ΠΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΘΕΙΣ ΠΟΤΕ (ΞΑΝΑ) ΚΟΛΙΚΟ ΝΕΦΡΟΥ

Από τους χειρότερους πόνους που μπορεί να βιώσει κανείς είναι ο κολικός νεφρού. Πώς προκαλείται και τι μπορείς να κάνεις για να μη σου συμβεί ποτέ (ξανά);

Ένας άντρας δεν θα καταλάβει ποτέ τι σημαίνει πόνος τοκετού, εκτός κι αν έχει νιώσει τον πόνο που προκαλεί ο κολικός νεφρού, μια κατάσταση πραγματικά ανυπόφορη, που όποιος την έχει βιώσει μία φορά θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να μην του ξανασυμβεί. Υπάρχει τρόπος;

Ο Χειρουργός Ουρολόγος Κωνσταντίνος Μακαρούνης απαντά «και ναι και όχι», γιατί όπως εξηγεί υπάρχουν και περιπτώσεις υποτροπής, δηλαδή άτομα που θα εμφανίσουν περισσότερες από μία φορές στη ζωή τους κολικό νεφρού. Γιατί;

Πού οφείλεται ο κολικός νεφρού;

Ο κολικός νεφρού είναι ουσιαστικά μια απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος που οφείλεται στη λιθίαση, δηλαδή στην παρουσία λίθων/πετρών «συχνότερα στον νεφρό ή τον ουρητήρα, λιγότερο συχνά στην ουροδόχο κύστη και σπάνια στην ουρήθρα», σημειώνει ο κ. Μακαρούνης. Η κατάσταση αυτή αποτελεί την τρίτη σε συχνότητα πάθηση του ουροποιητικού, μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.

Όπως εξηγεί ο γιατρός, ανάλογα με τις προσμείξεις που έχουν οι πέτρες στα νεφρά μπορεί να είναι ασβεστίου, ουρικού οξέος, κυστίνης κ.ά., ενώ τα συμπτώματα που προκαλούν εξαρτώνται από τη θέση τους. Αν η ροή των ούρων δεν φράζεται, μπορεί να μην προκαλούν και κανένα σύμπτωμα ή να προκαλούν περιστασιακά κάποιο αίσθημα βάρους ή ενόχλησης. Μπορεί, επίσης, να εμφανίζεται αιματουρία.

Αν ο λίθος φράζει τη ροή των ούρων που παράγονται από τα νεφρά, αυτά συσσωρεύονται στο ουροποιητικό σύστημα, το οποίο αρχίζει να διογκώνεται. Η διάταση αυτή μπορεί να προκαλεί τον πάρα πολύ έντονο πόνο του κολικού χαμηλά στο πίσω μέρος των πλευρών, ενώ μπορεί να αντανακλά και μπροστά στην κοιλιά και χαμηλά στα γεννητικά όργανα.

Αν και η πάθηση αυτή μπορεί να αφορά και τα δύο φύλα, ανεξαρτήτως ηλικίας, πλήττει συχνότερα τους άνδρες.

Σύμφωνα με την Ουρολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η δημιουργία λίθων είναι συνέπεια μιας περίπλοκης φυσικής διαδικασίας. Αρχικά σχηματίζονται πολύ μικροί κρύσταλλοι, οι οποίοι προοδευτικά μεγαλώνουν. Αν συγκρατηθούν σε κάποιο σημείο του νεφρού, ερχόμενοι σε επαφή με το επιθήλιο του νεφρού, μετατρέπονται σε λίθους. Οι λίθοι αυτοί είτε παραμένουν στο νεφρό είτε αποβάλλονται στον ουρητήρα.

