ΓΙΑΤΙ Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΝ ΠΑΙΡΝΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ; Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΕΙΔΙΚΟΣ JEN GUNTER ΑΠΑΝΤΑ

«Δυστυχώς στην ανθρώπινη κοινωνία τα άτομα που σηκώνουν το φορτίο της αναπαραγωγής –είτε τεκνοποιούν είτε όχι– δεν είναι ισότιμα όπως θα έπρεπε», λέει η Jen Gunter. Αν δεν την ξέρετε, να σας τη συστήσουμε: Η διάσημη Καναδέζα γυναικολόγος που βροντοφωνάζει για τα δικαιώματα των γυναικών στον τομέα της αναπαραγωγικής υγείας, μιλάει σήμερα αποκλειστικά στο OW.

Αν και έχουν περάσει 168 χρόνια από την 8η Μαρτίου που έγινε σταθμός στην ιστορία του γυναικείου κινήματος, δεν μπορούμε να μιλάμε για ισότητα, παρά τα αδιαμφισβήτητα βήματα που έχουν γίνει. Κι αν αυτό το βλέπουμε οι περισσότεροι σε τομείς όπως η εργασία, το σπίτι, τα κοινωνικά στερεότυπα, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι λιγότερο φανεροί. Η υγεία είναι ένας από αυτούς.

Η Καναδέζα γυναικολόγος, Jen Gunter, φωνάζει για όλες αυτές τις ανισότητες εδώ και αρκετά χρόνια: «Η θεώρηση της γυναικείας φυσιολογίας ανά τους αιώνες ως κατώτερης και τοξικής μάς έχει κληροδοτήσει σήμερα δυσμενείς επιπτώσεις: την ανεπαρκή γυναικολογική έρευνα, την αγνόηση από το πατριαρχικό ιατρικό σύστημα, την κοινωνική αδιαφορία και την ελλιπή εκπαίδευση για τη λειτουργία του γυναικείου σώματος. Κατά συνέπεια, οι γυναίκες δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν την αναγκαία περίθαλψη, ενώ τα κενά της ιατρικής έρχεται να εκμεταλλευτεί ένα τσούρμο τσαρλατάνων ευεξίας», λέει.

Έχοντας 25ετή εμπειρία και ειδίκευση στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου και τις παθήσεις του κόλπου, αρθρογραφεί σχετικά με θέματα γυναικείας υγείας σε έντυπα και εφημερίδες όπως οι New York Times, USA Today, The Cut, ενώ στο ντοκιμαντέρ Jensplaining που προβλήθηκε από το CBC, διαλύει διαδεδομένες παρανοήσεις σχετικά με τη λειτουργία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Πάρε μία ιδέα από το τρέιλερ:

Είναι επίσης διάσημη για τις πύρινες όσο και διαφωτιστικές ομιλίες της ανά τον κόσμο, ενώ εμείς εδώ στην Ελλάδα τη γνωρίσαμε από τα βιβλία της Η βίβλος της περιόδου, Η βίβλος του κόλπου και Η βίβλος της εμμηνόπαυσης που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Η Jen Gunter μιλάει στο OW

Δεν ήταν εύκολο να συντονιστούμε γι' αυτή την αποκλειστική συνέντευξη, τόσο λόγω των υποχρεώσεών της όσο και λόγω της διαφοράς ώρας, όμως τα καταφέραμε. Και έτσι, μετά από περίπου έναν μήνα συνεννοήσεων, η γυναίκα που εκφράζει τις συλλογικές γυναικείες διεκδικήσεις στον τομέα της υγείας και διατρανώνει το δικαίωμα όλων των γυναικών στην πληροφόρηση, μίλησε στο OW.

«Ο φεμινισμός απαιτεί σωματική αυτονομία και αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ακριβείς πληροφορίες. Όταν οι πληροφορίες που σου έχουν δοθεί είναι ψευδείς, δεν μπορείς να πάρεις αποφάσεις για το σώμα σου διατηρώντας αίσθηση ελέγχου. Τα ψέματα για το γυναικείο σώμα αποτελούν σήμα κατατεθέν της πατριαρχίας και αυτό δεν αλλάζει», λέει.

