Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ «ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ» ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ

Στη δημόσια συζήτηση για τις αποτρόπαιες πράξεις του αστυνομικού της Βουλής που κατηγορείται για βιασμό και σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών του ακούστηκε ο όρος «διπολική διαταραχή». Όμως ανάλογα ζητήματα απαιτούν μεγάλη προσοχή, για να μην οδηγούμαστε σε στιγματοποίηση της ψυχικής υγείας.

Το περιστατικό με τον αστυνομικό της Βουλής που φέρεται να βίαζε και να κακοποιούσε σεξουαλικά τα ανήλικα παιδιά του, ενώ εξανάγκαζε τη σύζυγό του –και μητέρα των παιδιών– να συμμετέχει στις πράξεις, έφερε και πάλι στην επιφάνεια την ψυχιατρικοποίηση του εγκλήματος. Κι αυτό διότι τις τελευταίες ημέρες στον δημόσιο διάλογο επιχειρείται να δοθεί μια ερμηνεία για τα αίτια που οδήγησαν το ανδρόγυνο στις αποτρόπαιες αυτές πράξεις.

Σε εκπομπή μεγάλου ιδιωτικού καναλιού, ενώ συζητιόταν το εν λόγω θέμα, στις οθόνες φαινόταν η εξής λεζάντα: «Οι ψυχιατρικές εξετάσεις και η διπολική διαταραχή του δράστη». Διαβάζοντάς τη, ο νους μου πήγε αμέσως σε όσους έχουν διαγνωστεί με τη συγκεκριμένη ψυχική νόσο και παλεύουν καθημερινά να αποβάλλουν από πάνω τους το στίγμα του «παρία», του «τρελού», εκείνου που «δεν είναι στα καλά του».

Ο επικίνδυνος αυτός έμμεσος συσχετισμός (ο αστυνόμος που βίαζε τα παιδιά του είχε διπολική διαταραχή, άρα όποιος ζει με τη νόσο είναι εν δυνάμει παιδοβιαστής) θίγει την υπόσταση και τα δικαιώματα ανθρώπων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα και πόρρω απέχει από την άρση του στίγματος.

Οι άνθρωποι που ζουν με διπολική διαταραχή δεν είναι εγκληματίες ούτε αποτελούν δημόσιο κίνδυνο. Είναι άνθρωποι που λόγω γενετικών, περιβαλλοντικών ή κληρονομικών παραγόντων παρουσίασαν τη νόσο και με την κατάλληλη φαρμακευτική θεραπεία είναι άκρως λειτουργικοί στην καθημερινότητά τους. Πηγαίνουν στις δουλειές τους, θέτουν στόχους, κάνουν καριέρα, δημιουργούν οικογένεια και ζουν μια ζωή ως παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.

Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια προσπάθεια να ψυχιατρικοποιηθεί το έγκλημα. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα, αλλά θα αναφερθώ σε περιστατικό πολύ κοντά χρονικά με εκείνο του αστυνομικού της Βουλής. Γυναικοκτόνος που πυροβόλησε εν ψυχρώ την πρώην σύντροφό του μέσα στο αυτοκίνητό της στο Αγρίνιο παρουσιάστηκε ως άνθρωπος που «έπαιρνε ψυχοτρόπα φάρμακα». Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ακολουθούσε ή όχι κάποια αγωγή – και ούτε θα έπρεπε να μας αφορά. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι η προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η εικόνα ενός δολοφόνου που νοσεί ψυχικά προσελκύει μάλλον περισσότερα κλικ, αλλά παράλληλα θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει πολίτες με εμπειρία ψυχικών δυσκολιών σε διακοπή θεραπείας και μη συμμόρφωση με τις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών τους, λόγω πανικού ή αμφιβολιών.

Pexels Karolina Grabowska

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι η πρόσβαση στη γνώση είναι πλέον προσιτή για μια αρκετά μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, υπάρχουν κι εκείνοι που επιμένουν πεισματικά να ζουν σε έναν κόσμο γεμάτο στερεότυπα και παρωχημένες αντιλήψεις. Πολλές φορές τα μίντια ανατροφοδοτούν τα στερεότυπα αυτά, άλλοτε ηθελημένα και άλλοτε –σπανιότερα– όχι, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται η παραπληροφόρηση και η διάκριση εις βάρος συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

Είναι σημαντικό λοιπόν για όποιον εκφέρει δημόσιο λόγο να κατανοήσει το βάρος της ευθύνης που κουβαλά. Η παρουσία εξειδικευμένων επιστημόνων στα τηλεοπτικά πάνελ κάθε φορά που γίνεται συζήτηση για εγκλήματα τέτοιου βεληνεκούς είναι επιβεβλημένη, καθώς εκείνοι και μόνο εκείνοι είναι σε θέση να προσεγγίσουν το θέμα με σύνεση, σεβόμενοι τους τηλεθεατές και βασιζόμενοι σε επιστημονικά δεδομένα. Άκρως βοηθητικά θα ήταν επίσης και σχετικά επιμορφωτικά σεμινάρια προς δημοσιογράφους γύρω από την αποφυγή στίγματος στο δημόσιο λόγο. Μικρά αλλά ουσιαστικά βήματα που μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας ανοικτής και δεκτικής κοινωνίας, που θα προσεγγίζει προοδευτικά οτιδήποτε αφορά στην ψυχική υγεία.