ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ ΕΞΗΓΟΥΝ ΤΙ ΕΙΝΑΙ «ΤΟ ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ» ΚΑΙ ΤΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ

Έχεις σκεφτεί ποτέ τι κερδίζουν στον κόσμο που ζούμε σήμερα οι ελκυστικοί άνθρωποι; Ειδικοί εξηγούν τι είναι «το προνόμιο της ομορφιάς» και πώς αυτό επηρεάζει τις διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.

Μπορεί να μαθαίνουμε στα μικρά παιδιά να μην κρίνουν ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του, αλλά η κοινωνία (δηλαδή εμείς) ερχόμαστε στην πράξη να αναιρέσουμε το σημαντικό αυτό μάθημα. Ο κόσμος μας παραμένει «κολλημένος» στην εξωτερική εμφάνιση και αυτό γίνεται αισθητό σε κάθε τομέα της ζωής μας. Έτσι, οδηγούμαστε στο φαινόμενο που έγινε γνωστό ως το «προνόμιο της ομορφιάς» (pretty privilege) και στην ουσία αναφέρεται στα κοινωνικά πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν τα άτομα που θεωρούνται ελκυστικά με βάση τα πρότυπα της εκάστοτε εποχής.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: προκύπτουν σαφή οφέλη από το συμβαδίζεις εμφανισιακά με ό,τι η σύγχρονη κοινωνία θεωρεί όμορφο. Ωστόσο, όπως εξηγούν ψυχολόγοι, το συγκεκριμένο φαινόμενο αποτελεί δίκοπο μαχαίρι και μπορεί πέρα από προνομιακή μεταχείριση να έχει επίσης ανεπιθύμητες συνέπειες.

Πώς το «προνόμιο της ομορφιάς» συνδέεται με την προσωπικότητα

Τα δεδομένα που έχουν προκύψει από μελέτες δείχνουν ότι τα ελκυστικά άτομα θεωρείται συχνά ότι διαθέτουν περισσότερα θετικά ηθικά χαρακτηριστικά και μεγαλύτερη αξιοπιστία σε σχέση με τα μη ελκυστικά. Αυτές οι υποθέσεις βασίζονται κατά πάσα πιθανότητα στο «φαινόμενο του φωτοστέφανου», σύμφωνα με το οποίο κάποιος που εκλαμβάνεται θετικά σε έναν τομέα θεωρείται ότι διαθέτει και άλλες θετικές ιδιότητες. Τι εννοούμε με αυτό; Π.χ. τα συμμετρικά πρόσωπα θεωρούνται όχι μόνο πιο ελκυστικά, αλλά και δείκτες καλής υγείας και άλλων θετικών χαρακτηριστικών προσωπικότητας, όπως η κοινωνικότητα, η ζωντάνια, η αυτοπεποίθηση.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Επίσης, το να είναι κάποιος όμορφος από μικρή ηλικία μπορεί να του προσφέρει αυτοπεποίθηση και κοινωνικές δεξιότητες που τον κάνουν να φαίνεται πιο ικανός, συμπαθής και πειστικός. Λόγω της εμφάνισης και των ικανοτήτων που οι άλλοι θεωρούν ότι έχει, οι κοινωνικές και ρομαντικές του αλληλεπιδράσεις γίνονται πιο εύκολες.

Όπως γράφει η Astrid Hopfensitz, Καθηγήτρια Οργανωσιακής Ψυχολογίας στην Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο EM Lyon, «τα αποτελέσματα πειραμάτων που πραγματοποιήσαμε επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα που θεωρούνται πιο όμορφα θεωρούνται και πιο αξιόπιστα. Αυτό σημαίνει ότι στις οικονομικές συναλλαγές τα όμορφα άτομα είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από την εμπιστοσύνη των άλλων. Ωστόσο, όταν εξετάζουμε την πραγματική συμπεριφορά, διαπιστώνουμε ότι δεν είναι ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο αξιόπιστα από οποιονδήποτε άλλο. Η αξιοπιστία καθορίζεται από παραδοσιακές ατομικές αξίες και χαρακτηριστικά προσωπικότητας που δεν σχετίζονται με την εξωτερική εμφάνιση».