Προτού διαβάσετε τα όσα μας είπε, θα ήθελα να σταθούμε σε ορισμένα χρήσιμα στοιχεία:

1. Ο γυναικείος πόνος υποτιμάται

Έρευνα που διενεργήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην οποία συμμετείχαν 5.100 γυναίκες και άντρες, οι περισσότερες από τις μισές γυναίκες (56%) αισθάνονται ότι ο πόνος τους αγνοείται ή απορρίπτεται από τους επαγγελματίες υγείας. 4 στις 10 υποστηρίζουν ότι ο πόνος τούς προκαλεί προβλήματα στον ύπνο, το 24% τονίζει ότι ο πόνος τις έχει οδηγήσει σε κατάθλιψη, ενώ ένα 39% των γυναικών αισθάνονται λιγότερο ικανές να ασκηθούν εξαιτίας του πόνου.

2. Η γυναικεία υγεία είναι θύμα των έμφυλων ανισοτήτων

Όμως, όπως εύλογα φαντάζεστε, η ανθρώπινη υγεία επηρεάζεται και από τις κοινωνικές συνθήκες. Η διαβίωση σε κοινωνίες που είναι πιο άνισες συνδέεται με αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία. Μία έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences έρχεται να το επιβεβαιώσει, εστιάζοντας στις έμφυλες ανισότητες. Η υγεία των γυναικών αποδείχτηκε φτωχότερη από αυτή των αντρών σε πατριαρχικά περιβάλλοντα. Ήταν όμως καλύτερη από την υγεία των αντρών στις μητριαρχικές κοινότητες.

3. Η γυναικεία υγεία υποχρηματοδοτείται

Ο γυναικείος οργανισμός δεν μελετάται όσο θα έπρεπε, ούτε σε σχέση με τις δικές του ανάγκες, ούτε σε σχέση με τον τρόπο που μελετάται ο αντρικός, παρότι οι θεμελιώδεις διαφορές τους έχουν επισημανθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (από το 2006, έχει εξαγγείλει μια πολιτική με τίτλο Φύλο και Υγεία, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες).

Για πάρα πολλά χρόνια η μελέτη του αναπαραγωγικού συστήματος είχε σημασία πρωτίστως για τη βελτίωση της έκβασης των κυήσεων και όχι για τη βελτίωση της ζωής εκείνων που έφεραν το αναπαραγωγικό σύστημα.

Στις ΗΠΑ μόλις το 1993 η συμπερίληψη γυναικών στις ιατρικές έρευνες έγινε προϋπόθεση για την κρατική χρηματοδότησή τους. Η δε έρευνα των νοσημάτων που αφορούν την αναπαραγωγική φυσιολογία των ωοθηκών και της μήτρας υποχρηματοδοτείται σε σχέση με τα νοσήματα που πλήττουν συχνότερα το άλλο μισό του πληθυσμού.

«ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ. ΤΑ ΚΕΝΑ ΤΗΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΙ ΕΝΑ ΤΣΟΥΡΜΟ ΤΣΑΡΛΑΤΑΝΩΝ ΕΥΕΞΙΑΣ»

Η Jen Gunter μιλάει για γυναικεία ενδυνάμωση μέσω σωστής ιατρικής πληροφόρησης

H Jen Gunter σε νεότερη ηλικία. Geoff Pugh

– Κυρία Gunter, εκτός από γυναικολόγος, είστε πιστοποιημένη γιατρός στη διαχείριση πόνου. Είναι το γυναικείο σώμα πιο επιρρεπές στον πόνο από ό,τι το αντρικό;

Πράγματι, μετά την εφηβεία, βλέπουμε μια συνολικά υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης χρόνιου πόνου στις γυναίκες έναντι των αντρών, αλλά αργότερα, μετά την εμμηνόπαυση αυτή η διαφορά αλλάζει και τα ποσοστά γίνονται παρόμοια. Οι λόγοι δεν είναι γνωστοί. Τα οιστρογόνα παίζουν σαφώς ρόλο σε ορισμένα σύνδρομα πόνου και πιο συγκεκριμένα η πτώση των οιστρογόνων, που παρατηρείται κατά την εμμηνόπαυση ή σε περιόδους ορμονικών αλλαγών. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν πόνο στις αρθρώσεις και στους μυς, πονοκεφάλους ή ημικρανίες, πόνους στη μέση και τον αυχένα. Όμως και η εμμηνόρροια μπορεί να προκαλέσει εμμηνορροϊκές ημικρανίες. Ο χρόνιος πόνος είναι πολύ περίπλοκος και δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Οι πόνοι των γυναικών δε, ακόμη περισσότερο, πράγμα που σημαίνει ότι απλά δεν υπάρχουν καλές απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα.

