ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΦΙΛΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

Το να είναι κανείς φιλικός είναι σπουδαία αρετή. Το να είναι κανείς υπερβολικά φιλικός μπορεί να γίνει πρόβλημα. Εσύ σε ποια κατηγορία ανήκεις;

Μια αρετή μπορεί να γίνει πρόβλημα όταν κανείς τη φτάνει στα άκρα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η υπερβολική φιλικότητα: Το να είναι κάποιος τόσο ευγενικός, τόσο χαμογελαστός, τόσο διαχυτικός, ίσως και τόσο αδιάκριτος, μπορεί συχνά να είναι ενοχλητικό, υποκριτικό, αν όχι και αγενές.

Τέτοιους ανθρώπους μπορεί να συναντήσεις στη δουλειά (τρέχουν πάντα να σε εξυπηρετήσουν με ό,τι μπορεί να χρειαστείς), σε ένα κατάστημα (σε παίρνουν από πίσω σχεδόν δουλικά προκειμένου να ικανοποιήσουν κάθε σου επιθυμία), ή ακόμα και στις προσωπικές σου σχέσεις, π.χ. σε ένα ραντεβού που ο άλλος δείχνει να συμφωνεί ή να θαυμάζει κάθε σου κουβέντα.

Τι κάνουν τόσο λάθος τα άτομα αυτά; Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του The School of Life, ενός οργανισμού που έχει ιδρύσει ο Αλέν ντε Μποτόν και περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτές και ερευνητές με ειδίκευση στις ανθρώπινες σχέσεις, είναι τρία τα λάθη στα οποία υποπίπτουν οι υπερβολικά φιλικοί άνθρωποι:

1. Πιστεύουν ότι πρέπει να συμφωνούν σε όλα, ακόμα κι αν κατά βάθος διαφωνούν με τις απόψεις του άλλου. Αυτό σημαίνει ότι συχνά συμφωνούν σε κάτι και έπειτα σε κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό. Ενώ η τελετουργική τους συμφωνία στο καθετί μπορεί να δείχνει ενδιαφέρον και προσοχή προς τον συνομιλητή, στην πραγματικότητα πιθανώς να μην έχουν ακούσει καν τι έχει πει.
2. Οι έπαινοί τους έχουν ασθενή στόχευση. Πολλά από τα όμορφα πράγματα που θα πουν δεν έχουν καθόλου να κάνουν με αυτά που εμείς εκτιμάμε. Ένας υπερβολικά φιλικός άνθρωπος μπορεί να θαυμάσει την ομπρέλα σου, την οποία μόλις αγόρασες βιαστικά από ένα περίπτερο επειδή σε έπιασε βροχή χωρίς καν να προσέξεις το χρώμα της. Ή τον τρόπο που κρατάς το πιρούνι, κάτι που για σένα είναι εντελώς αδιάφορο, γιατί ούτε σημασία έχει, ούτε καν την προσωπική σου πινελιά. Σε όλους αρέσει να τους κολακεύουν, αλλά όταν αυτό γίνεται άστοχα, μπορεί να αποτελεί και ένα είδος προσβολής.
3. Η φιλικότητά τους είναι ενοχλητικά χαρωπή. Τα άτομα αυτά θα εντυπωσιαστούν από την εμφάνισή σου, από τη δουλειά σου, από την οικογένειά σου. Θέλουν να σε κάνουν να νιώσεις καλά, όμως πιθανώς τελικά να «τσιγκλάνε» τις πιο σκοτεινές ή μελαγχολικές πτυχές του χαρακτήρα σου.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Στον αντίποδα, ένα άτομο που είναι όσο πρέπει φιλικό έχει πάντα τρία πράγματα στο μυαλό του:

1. Η διαφωνία δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Μπορεί μάλιστα ο αντίλογος να είναι συναρπαστικός ή και καλοδεχούμενος, όταν δεν προσβάλλεται η αξιοπρέπειά μας. Ένας μάχιμος συνομιλητής συνήθως έχει κάτι αξιόλογο να μας μάθει.
2. Οι άνθρωποι θέλουν να δέχονται κομπλιμέντα μόνο για όσα είναι προσωπικά υπερήφανοι. Η αξία του επαίνου ανεβαίνει όσο πιο φειδωλοί είμαστε με αυτόν. Το πραγματικά ευγενές άτομο ξέρει ότι θα αφήσει πολλά να περάσουν ασχολίαστα, ώστε όταν εκφράσει τον θαυμασμό του να το εννοεί πραγματικά και να πετύχει τον σκοπό του.
3. Μας κάνουν χαρούμενους όχι τόσο οι άνθρωποι που λένε ευχάριστα πράγματα, αλλά εκείνοι που δείχνουν να μας καταλαβαίνουν. Αυτοί είναι άνθρωποι που δείχνουν να μας συμπονούν στις λύπες μας και που είναι πρόθυμοι να μας ακολουθήσουν στο αγωνιώδες και συχνά ταραγμένο ταξίδι της ψυχής μας.

Αυτό που κάνει τα άτομα αυτά ευχάριστα είναι η ικανότητά τους να μπορούν να σταθούν κοινωνικά, ακόμα και ανάμεσα σε έναν δύσκολο, μη οικείο περίγυρο, γνωρίζοντας τι είναι αυτό που ευχαριστεί τα ίδια.

Ενστικτωδώς χρησιμοποιούν την δική τους εμπειρία ως βάση πάνω στην οποία σκέφτονται τι μπορεί να χρειάζονται οι άλλοι. Αντίθετα, ένα υπερβολικά φιλικό άτομο ξεχνά τι αρέσει ή δεν αρέσει στο ίδιο, υπό την πίεση μιας υπερβολικής ταπεινοφροσύνης, που του υποδεικνύει ότι οποιοδήποτε εντυπωσιακό άτομο γύρω του δεν θα μπορούσε ποτέ να μοιράζεται τις αρχές που καθοδηγούν τη δική του ψυχολογία.

Στον πυρήνα της γοητείας του κανονικά φιλικού ανθρώπου υπάρχει μια μεταφυσική διορατικότητα: ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν μπορούν βαθιά μέσα τους να είναι εντελώς «άλλοι». Έτσι, όσα γνωρίζουμε για τον εαυτό μας αποτελούν το κλειδί για να καταλαβαίνουμε και να τα πηγαίνουμε καλά με τους άλλους ανθρώπους. Ίσως όχι πάντα, αλλά τις περισσότερες φορές.

Τι κάνει κάποιον υπερβολικά φιλικό;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το στοιχείο αυτό του χαρακτήρα ίσως έχει ρίζες σε κάποιου είδους σεμνότητα που έχει προκληθεί από έλλειψη αυτοπεποίθησης. Τα άτομα αυτά, ικανοποιώντας διαρκώς τους άλλους, κάπως επικυρώνουν την δική τους εμπειρία. Η αποτυχία τους, όμως, μας διδάσκει ότι για να μπορέσουμε πραγματικά να ευχαριστήσουμε κάποιον πρέπει πρώτα να αποδεχτούμε το ρίσκο τού να τον δυσαρεστήσουμε.

Γιατί οι επιτυχημένα γοητευτικοί και ευχάριστοι άνθρωποι βασίζονται σε ένα πρωτογενές αίσθημα ασφάλειας: ότι θα επιζήσουν ακόμα και μιας κοινωνικής αποτυχίας.