ΕΝΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Πώς μπορεί ένα επιθετικό παιδί να βρει εσωτερική ηρεμία; Ένα απομονωμένο ή παραπονιάρικο παιδί να αλλάξει συμπεριφορά; Το Μοντέλο Ενσυνείδητης Πειθαρχίας είναι ένας πρακτικός τρόπος που μας βοηθάει να βοηθήσουμε τα παιδιά μας. Ίσως σας ταιριάζει.

Είναι φοβισμένο και απομονώνεται; Είναι επιθετικό και γεμάτο ένταση; Ή μήπως είναι ένα παιδί που προκαλεί με τα λόγια και τα δάκρυα; Για να είμαι ειλικρινής, ανακάλυψα το Conscious Discipline State Model (σε ελεύθερη μετάφραση, Μοντέλο Ενσυνείδητης Πειθαρχίας) ψάχνοντας από προσωπικό ενδιαφέρον.

Φοβισμένο ή επιθετικό παιδί: ένας οδηγός για γονείς

Πρόκειται για έναν εύκολο και πρακτικό οδηγό, που υπόσχεται να βοηθήσει τους γονείς να ερμηνεύσουν και να βελτιώσουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους, να αντιμετωπίσουν διάφορα ακατανόητα ξεσπάσματά τους και να συνδεθούν μαζί τους.

Ακόμη κι αν δεν ταιριάξει σε όλες τις οικογένειες, σίγουρα κάποιο αποτέλεσμα θα έχει. Γιατί βασίζεται στην κατανόηση και την αποδοχή που έχουμε ανάγκη όλοι, μικροί και μεγάλοι. 

Η αρχή έγινε πριν από περίπου 25 χρόνια, όταν μια εκπαιδευτικός στη Φλόριντα των ΗΠΑ, η Dr Rebecca Bailey, θέλησε να δημιουργήσει ένα εργαλείο που θα βοηθούσε εύκολα και γρήγορα τη ζωή των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών. Χωρίς τιμωρίες και απειλές, αλλά με αγάπη και αποτελεσματικότητα. 

Ελένη Καστρινογιάννη

Τι είναι το Μοντέλο Ενσυνείδητης Πειθαρχίας

Το Conscious Discipline State Model είναι ένα μοντέλο κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών του εγκεφάλου, οι οποίες γεννούν συγκεκριμένες συμπεριφορές στα παιδιά. Προέκυψε από μια διεπιστημονική προσέγγιση γνώσεων από τους τομείς των Νευροεπιστημών, της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας και της Εκπαίδευσης. 

Έχει ως στόχο να μας δώσει έναν εύκολο «μπούσουλα», ώστε να κατανοούμε και να ερμηνεύουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, και μέσα από αυτή την αυτογνωσία να βοηθήσουμε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο. Το μοντέλο αυτό εξυπηρετεί την εκπαιδευτική διαδικασία, όπου τα παιδιά πρέπει να μάθουν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους γρήγορα και ανώδυνα για τα ίδια. Εξυπηρετεί όμως και τη ζωή της οικογένειας στο σπίτι, καθώς δίνει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες της στιγμής. 

Πώς το κάνει αυτό; Φέρνει στο προσκήνιο τις τρεις ιεραρχικές ανάγκες του εγκεφάλου –ασφάλεια, αποδοχή-σύνδεση και επίλυση προβλημάτων– και τις συνδέει με τη συμπεριφορά των παιδιών. Η κάθε ανάγκη απαντά σε ένα θεμελιώδες πρόβλημα του παιδικού εγκεφάλου: 

• Είμαι ασφαλής; 
• Είμαι αγαπητός; 
• Πώς μπορώ να επιλύσω το πρόβλημα; 

Είναι βασικό ένα παιδί να έχει καλύψει τις δύο πρώτες ανάγκες εισπράττοντας μια θετική απάντηση στα αγωνιώδη ερωτήματά του. Τότε μόνο μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες του εγκεφάλου του και να οδηγηθεί στην επίλυση προβλημάτων. 

Το Μοντέλο Ενσυνείδητης Πειθαρχίας δεν βοηθάει μόνο το επιθετικό παιδί

Ένα παιδί επιθετικό –είτε σε σωματικό είτε σε λεκτικό επίπεδο– μπορεί να βοηθηθεί ώστε να βρει την εσωτερική ηρεμία που χρειάζεται για να χρησιμοποιήσει δημιουργικά το μυαλό του για την επίλυση προβλημάτων. Μπορούν επίσης να βοηθηθούν παιδιά που είναι απομονωμένα ή εκφράζουν φόβο και ανησυχίες, ή ακόμη και παραπονιάρικα παιδιά που εκφράζουν με κλάματα τις απαιτήσεις τους. 

