside.

Πώς θα καταφέρουμε να μοιραστούμε την ηρεμία μας και να μην «μπούμε» στο χάος των παιδιών;

1. Σκέψου ότι το συναίσθημα που βλέπεις εκφράζεται στον υπερθετικό βαθμό και σε λίγο θα περάσει. Δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια.
2. Μέτρησε μέχρι το 5 προτού πεις το οτιδήποτε και σκέψου ότι είσαι ο «μεγάλος» που πρέπει να βοηθήσει ουσιαστικά.
3. Αναγνώρισε τα δικά σου συναισθήματα και διαχώρισέ τα από του παιδιού.
4. Πες του: «βλέπω ότι είσαι αναστατωμένος/η». Όταν ένα παιδί βρίσκεται σε συναισθηματική κατάρρευση, δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί πολύπλοκους συλλογισμούς ή να ανταποκριθεί σε εντολές. Με αυτή την κουβέντα το ενημερώνεις ότι δεν είσαι εκεί για να διαφωνήσεις ή να προσπαθήσεις να «διορθώσεις» το όποιο συναίσθημα. Αντίθετα, το επικυρώνεις.
5. Στη συνέχεια, άφησε λίγα λεπτά για να δεις πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα και προσπάθησε να κάνεις μια πρόταση όπως: «Θες να σκεφτούμε μια λύση μαζί;»

Εφαρμόζοντας το παραπάνω και διαβάζοντας περισσότερες πληροφορίες για τις αρχές της συρρύθμισης (co-regulation), θα μάθεις να συνδέεσαι με το παιδί, χωρίς να σε παρασύρει στα δικά του μεγάλα και χαοτικά συναισθήματα, αλλά εκτιμώντας τι ακριβώς χρειάζεται εκείνη τη στιγμή για να ηρεμήσει.