– Αλήθεια, γιατί η έρευνα της υγείας των γυναικών υποχρηματοδοτείται; Πράγματι δεν καταλαβαίνουν οι επιστήμονες ότι άντρες και γυναίκες διαφέρουμε οργανικά και χρειάζεται διαφορετική έρευνα;

Θα σας δώσω μια γρήγορη και περιεκτική απάντηση: ο λόγος είναι η πατριαρχία. Αν κάποιος βλέπει τις βιολογικές διαφορές των γυναικών ως κάτι ασήμαντο ή τις αγνοεί εντελώς, μην σας κάνει εντύπωση που δεν θα σκεφτόταν ότι αξίζει να τις μελετήσει. Σε πρακτικό επίπεδο βέβαια, χρειάζονται χρήματα για να ελεγχθεί ο κύκλος μιας γυναίκας σε ερευνητική βάση και υποψιάζομαι ότι τα χρήματα έπαιζαν πάντα ρόλο. Ενώ κάποιο ρόλο παίζει και η εύλογη απροθυμία ορισμένων γυναικών να μην δοκιμάσουν νέα φάρμακα είτε κατά την εγκυμοσύνη είτε με την προοπτική της.

«Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ ΤΙΜΩΡΕΙ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΜΗΝΟΡΟΪΚΟ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟ: ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΝΕΠΑΡΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΩΔΥΝΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ»

– Στην Ελλάδα οι περισσότεροι γυναικολόγοι-μαιευτήρες είναι άντρες. Πώς σας φαίνεται αυτό; Μήπως είναι κι αυτός ένας λόγος που ο γυναικείος πόνος υποτιμάται;

Στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά περίπου το 50% των γυναικολόγων είναι άντρες και το 50% γυναίκες. Αυτό μπορεί να διαφέρει σε άλλες χώρες. Ιστορικά, οι γιατροί ήταν άντρες, οπότε ήταν σπάνιο πριν από τη δεκαετία του 1980 να δούμε μια γυναίκα γιατρό σε οποιαδήποτε ειδικότητα. Σκέφτομαι ότι το 1966 που γεννήθηκα εγώ, από μια γυναίκα μαιευτήρα, θα ήταν πολύ σπάνιο για την εποχή.

Η παραμέληση ή η υποτίμηση του πόνου των γυναικών είναι δυστυχώς διαδεδομένη σε κάθε τομέα της ιατρικής, ενδεχομένως και στην οδοντιατρική. Πιθανότατα οφείλεται περισσότερο σε συστημικά ζητήματα που αφορούν την έρευνα και την εκπαίδευση, αλλά και στις πατριαρχικές πεποιθήσεις της κοινωνίας. Αν έχουμε περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες σε κάθε ειδικότητα της ιατρικής, ελπίζω ότι αυτή η αδικία θα αποκατασταθεί.

– Στην Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο της μαιευτικής βίας, αλλά και των βεβιασμένων καισαρικών τομών. Πώς μπορεί να καταλάβει μια γυναίκα ότι ο γιατρός που επισκέπτεται δεν είναι μισογύνης;

Δεν είμαι βέβαιη ότι μπορώ να απαντήσω ικανοποιητικά στην ερώτησή σας, αλλά θα προσπαθήσω. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ή τον Καναδά θα έψαχνα στο διαδίκτυο τυχόν δημοσιεύσεις του γιατρού σε σχέση με το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Αν υποστηρίζει το δικαίωμα της γυναίκας στην επιλογή, έχετε μία σημαντική πληροφορία. Όμως μόνο μια επίσκεψη μπορεί να δώσει ασφαλείς ενδείξεις. Αν ο γιατρός είναι επεξηγηματικός, ακούει τις ανησυχίες σας και απαντάει στις ερωτήσεις σας με σεβασμό, είναι μάλλον εντάξει.

