ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΥΑΛΩΤΟΙ ΣΤΟΝ ΤΖΟΓΟ;

Οι επιπτώσεις που έχει ο τζόγος σε εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως δεν περιορίζονται στις οικονομικές ζημιές αλλά έχουν πολλαπλές προεκτάσεις, από την επιβάρυνση της σωματικής και ψυχικής υγείας των εμπλεκόμενων μέχρι την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Η Heather Wardle, επικεφαλής μεγάλης πρόσφατης έρευνας, αναλύει το πρόβλημα.

Ως μείζον θέμα για την δημόσια υγεία παγκοσμίως χαρακτηρίζει τον τζόγο το πλέον έγκριτο επιστημονικό και ακαδημαϊκό περιοδικό «The Lancet», σε πρόσφατη έκθεσή του. Στην 45σέλιδη έκθεση, εμπειρογνώμονες ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας σημειώνουν ότι 450 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παρουσιάσει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα προβληματικής συμπεριφοράς ή έχουν βιώσει αρνητικές προσωπικές, κοινωνικές ή υγειονομικές συνέπειες από τον τζόγο.

Από αυτούς, τουλάχιστον 80 εκατομμύρια υποφέρουν από διαταραχή τζόγου, μια ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενη ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια παρά τις αρνητικές συνέπειες που αυτά επιφέρουν στην ζωή του ατόμου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν αποκλείεται οι παραπάνω αριθμοί να είναι πολύ μεγαλύτεροι.

Η Heather Wardle, καθηγήτρια Έρευνας και Πολιτικής Τυχερών Παιχνιδιών στο πανεπιστήμιο της Γλασκόβης και πρόεδρος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που συνέταξαν την έκθεση, μιλά στο OW για τους λόγους που ο τζόγος αποτελεί απειλή για την δημόσια υγεία, εξηγεί ποιοι είναι περισσότερο ευάλωτοι στον εθισμό και γιατί, προτείνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου και αναφέρει παραδείγματα καλών πρακτικών στην Ευρώπη.

Η Heather Wardle.

– Γιατί ο τζόγος αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία;

Πρόκειται για ένα εμπορικό προϊόν που έχει έναν εγγενή κίνδυνο για βλάβες, κι αυτές οι βλάβες μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές για όσους πλήττονται, επηρεάζοντας όχι μόνο τους ίδιους αλλά και τις οικογένειές τους, τους φίλους και τις κοινότητές τους.

Πέρα από τον προφανή κίνδυνο των οικονομικών απωλειών και της οικονομικής καταστροφής, αυτές οι βλαβερές συνέπειες περιλαμβάνουν την απώλεια εργασίας, τη διατάραξη οικογενειακών σχέσεων, τη ροπή προς την εγκληματικότητα και την επιβάρυνση σωματικής και ψυχικής υγείας. Αυξημένα επίπεδα άγχους, πίεσης και αϋπνίας, συναισθηματική απομόνωση, κατάθλιψη και καρδιαγγειακές παθήσεις είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν. Παράλληλα, η διαταραχή τζόγου συνδέεται με αύξηση του αυτοκτονικού ιδεασμού και περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.

– Ποιοι είναι οι πιο ευάλωτοι και γιατί;

Οποιοσδήποτε μπορεί να είναι ευάλωτος στις καταστρεπτικές συνέπειες του τζόγου ή να βρεθεί σε συνθήκες που θα αυξήσουν την ευαλωτότητά του. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες ομάδες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν αυτές τις συνέπειες. Παραδείγματος χάριν, η έρευνα έχει δείξει πως όσοι βρίσκονται σε πιο οικονομικά πιεστικές συνθήκες ή ζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές είναι πιο πιθανό να υποστούν τις καταστρεπτικές συνέπειες του τζόγου.

Η βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους για να εμπλέξει τους παίκτες σε έναν κύκλο βλαβερών για την υγεία συνεπειών, χρεών και απελπισίας.

– Υπάρχει απόδειξη για ανισότητες στην υγεία ως αποτέλεσμα του τζόγου;

Οι ασθενέστεροι οικονομικά άνθρωποι αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου καθώς εθίζονται περισσότερο. Γνωρίζουμε πως οι εταιρείες τζόγου επιτυγχάνουν τα μεγαλύτερα κέρδη τους από τις φτωχές ομάδες του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι το οικονομικό βάρος πέφτει σε αυτή την κατηγορία πολιτών και, φυσικά, αυτό επηρεάζει την αύξηση των ανισοτήτων μέσα σε μια χώρα.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

– Πιστεύετε πως πρέπει να χρησιμοποιούνται προειδοποιήσεις υγείας στα προϊόντα τζόγου, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τα προϊόντα καπνού;

Μια προειδοποίηση υγείας δεν είναι κακή ιδέα, αλλά είναι σαφώς πολύ καλύτερο είναι να υπάρχουν σωστές πολιτικές πρόληψης. Το να υπάρχει απλώς μια ετικέτα που να επισημαίνει τους κινδύνους δεν αρκεί για να αποτρέψει τις βλαβερές συνέπειες του τζόγου.