Σήμερα θεωρείται ότι για την εμφάνιση της λιθίασης μπορεί να ευθύνονται κληρονομικές και γενετικές ανωμαλίες. Σύμφωνα με τον κ. Μακαρούνη, το 50% όσων παθαίνουν κολικό είχαν συγγενείς πρώτου βαθμού με παρόμοιο πρόβλημα. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι στο 25% των ασθενών με λιθίαση αναφέρεται ύπαρξη λιθίασης και σε άλλα μέλη της οικογένειας, κάτι που πιθανόν να οφείλεται στις ίδιες διατροφικές συνήθειες και τις συνθήκες διαβίωσης.

iStock

Τι μπορεί να προκαλεί λιθίαση;

Η Ουρολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναφέρει, πέρα από την κληρονομικότητα, και τους εξής παράγοντες:

• Χαμηλός όγκος ούρων: Είτε λόγω έντονης εργασίας, είτε λόγω υψηλών θερμοκρασιών ή από ανεπαρκή λήψη υγρών. Στις περιπτώσεις αυτές τα ούρα είναι πολύ συμπυκνωμένα και σκουραίνουν. Η επαρκής κατανάλωση υγρών (2-3 λίτρα την ημέρα) μπορεί εύκολα να ελαχιστοποιήσει αυτό τον κίνδυνο.
• Τροφή: Η υπερβολική λήψη ασβεστίου με την τροφή μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό λίθων ασβεστίου. Παρ' όλα αυτά, το ασβέστιο είναι σημαντικό για την αντοχή των οστών, οπότε συνιστάται να καταναλώνεται λιγότερο αλάτι. Έτσι, τα νεφρά αποκτούν την ικανότητα να επαναπροσλαμβάνουν περισσότερο ασβέστιο από τα ούρα. Επίσης, σε δημιουργία λίθων στους νεφρούς μπορεί να οδηγήσει μια δίαιτα υψηλή σε οξαλικά (σπανάκι, αμύγδαλα, σόγια, πλιγούρι) και σε κρέας.
• Συχνή διάρροια: Οι χρόνιες φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, οδηγούν σε χρόνιες διάρροιες και έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλων ποσοτήτων νερού, άρα χαμηλό όγκο ούρων.
• Παχυσαρκία: Η παχυσαρκία αλλάζει την οξύτητα των ούρων, προάγοντας έτσι τον σχηματισμό λίθων.
• Άλλες ασθένειες: Η υπερλειτουργία του παραθυρεοειδούς αδένα και σπάνιες κληρονομικές ασθένειες, όπως η κυστινουρία, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο.
• Ορισμένα φάρμακα: Ενημερώστε το γιατρό σας σχετικά με τα φάρμακα που λαμβάνετε.

Τι άλλα συμπτώματα έχει ο κολικός νεφρού

Πέρα από τον πολύ έντονο πόνο, η λιθίαση μπορεί επίσης να προκαλέσει:

• συχνουρία ή επιτακτικότητα για ούρηση,
• ναυτία, έμετο,
• υψηλό πυρετό ή/και σηψαιμία (σε περίπτωση που υπάρχουν μικρόβια).

Πώς διαγιγνώσκεται και πώς θεραπεύεται

Η διάγνωση της λιθίασης γίνεται κατά κύριο λόγο με απεικονιστικές εξετάσεις, συγκεκριμένα αξονική πυελογραφία, η οποία θα δείξει το μέγεθος του λίθου και την ανατομία του ουροποιητικού. Τα συμπεράσματα θα καθορίσουν τη θεραπεία, η οποία μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική.

«Σε περιπτώσεις μικρών λίθων συνήθως δεν απαιτείται κάποια θεραπεία, γιατί αποβάλλονται αυτόματα. Ο πόνος και τα άλλα συμπτώματα τότε σταματούν», λέει ο κ. Μακαρούνης.

