ΓΙΑΤΙ ΕΧΕΙΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΥ;

Πρόσφατη έρευνα εξέτασε ποιες είναι οι αιτίες που ένας γονέας έχει αδυναμία σε κάποιο από τα παιδιά του – κι αυτό συχνά «βγαίνει προς τα έξω».

Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, το ερώτημα αν ένας γονιός είχε αδυναμία σε ένα από τα παιδιά του ήταν υπαρκτό αλλά αναπάντητο. Ήταν κάτι που συνέβαινε είτε εμφανώς είτε με πιο έμμεσο τρόπο, και μάλλον «έκαιγε» περισσότερο τα παιδιά που ένιωθαν λιγότερο ευνοημένα από τους γονείς τους.

Στις οικογένειες με δύο ή περισσότερα παιδιά, ήταν πολύ πιθανό να προκύπτουν σχετικές συζητήσεις ή ακόμα και διενέξεις, ώστε να διευθετηθεί το θέμα αν κάποιος γονιός «ξεχώριζε» κάποιο παιδί και ποιο. Τα αποτελέσματα, σε γενικές γραμμές, συνοψίζονταν στα εξής σημεία:

1. Το συγκεκριμένο ερώτημα δεν απαντήθηκε ευθέως σχεδόν ποτέ, σε καμία οικογένεια.
2. Κανένας γονιός δεν παραδέχτηκε ποτέ ότι δείχνει προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά του. Ήταν η ώρα που ξεκινούσε η γνωστή επωδός «Όποιο δάχτυλο κι αν μου κόψεις, πονάει» (μέχρι σήμερα, δεν έχει επιβεβαιωθεί ποιο δάχτυλο πονάει πιο πολύ αν το κόψεις) και μπορούσε να οδηγήσει τη συζήτηση σε συναισθηματικό κρεσέντο.
3. Την εύνοια του γονέα προς κάποιο παιδί του την καταλάβαιναν όλοι, μα περισσότερο το αδικημένο παιδί. Αυτή η κατάσταση μπορούσε να είναι από ελαφριά και γραφική έως πολύ βαριά για την ψυχολογία όλων.
4. Το «χαϊδεμένο» παιδί περνούσε καλά, έχοντας όμως συνήθως τύψεις γι’ αυτό, ενώ το «ριγμένο» παιδί ένιωθε αδικημένο και θυμωμένο.
5. Από τη στιγμή που κάποιος γονιός έδειχνε μια προτίμηση, αυτό συνήθως συνεχιζόταν για πάντα (με ελάχιστες εξαιρέσεις).

Πώς αναπτύσσεται μια τέτοια αδυναμία

Όλοι έχουμε προσπαθήσει να ερμηνεύσουμε τους λόγους που οδηγούν έναν γονέα να μεροληπτεί υπέρ ενός από τα παιδιά και γνωρίζουμε πόσο –επιεικώς– άβολη είναι η κατάσταση αυτή. Η Barbara Greenberg, κλινική ψυχολόγος που εργάστηκε επί είκοσι ένα χρόνια στο ψυχιατρικό τμήμα νοσοκομείου στη Νέα Υόρκη, αρχικά επιβεβαιώνει ότι οι γονείς τείνουν να έχουν προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά τους.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πολλοί προσπαθούν να το ερμηνεύσουν με βάση το φύλο (αγόρι ή κορίτσι) ή τον χαρακτήρα τους, π.χ. τα κοινωνικά και εξωστρεφή παιδιά δείχνουν να κερδίζουν την εύνοια των γονέων τους, ειδικά εάν οι ίδιοι οι γονείς ήταν εσωστρεφείς στην παιδική τους ηλικία.

Άλλοι ενήλικες υποστηρίζουν ότι τους ταιριάζει περισσότερο ένα παιδί που έχει τα δικά τους εξωτερικά ή εσωτερικά χαρακτηριστικά, γιατί αισθάνονται ότι επικοινωνούν καλύτερα μαζί του. Αντιθέτως, αν ένα παιδί «θυμίζει» τον άλλο γονέα ή, σε περιπτώσεις διαζυγίων, τον/την πρώην σύντροφο, τότε η επικοινωνία με το συγκεκριμένο παιδί γίνεται πολύ δύσκολη, όσο κι αν δεν φταίει σε τίποτα.

ΕΡΕΥΝΑ ΕΔΕΙΞΕ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΧΕΙ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΝΑΣ ΓΟΝΙΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΠΙΟ ΦΡΟΝΙΜΟ ΚΑΙ ΒΟΛΙΚΟ.

Η Greenberg αναφέρει ότι αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι γονείς είναι ότι το παιδί τους δεν είναι σε καμία περίπτωση ο/η πρώην σύντροφος, και καλό θα ήταν αυτός ο παραλληλισμός να μην εκφράζεται στο παιδί (το γνωστό: «Είσαι ίδια η μάνα σου/ο πατέρας σου κ.λπ.).

Πρόσφατα, σε μια προσπάθειά τους να καταλάβουν ποιοι παράγοντες ενθαρρύνουν την γονεϊκή μεροληψία, οι Alexander Jensen και McKell Jorgensen-Wells, χρησιμοποίησαν δεδομένα από έρευνες στις οποίες είχαν συμμετάσχει 19.469 άτομα. Οι ερευνητές εξέτασαν αν η μονομερής ευνοϊκή μεταχείριση των γονέων προς τα παιδιά τους μπορεί να σχετίζεται με:

• το φύλο,
• τη σειρά που γεννήθηκε ένα παιδί,
• την ιδιοσυγκρασία και
• την προσωπικότητά του.

Ειδικότερα, με τον όρο «ιδιοσυγκρασία» αναφέρθηκαν στο πόσο διαχειρίσιμη μπορεί να είναι η συμπεριφορά ενός παιδιού. Φαντάσου, για παράδειγμα, πόσο δύσκολο είναι για μια μητέρα ή έναν πατέρα να κουμαντάρει το ατίθασο παιδί του και πόσο πιο ανακουφιστική είναι η αντίστοιχη διαδικασία με έναν ήπιων τόνων παιδί. Παραδόξως, τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το «αγαπημένο παιδί» των γονέων δεν είναι πάντα το φρόνιμο παιδί.

Σχετικά με την ηλικία και την εύνοια του πρωτότοκου παιδιού, που κρατάει τα σκήπτρα των πρωτόγνωρων συναισθημάτων (η στιγμή που γίνεσαι για πρώτη φορά γονιός είναι ακαταμάχητη), η έρευνα επιβεβαίωσε ότι οι γονείς τείνουν να έχουν μια προτίμηση στα μεγαλύτερα παιδιά τους, γιατί θεωρούν ότι είναι πιο υπεύθυνα.

Το ζήτημα της γονεϊκής μεροληψίας είναι σύνθετο και εγείρει πολλά ερωτήματα. Η Greenberg καταλήγει ότι οι γονείς και οι κηδεμόνες έχουν μια φυσική ροπή στο να έχουν «αδυναμία» σε κάποιο συγκεκριμένο παιδί της οικογένειας. Συνειδητοποιώντας το οι ίδιοι, έχουν την ευκαιρία να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίσουν τόσο τα δικά τους συναισθήματα όσο και των παιδιών τους.