Ανάγκη #1: Επιβίωση και ασφάλεια

Η κατάσταση επιβίωσης απαιτεί ασφάλεια. Έχει να κάνει με τις πρωτόγονες και πρωταρχικές δεξιότητές μας για την αντιμετώπιση ενός εχθρού. Είναι η λειτουργία του εγκεφάλου που πρέπει να αποφασίσει ανάμεσα στα fight, flight και hide/freeze (να πολεμήσω, να το βάλω στα πόδια ή να κρυφτώ/παγώσω;). Τα παιδιά που αποσύρονται, έχουν έντονα ξεσπάσματα, βρέχουν το κρεβάτι τους τη νύχτα, έχουν διαταραχές στον ύπνο ή δυσκολίες στο φαγητό δείχνουν ότι νιώθουν ανασφάλεια.

Τι πρέπει να κάνουμε: 

• Να εξασφαλίσουμε μια καθημερινή ρουτίνα που προσφέρει αίσθημα ασφάλειας 
• Να τα διαβεβαιώνουμε ότι είναι ασφαλή.
• Να τα μάθουμε να αναπνέουν σωστά και να τα ενθαρρύνουμε να το κάνουν για να χαλαρώνουν.
• Να τους υπενθυμίζουμε ότι μπορούν να χειριστούν το καθετί και ότι βρισκόμαστε δίπλα τους.
• Να μην τα φέρνουμε αντιμέτωπα με διλήμματα ή πολλαπλές επιλογές. Κάτι τέτοιο δημιουργεί περισσότερη ανασφάλεια. Τις αποφάσεις πρέπει να τις παίρνουμε εμείς οι γονείς και να εξηγούμε ήρεμα τους λόγους. 

Ανάγκη #2: Συναισθηματικό δέσιμο και αποδοχή

Η συναισθηματική ηρεμία απαιτεί αποδοχή και συναισθηματικό δέσιμο. Τα παιδιά που εκφράζονται με κλάματα, φωνές, τσακωμούς και παράπονα είναι σαν να μας λένε: Αλήθεια με αγαπάς; Σε αυτά τα παιδιά φερόμαστε με ψυχραιμία, πραότητα και πολλή αγάπη.

Τι πρέπει να κάνουμε:

• Να διατηρούμε καλή οπτική επαφή μαζί τους.
• Να επιδιώκουμε τη σωματική επαφή και τις αγκαλιές.
• Να τους υπενθυμίζουμε λεκτικά πόσο πολύ τα αγαπάμε.
• Να περνάμε ποιοτικό χρόνο μαζί τους.
• Να δημιουργούμε δραστηριότητες με όλη την οικογένεια, φίλους ή συγγενείς, στις οποίες να έχουν ενεργό συμμετοχή και να αισθάνονται ότι τα υπολογίζουμε.

Ανάγκη #3: Επίλυση προβλημάτων και δημιουργικότητα

Η κατάσταση επίλυσης προβλημάτων αφορά τις δεξιότητες του εγκεφάλου που έχουν να κάνουν με τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, την κριτική σκέψη, την αντιμετώπιση κρίσεων. Τα παιδιά που είναι πρόθυμα να προσφέρουν βοήθεια στους άλλους έχουν ένα ρυθμισμένο πρόγραμμα ύπνου και διατροφής, και ανταποκρίνονται θετικά στις απαιτήσεις του σχολείου και των κοινωνικών ομάδων, είναι έτοιμα να μάθουν τις παραπάνω δεξιότητες, επειδή έχουν λύσει τα ζητήματα της ασφαλούς επιβίωσης και της συναισθηματικής αποδοχής. Έτσι, είναι έτοιμα να χρησιμοποιήσουν το πιο δημιουργικό κομμάτι του εγκεφάλου τους. 

Τι πρέπει να θυμόμαστε

Μια πολύ γενικευμένη πληροφορία είναι η εξής: Η σωματική έκφραση υποδεικνύει συνήθως την ανάγκη για ασφάλεια, ενώ η λεκτική την ανάγκη για συναισθηματική αποδοχή. Κάθε παιδί δεν έχει μόνο μία εικόνα. Μπορεί να μεταβαίνει από τη μια κατάσταση στην άλλη. Μπορεί να επηρεάζεται από περιόδους έντονου στρες. Ο στόχος μας ως γονείς είναι να καλύπτουμε τις βασικές ανάγκες τους για ασφάλεια και συναισθηματική αποδοχή. Έτσι δίνουμε στα παιδιά την ευκαιρία να καλλιεργήσουν τις ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες τους.