Ποια είναι η επίδρασή του στην επαγγελματική ζωή

Στον επαγγελματικό τομέα, το «προνόμιο της ομορφιάς» μπορεί να λειτουργήσει ως μια καλή βάση προς την επιτυχία, καθώς τα ελκυστικά άτομα είναι πιο πιθανό να προσληφθούν, να προαχθούν και να λάβουν υψηλότερους μισθούς. Η αυτοπεποίθηση που βασίζεται στην εμφάνισή τους τα βοηθά επίσης να διεκδικούν καλύτερος μισθούς και ευκαιρίες.

«Στη σημερινή, έντονα ανταγωνιστική αγορά εργασίας, τα οικονομικά πλεονεκτήματα της ομορφιάς είναι αναμφισβήτητα. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα ελκυστικά άτομα κερδίζουν υψηλότερους μισθούς κατά μέσο όρο. Ορισμένα επαγγέλματα υψηλών απολαβών βασίζονται στην ομορφιά (όπως π.χ. η βιομηχανία του θεάματος), αλλά αυτό που είναι πιο εντυπωσιακό είναι ότι σχεδόν σε κάθε είδος απασχόλησης, η ομορφιά μπορεί να οδηγήσει στο "φαινόμενο του φωτοστέφανου". Τα όμορφα άτομα θεωρούνται πιο έξυπνα και καλύτεροι ηγέτες, γεγονός που επηρεάζει την επαγγελματική τους πορεία. Πιστεύεται, επίσης, ότι είναι πιο πιθανό να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των άλλων, κάτι που τα διευκολύνει στο να προαχθούν ή να κλείσουν επαγγελματικές συμφωνίες», συμπληρώνει η Hopfensitz.

Το «προνόμιο της ομορφιάς» έχει και αρνητικά

Βέβαια, όπως όλα τα πράγματα σε αυτή τη ζωή, «το προνόμιο της ομορφιάς» έχει και μια άλλη όψη: Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ελκυστικά άτομα μπορεί να θεωρούνται ματαιόδοξα. Επιπλέον, οι σχέσεις τους μπορεί να ξεκινούν από λάθος βάση, προκαλώντας τελικά αίσθημα απομόνωσης και έλλειψης αυθεντικής σύνδεσης. Μπορεί, ακόμα, το γεγονός ότι δίνεται μεγάλη έμφαση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά να οδηγήσει σε κακή σχέση με το σώμα, λόγω της πίεσης που βιώνουν τα άτομα αυτά προκειμένου να διατηρούν την εμφάνισή τους και κατ' επέκταση την ειδική μεταχείριση που απολαμβάνουν. Σε περίπτωση μάλιστα απώλειας (ή απουσίας) αυτού του προνομίου, μπορεί να εμφανιστούν αισθήματα ανεπάρκειας, κοινωνικής σύγκρισης και απογοήτευσης.

Όσον αφορά τον εργασιακό χώρο, το «προνόμιο της ομορφιάς» μπορεί να δημιουργήσει διακρίσεις, αγανάκτηση και δυσαρέσκεια, στοιχεία που επηρεάζουν τις σχέσεις και την ψυχική υγεία του ατόμου. Επίσης, όπως υπογραμμίζει ο ψυχολόγος Mark Travers, τα στοιχεία δείχνουν ότι ενώ οι εμφανίσιμοι άνθρωποι μπορεί να έχουν το... πάνω χέρι στο στάδιο της επιλογής, η παραμονή και η επιρροή εξακολουθούν να είναι θέμα δουλειάς, ικανοτήτων και γνώσης.

Τι χρειάζεται επομένως να γίνει; Το αυτονόητο: Να προωθήσουμε έναν πιο συμπεριληπτικό ορισμό της ομορφιάς και να δώσουμε έμφασης στις εσωτερικές ποιότητες ενός ατόμου.