– Ποια είναι τα πιο προφανή δικαιώματα υγείας των γυναικών;

Για μένα είναι τα βασικά: πρόσβαση στην άμβλωση και την αντισύλληψη, πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά προϊόντα περιόδου, πρόληψη της βίας κατά των γυναικών σε όλες τις μορφές της και δίωξη των δραστών και οικονομική ενδυνάμωση. Βλέπετε, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να ζουν σε συνθήκες φτώχειας σε σχέση με τους άντρες. Άλλωστε οι περισσότερες αμείβονται λιγότερο.

– Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε αυτοάνοσα νοσήματα. Αλλά δεν γνωρίζουμε το γιατί.

Ο ακριβής λόγος που οι γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα δεν είναι γνωστός. Ενδεχομένως η αιτία βρίσκεται σε ένα πολύπλοκο μείγμα γενετικής, ορμονών και περιβαλλοντικών συνθηκών. Ο κίνδυνος αυτοάνοσων νοσημάτων για τις γυναίκες είναι τριπλάσιος.

Φαίνεται ότι το γυναικείο σώμα διατηρεί ένα ανοσοποιητικό σε εγρήγορση, ίσως εξαιτίας μιας πιθανής εγκυμοσύνης. Για να επιτραπεί η ανάπτυξη του εμβρύου, κάποια τμήματα του ανοσοποιητικού πρέπει να κατασταλούν και κάποια να παραμείνουν ενεργά για να ελέγξουν τη διείσδυση του πλακούντα. Φαίνεται λοιπόν ότι αυτή η εγρήγορση του ανοσοποιητικού συστήματος, που πολλές φορές μπερδεύεται και στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού, είναι ένα χαρακτηριστικό των ατόμων με δύο χρωμοσώματα Χ.

«ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΒΛΕΠΕΙ ΤΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΩΣ ΚΑΤΙ ΑΣΗΜΑΝΤΟ, ΜΗΝ ΣΑΣ ΚΑΝΕΙ ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΟΤΙ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΜΕΛΕΤΗΣΕΙ»

Φυσικά έχει να κάνει και με τις ορμόνες. Τα οιστρογόνα διεγείρουν το ανοσοποιητικό, ενώ η προγεστερόνη και τα ανδρογόνα (π.χ. τεστοστερόνη) το καταστέλλουν. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που πολλά αυτοάνοσα εμφανίζονται στις γυναίκες κατά την αναπαραγωγική ηλικία. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τα τελευταία 100 χρόνια το ανθρώπινο ανοσοποιητικό βρίσκεται σε μεγάλη εγρήγορση, επειδή δεν είναι πλέον απασχολημένο με το μολυσματικό φορτίο των εντερικών παράσιτων. Τα άτομα όμως που έχουν ένα ανοσοποιητικό το οποίο ανεβάζει ευκολότερα στροφές, δηλαδή οι γυναίκες, πληρώνουν ίσως μεγαλύτερο τίμημα.

– Ισχυρίζεστε ότι η πατριαρχία τιμωρεί τις γυναίκες για τον εμμηνορροϊκό τους κύκλο. Με ποιους τρόπους;

Με πολλούς τρόπους: από το κόστος των προϊόντων περιόδου, τους φόρους που επιβάλλονται σε αυτά, έως την ανεπαρκή έρευνα για την κατανόηση προβλημάτων όπως οι βαριές και επώδυνες περίοδοι και η δύσκολη πρόσβαση αυτών των περιπτώσεων σε ιατρική φροντίδα. Συνήθως, ένας γιατρός θα σου πει να πάρεις ένα παυσίπονο, όμως ορισμένες γυναίκες πραγματικά υποφέρουν 1-2 μέρες τον μήνα. Δεν μπορούν να είναι λειτουργικές. Ένα χάπι δεν τις σώζει. Ποια συστηματική αντιμετώπιση έχει σχεδιαστεί γι' αυτές; Έπειτα υπάρχει και αυτή η κοινή, προσβλητική πεποίθηση ότι οι γυναίκες επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ορμόνες τους και συμπεριφέρονται υστερικά εξαιτίας τους. Είναι το γνωστό «περίοδο έχεις;»

