ΕΤΣΙ ΘΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΕΙΣ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ

Ο φόβος της αποτυχίας είναι πάντα παρών, αλλά δεν πρέπει να μας κρατά πίσω. Πώς θα καταφέρουμε να τον ξεπεράσουμε;

Κι αν δεν τα καταφέρω; Τι θα πουν οι συνεργάτες μου, αν αποτύχω; Πώς θα κρίνει η κοινωνία το λάθος μου; Τι θα συμβεί, αν… Ερωτήματα που επαναλαμβάνονται διαρκώς στο μυαλό μας, κάθε φορά που σκεφτόμαστε να κάνουμε μια αλλαγή, να πάρουμε ένα ρίσκο. Στην εποχή της αριστείας, η αποτυχία είναι ένα μεγάλο κακό, που καλύτερα να μην μας βρει!

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο φόβος να μην τα καταφέρουμε είναι ένας από τους πιο κοινούς και τους πιο «δημοκρατικούς», αφού δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε νέους και ηλικιωμένους, άπειρους ή έμπειρους. Για παράδειγμα, ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο πιο κοινός φόβος των φοιτητών τους ήταν το ενδεχόμενο να μην τα καταφέρουν σε μια δημόσια ομιλία. Έρευνα του 2018 έδειξε ότι το 90% των CEOs παραδέχονται ότι ο φόβος της αποτυχίας τούς κρατάει ξύπνιους το βράδυ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ανησυχία. Είναι συχνά ένας από τους φόβους που μας εμποδίζουν να εξελιχθούμε.

Όσο περνούν τα χρόνια, η κατάσταση φαίνεται να χειροτερεύει. Στις ΗΠΑ, μια χώρα που θεωρείται ότι διαθέτει ριψοκίνδυνους επιχειρηματίες, το ποσοστό των ενήλικων Αμερικάνων που έχουν την ευκαιρία να ξεκινήσουν μια επιχείρηση αλλά δεν προχωρούν γιατί φοβούνται μην αποτύχουν έχει αυξηθεί τις τελευταίες δυο δεκαετίες.

«Μια πιθανή ερμηνεία είναι η δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που μετατρέπουν ένα απλό στραβοπάτημα σε... βιβλική καταστροφή. Από την άλλη, οι υπερπροστατευτικοί γονείς της γενιάς των Baby Boomers στέρησαν από τα παιδιά τους την ευκαιρία να αναπτύξουν συναισθηματική αντοχή, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τις αναπόφευκτες αποτυχίες της ενήλικης ζωής», εξηγεί ο Arthur Brooks, κοινωνικός επιστήμονας και καθηγητής του Harvard.

Γιατί φοβόμαστε τόσο την αποτυχία;

Από πού πηγάζει ο φόβος της αποτυχίας; Η απάντηση δεν είναι πάντα προφανής. Από τη μία, μπορεί να είναι το ενδεχόμενο κάποιου προβλέψιμου αρνητικού αποτελέσματος. Για παράδειγμα, μπορεί να φοβόμαστε να κάνουμε μια παρουσίαση, γιατί αν δεν τα καταφέρουμε, θα χάσουμε μια προαγωγή. Από την άλλη, μπορεί να σχετίζεται με ένα άγνωστο αποτέλεσμα – τουλάχιστον για τους πιο ανήσυχους χαρακτήρες. Πειράματα έχουν δείξει ότι όσοι υποφέρουν από άγχος έχουν την τάση να αποφεύγουν τη λήψη αποφάσεων, όταν το αποτέλεσμα των επιλογών τους είναι αβέβαιο.

Ερευνητές διαπίστωσαν, επίσης, ότι οι άνθρωποι που φοβούνται έντονα την αποτυχία διαθέτουν δύο χαρακτηριστικά:

1. Δεν παίρνουν μεγάλη ευχαρίστηση από τα επιτεύγματά τους και την κατάκτηση των στόχων τους.
2. Φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά σε μια κρίσιμη στιγμή.

Με άλλα λόγια, κίνητρό τους δεν είναι τόσο το τι μπορεί να κερδίσουν, όσο το άγχος μιας ενδεχόμενης αποτυχίας. Έτσι, ενώ η προσπάθεια κατάκτησης ενός στόχου θα μπορούσε να είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι προς έναν ωραίο προορισμό, τελικά μοιάζει με έναν κοπιαστικό και εξουθενωτικό αγώνα.