Σε περίπτωση, όμως, που οι λίθοι δεν αποβληθούν διά της ούρησης, χειρουργός ουρολόγος θα επιλέξει κάποια από τις παρακάτω θεραπευτικές μεθόδους:

• Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία
• Εξωσωματική Λιθοτριψία
• Ενδοσκοπικές Μέθοδοι
• Ουρητηρικό Stent (Pig Tail)

Πώς αντιμετωπίζεται ο πόνος;

Όπως λέει ο κ. Μακαρούνης, το πρώτο που καλό είναι να κάνει κάποιος μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα που υποδηλώνουν κολικό νεφρού είναι να λάβει άμεσα αντιφλεγμονώδη αγωγή με δικλοφενάκη, ιδανικά με ενδυμυϊκή ένεση. Αν τα παυσίπονα αυτά δεν επιδράσουν, θα πρέπει να μεταβεί το συντομότερο στα επείγοντα του νοσοκομείου για περαιτέρω έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής που πονά θα πρέπει να διακόψει την πρόσληψη υγρών, ώστε να μη χειροτερέψει ο πόνος.

Στη συνέχεια, εφόσον ηρεμήσει ο ασθενής, θα πρέπει να γίνει ο σχετικός έλεγχος, ώστε ο γιατρός να αποφασίσει την ενδεδειγμένη λύση για την αποκατάσταση του προβλήματος.

iStock

Γιατί μπορεί μια λιθίαση να υποτροπιάζει;

«Συνήθως ο ασθενής που υποτροπιάζει είτε δεν καταναλώνει αρκετά υγρά είτε δεν έχει διερευνήσει διατροφικά ποια μεταβολική διαταραχή τον οδηγεί στο σχηματισμό λίθων στα νεφρά. Επιπρόσθετα υπάρχουν οργανικές διαταραχές που καθυστερούν τη ροή των ούρων ή εμπλέκονται στο μεταβολισμό κυρίως του ασβεστίου και του ουρικού οξέος που οδηγούν στο σχηματισμό λίθων», λέει ο κ. Μακαρούνης.

Πώς προλαμβάνεται ο κολικός νεφρού;

«Ουσιαστικά η πιθανότητα να νοσήσει κανείς ξανά στα επόμενα δέκα χρόνια είναι περίπου 50%», απαντά ο κ. Μακαρούνης αναφερόμενος σε άτομα που έχουν ήδη εμφανίσει λιθίαση μία φορά. «Μπορεί όμως να προσπαθήσει, με την καθοδήγηση του Ουρολόγου, αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως απώλεια βάρους, μείωση των ζωικών λιπαρών, εξισορρόπηση της πρόσληψης ασβεστίου και αύξηση της λήψης υγρών σε 2 με 2,5 λίτρα νερού ημερησίως».

Αποτελέσματα μελετών δείχνουν ότι τα άτομα με προδιάθεση για λιθίαση θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση αναψυκτικών, αλλά και το αλάτι στη διατροφή, καθώς το νάτριο κάνει τα νεφρά να εκκρίνουν περισσότερο ασβέστιο.

Είναι μια επικίνδυνη κατάσταση;

Αν και κατά κανόνα δεν πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να βάλει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς, υπάρχουν πιθανές επιπλοκές που θα πρέπει να προλάβει κανείς:

1. Η πρώτη έχει να κάνει με το φράξιμο στη ροή των ούρων. Αν η άρση της απόφραξης γίνει έγκαιρα, δηλαδή μέσα σε λίγες ημέρες, η νεφρική λειτουργία επανέρχεται κανονικά. Αν, όμως, δεν αντιμετωπιστεί για πολλές ημέρες (π.χ. δύο εβδομάδες) μπορεί να υπάρξει βλάβη στη νεφρική λειτουργία.
2. Η δεύτερη έχει να κάνει με στάση των ούρων, που μπορεί να οδηγήσει σε ουρολοίμωξη. Αν μάλιστα υπάρξει διασπορά μικροβίων στο αίμα και το άτομο δεν λάβει την απαραίτητη αγωγή, μπορεί να υπάρξει σήψη και πολυοργανική ανεπάρκεια.