Για παράδειγμα, οι προειδοποιήσεις στις συσκευασίες των τσιγάρων για τις συνέπειες του καπνίσματος ενημερώνουν τους καπνιστές για το πόσο επιβλαβής είναι αυτή η συνήθεια για την υγεία τους. Όμως, οι προειδοποιήσεις αυτές φαίνεται πως δεν είναι αρκετές για να αλλάξουν την συμπεριφορά τους. Αν ένα κράτος θέλει να επηρεάσει ουσιαστικά τις συμπεριφορές ανθρώπων σε σχέση με τα τυχερά παιχνίδια, θα πρέπει να έχει ένα ισχυρό ρυθμιστικό σύστημα ελέγχου για όλα τα προϊόντα τζόγου που διατίθενται στην αγορά, καθώς και για τις πρακτικές που επιτρέπεται να χρησιμοποιεί η βιομηχανία του τζόγου.

– Υπάρχουν χώρες που το έχουν επιτύχει αυτό;

Ναι. Η Νορβηγία έχει θεσπίσει όρια στα ποσά που μπορεί κανείς να χάσει στα τυχερά παιχνίδια. Επιτρέπεται, δηλαδή, στους ανθρώπους να χάνουν μόνο μέχρι ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων την εβδομάδα στον τζόγο. Κι αυτό αποτελεί μέρος ενός συνόλου μέτρων που έχουν εφαρμοστεί στη χώρα και έχουν οδηγήσει σε μείωση των ποσοστών του προβληματικού τζόγου.

Άλλες χώρες επιβάλλουν απαγορεύσεις στη διαφήμιση ιστοτόπων και φυσικών χώρων τζόγου, όπως επίσης και στις χορηγίες αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων από εταιρείες τυχερών παιχνιδιών. Στην Ευρώπη το κλίμα αρχίζει να αλλάζει και χώρες όπως το Βέλγιο, η Ισπανία και η Ιταλία παίρνουν πιο αυστηρά μέτρα για τη ρύθμιση της βιομηχανίας του τζόγου.

– Γιατί είναι δύσκολο να ρυθμιστεί ο τζόγος;

Δεν νομίζω ότι είναι τόσο δύσκολο. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί άνθρωποι τον έχουν δει ως μια ακίνδυνη δραστηριότητα αναψυχής, με την εσφαλμένη αντίληψη ότι η ίδια η βιομηχανία τζόγου θα μπορούσε να ρυθμίζει τον εαυτό της.

Για να ρυθμιστεί αποτελεσματικά η βιομηχανία του τζόγου, πρέπει να γίνει απόλυτα σαφές το επίπεδο και η κλίμακα των κινδύνων που σχετίζονται με τον τζόγο και να επιβληθούν αυστηρές ρυθμίσεις που να αντιστοιχούν σε αυτούς τους κινδύνους. Η βιομηχανία των τυχερών παιχνιδιών, όμως, για χρόνια υποστηρίζει πως οι βλαβερές συνέπειες του τζόγου επηρεάζουν μόνο ένα μικρό ποσοστό ατόμων, ενώ προβάλλει την ικανότητά της να αυτορρυθμίζεται.

Ωστόσο, τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα έχουν δείξει πως οι επιβλαβείς συνέπειες του τζόγου είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι εκτιμούσαμε στο παρελθόν. Πλέον, έχουμε στη διάθεσή μας ισχυρά επιστημονικά δεδομένα για τις συνέπειες του τζόγου, που δείχνουν πως το φαινόμενο αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς.

Είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι η βιομηχανία του τζόγου μπορεί να αυτορρυθμίζεται με στόχο την προστασία του κοινού, καθώς αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντά της.

– Σύμφωνα με την «Ευρωπαϊκή Έρευνα Σχετικά με το Αλκοόλ και Άλλα Ναρκωτικά» που δημοσιεύθηκε το 2019, το ποσοστό των Ελλήνων εφήβων που ασχολείται με τον τζόγο ανέρχεται στο 49%. Πρόκειται για το μεγαλύτερο της Ευρώπης. Ως ειδικός τι θα συμβουλεύατε εκείνους που λαμβάνουν σχετικές αποφάσεις στην Ελλάδα;

Το πιο σημαντικό βήμα είναι να εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία των μηχανισμών ρύθμισης τυχερών παιχνιδιών από τη βιομηχανία του τζόγου. Θα πρέπει να καταστεί σαφές πως τα συμφέροντα της συγκεκριμένης βιομηχανίας δεν ευθυγραμμίζονται με τις αρχές και τις σύγχρονες προσεγγίσεις της δημόσιας υγείας.

Θα πρότεινα σίγουρα την πλήρη απαγόρευση διαφήμισης ιστοσελίδων στοιχηματισμού καθώς και των χορηγιών αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων από εταιρείες τυχερών παιχνιδιών. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αποτραπεί η έκθεση των εφήβων και γενικά του πληθυσμού στον τζόγο, και η εξοικείωσή τους με αυτόν. Ένα άλλο απαραίτητο μέτρο είναι η θέσπιση και η αυστηρή τήρηση υποχρεωτικών ορίων στα ποσά που μπορεί κάποιος να στοιχηματίσει.