– Τελευταία μιλάμε πολύ για την εμμηνόπαυση. Και πιο πολύ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι καλό αυτό;

Νομίζω ότι είναι καλό να μιλάμε για την εμμηνόπαυση, αλλά ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να επωφεληθούν από αυτή τη δημόσια συζήτηση, πουλώντας άχρηστα και δυνητικά επιβλαβή προϊόντα, κυρίως συμπληρώματα διατροφής. Υπάρχουν επίσης και αρκετοί δήθεν ειδικοί ευεξίας που ενδέχεται και αυτοί να παραπλανήσουν τις γυναίκες –και όχι μόνο στην εμμηνόπαυση–, υποσχόμενοι... θαύματα και πουλώντας τους... σκουπίδια.

«Η ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΠΟΝΟΥ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ. ΑΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ, ΕΛΠΙΖΩ ΟΤΙ ΑΥΤΗ Η ΑΔΙΚΙΑ ΘΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ»

Όποτε χαζεύω στο Instagram ή στο TikTok φρίττω με τη σκόπιμη παραπληροφόρηση για τον έμμηνο κύκλο. Υπάρχουν δημιουργοί περιεχομένου που ισχυρίζονται ότι το αίμα της περιόδου αποκαλύπτει τα επίπεδα των ορμονών, ότι μια «φυσιολογική» περίοδος κρατάει λιγότερο από 3 ημέρες και είναι ανώδυνη και ότι η κατανάλωση ωμών καρότων είναι απαραίτητη για την αποτοξίνωση από  τα επικίνδυνα οιστρογόνα! Η καλύτερη στρατηγική, είτε έχεις να αντιμετωπίσεις έναν γιατρό που αγνοεί τα συμπτώματά σου, είτε προσπαθείς να ξεχωρίσεις τις αξιόπιστες πληροφορίες στα social media είναι η εκπαίδευσή σου.

– Αντιμετωπίζουμε ακόμα ταμπού σχετικά με την εμμηνόρροια; Τι ρόλο έχει παίξει η θρησκεία στη διαιώνιση μύθων για την υγεία των γυναικών;

Ναι, αντιμετωπίζουμε ακόμα. Αν και αυτό διαφέρει ανάλογα με τη χώρα και τον πολιτισμό. Η θρησκεία εισήγαγε την έννοια του προπατορικού αμαρτήματος. Οι γυναίκες έχουν κάθε λόγο να ντρέπονται για το σώμα τους από τότε που η Εύα έκοψε ένα μήλο. Αλλά ας μην εστιάσουμε μόνο στον χριστιανισμό γιατί δεν είναι μόνο αυτός που χρησιμοποιεί την πίστη για να ελέγχει τις γυναίκες. Οι αρχαίοι Έλληνες πρώτοι χαρακτήρισαν το γυναικείο σώμα κατώτερο και η εμμηνόρροια θεωρήθηκε απόδειξη ότι οι γυναίκες είναι από τη φύση τους βρόμικες και τοξικές. Πολλές θρησκείες και πολιτισμοί συνέχισαν την ίδια παράδοση με θεμέλιο την εσφαλμένη άποψη περί ακαθαρσίας. Στις γυναίκες έχει απαγορευτεί η είσοδος σε χώρους λατρείας, η προετοιμασία φαγητού, η συνουσία, ακόμη και η παραμονή στο σπίτι τους λόγω των υποτιθέμενων μολυσματικών δυνάμεων των έμμηνων.

– Εφηβεία και εμμηναρχή, αναπαραγωγικά χρόνια και εμμηνόπαυση. Δώστε μας τις 3 βασικές συμβουλές που οι γυναίκες δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν αναφορικά με την υγεία τους.

1. Εάν νομίζετε ότι η περίοδός σας είναι βαριά, αναζητήστε φροντίδα.
2. Μη δέχεστε συμβουλές από άτομα που πωλούν προϊόντα.
3. Η εμμηνόπαυση δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή ενός νέου κεφαλαίου. Υπάρχουν ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες για πολλά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.