Unsplash Zohre Nemati

Δεν χρειάζεται να είμαστε ατρόμητοι

Παραδόξως, οι άνθρωποι που φοβούνται την αποτυχία δεν χρειάζεται να γίνουν ατρόμητοι προκειμένου να κατακτήσουν την ευτυχία. Αντ’ αυτού, ο καλύτερος τρόπος για να κατευνάσουν τον φόβο τους είναι να επικαλεστούν το θάρρος που έχουν μέσα τους, σύμφωνα με τον ψυχολόγο Stanley Rachman, ο οποίος μελέτησε άτομα με επικίνδυνα επαγγέλματα, όπως οι αλεξιπτωτιστές και οι πυροσβέστες.

Ο Rachman κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ενώ κι εκείνοι φοβούνται την αποτυχία (στην περίπτωσή τους, μάλιστα, μια αποτυχία μπορεί να έχει τρομακτικές συνέπειες), επιλέγουν να εστιάσουν στο θάρρος τους και έτσι είναι σε θέση να λειτουργούν. Όπως υποστηρίζει, η έλλειψη φόβου είναι κάτι αφύσικο, ακόμη και επικίνδυνο, γιατί οδηγεί σε ανόητα ρίσκα και κακές αποφάσεις. Το θάρρος, όμως, εξισορροπεί τη σύνεση και την αποφασιστικότητα.

3 τρόποι να πολεμήσουμε τον φόβο της αποτυχίας

Αντιμετωπίζοντας τον φόβο της αποτυχίας έχουμε την ευκαιρία να εξελιχθούμε. Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό;

1. Εστιάζουμε στο παρόν

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία περιγράφει σε άρθρο του ο κοινωνικός επιστήμονας Arthur Brooks: «Σε συνομιλία που είχα κάποτε με έναν ογκολόγο, σχετικά με το πώς προσεγγίζει ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο τελικού σταδίου, ο τελευταίος είπε ότι εκείνοι που θέλουν να ελέγχουν πλήρως τη ζωή τους πηγαίνουν κατευθείαν στο σπίτι και αρχίζουν την έρευνα. Τους συμβουλεύει να μην το κάνουν, γιατί το μόνο που θα καταφέρουν είναι να ενισχύσουν την ανησυχία τους. Αντ’ αυτού, τους προτείνει να ξεκινούν κάθε μέρα, λέγοντας: “Δεν ξέρω τι θα συμβεί την επόμενη εβδομάδα, ούτε τον επόμενο χρόνο. Ξέρω, όμως, ότι έχω το δώρο της σημερινής ημέρας και δεν θα το σπαταλήσω”. Η απλή αυτή φράση φαίνεται να τους βοηθά στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τόσο την ίδια τη νόσο όσο και συνολικά τη ζωή. Προτείνω την ίδια φράση να επαναλαμβάνει και όποιος φοβάται την αποτυχία. Διαχειριστείτε το άγνωστο μέλλον εκφράζοντας ευγνωμοσύνη για το γνωστό παρόν. Τα επίπεδα ευτυχίας σας θα ανέβουν, καθώς απολαμβάνετε αυτό που έχετε μπροστά σας».

Unsplash Ian Kim

2. Δεν αποφεύγουμε να εκτεθούμε

Το public speaking είναι μία από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις που ο φόβος της αποτυχίας κάνει αισθητή την παρουσία του. Και μόνο η σκέψη ότι θα μιλήσουμε μπροστά σε κόσμο, μπορεί να κάνει μερικούς από εμάς να το βάλουμε στα πόδια πανικόβλητοι. Η λύση είναι απλή: Δεν αποφεύγουμε την πηγή του φόβου μας, αλλά προσπαθούμε να εκτεθούμε σε αυτήν. Δεν χρειάζεται, βέβαια, να βγάζουμε κάθε μέρα λόγο σε κάποια πλατεία. Μερικές προπόσεις σε γιορτές και εκδηλώσεις, ή η τακτική εξάσκηση μπροστά στον καθρέφτη μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα του φόβου. Γενικά, το να ξαναπροσπαθείς μπορεί να είναι ένα μυστικό για να πετύχεις κάτι.

3. Το λέμε δυνατά

Μπορεί να φαίνεται αστείο, αλλά αν θέλουμε να νικήσουμε τον φόβο της αποτυχίας, είναι σημαντικό να δηλώσουμε αυτή μας την επιθυμία. Ας σκεφτούμε μια φράση που την αποτυπώνει (μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό, όσο το «ας μην κάνω σαρδάμ την ώρα της παρουσίασης») και ας την επαναλάβουμε μερικές φορές. Έτσι, ο φόβος μας θα γίνει συγκεκριμένος και εμείς θα μπορέσουμε να τον κατακτήσουμε.

Εάν οι παραπάνω στρατηγικές σας φαίνονται χρονοβόρες, υπάρχει μια τελευταία και δοκιμασμένη. Το να αποτύχουμε. Η ίδια η εμπειρία της αποτυχίας θα μας απελευθερώσει!