ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΥΝ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Ο Μάνος Βαβαδάκης, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της παράστασης «Τανκ / Όλη Νύχτα Εδώ», που ανεβαίνει στο Θέατρο Τέχνης ανήμερα της επετείου του Πολυτεχνείου, μιλά για τα συνθήματα που είναι ακόμα επίκαιρα.

Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2024, ανήμερα της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν παρουσιάζει στις 12 το μεσημέρι στη σκηνή της Φρυνίχου 14 τη βραβευμένη παράσταση «Τανκ / Όλη Νύχτα Εδώ» που ανέβηκε τη θεατρική σεζόν 2023-2024 από την ομάδα RMS ΜΑΤΑRΟΑ με μεγάλη επιτυχία.

Σε αυτήν έχουμε μια σπάνια ευκαιρία να παρακολουθήσουμε προφορικές μαρτυρίες-μνήμες πρωταγωνιστών των γεγονότων που κατέγραψε ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός στο βιβλίο «Όλη Νύχτα Εδώ», οι οποίες ζωντανεύουν επί σκηνής με τρόπο πρωτότυπο και συγκινητικό. Αυτό μας δίνει την ευκαιρία να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της Ιστορίας, την οποία οι περισσότεροι διδαχθήκαμε με στείρο τρόπο στο σχολείο, επισημαίνει μιλώντας στο OW ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της παράστασης, Μάνος Βαβαδάκης.

– Το έργο ΤΑΝΚ/ΟΛΗ ΝΥΧΤΑ ΕΔΩ βασίζεται στο βιβλίο «Όλη Νύχτα Εδώ», που περιλαμβάνει μαρτυρίες ανθρώπων με άμεση εμπειρία από τις ημέρες εκείνες. Τι σε συγκινεί στο κείμενο αυτό;

Όταν ξεκινήσαμε να επεξεργαζόμαστε την ιδέα μιας παράστασης σχετικά με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, κάναμε έρευνα σε πάρα πολλές πηγές για το τι συνέβη εκείνες τις 4 ημέρες του Νοεμβρίου. Προσπαθούσαμε, λοιπόν, να συγκεντρώσουμε μεμονωμένες μαρτυρίες και τότε παρουσιάστηκε μπροστά μου το «Όλη νύχτα εδώ» του Ιάσονα Χανδρινού, το οποίο επιλέχθηκε ακριβώς επειδή ο Ιάσονας είχε κάνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα πάνω στο υλικό, δηλαδή το βιβλίο είχε περάσει σίγουρα από το φίλτρο ιστορικής επιστήμης.

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης της παράστασης «Τανκ / Όλη Νύχτα Εδώ», Μάνος Βαβαδάκης

Η συλλογή του περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα μαρτυριών, από όλες τις παρατάξεις που συμμετείχαν στην κατάληψη και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που δεν συμμετείχαν στην κατάληψη ως καταληψίες αλλά π.χ. ως τραυματίες που βρίσκονταν εκτός του χώρου, ή από ανθρώπους που μετέφεραν χρήματα και υλικά, καθώς και 4 μαρτυρίες στρατιωτικών που πήραν μέρος στην επέμβαση, οι οποίες ωστόσο κόπηκαν από τη φετινή παράσταση, που έπρεπε να μικρύνει. Θεώρησα πιο ουσιαστικό να μείνουν πράγματα τα οποία ενισχύουν την εικόνα της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης που έδειξαν οι άνθρωποι εκείνες τις ημέρες, παρά να φανεί έστω και για λίγο η αντίθετη πλευρά, η οποία προκαλούσε στους θεατές γέλια.

– Από όλες τις μαρτυρίες που δραματοποίησες υπάρχει κάποια που ξεχωρίζεις; Κάποια που σε αγγίζει περισσότερο;

Δύσκολο να απαντήσω, αλλά αποφεύγοντας τα κλισέ σε σχέση με τους τραυματίες, τους πυροβολισμούς, τα δακρυγόνα. θα μιλήσω για την ίσως μοναδική ερωτική στιγμή της παράστασης. Τη δεύτερη ημέρα της κατάληψης, την Πέμπτη, γνωρίζεται ένα ζευγάρι. Η Λίνα και ο Τάκης γνωρίζονται μπροστά στα κάγκελα της Πατησίων. Το φοβερό είναι ότι καθένας περιγράφει διαφορετικά την πρώτη τους συνάντηση. Έχει ενδιαφέρον το πώς θυμάται καθένας αυτές τις στιγμές έπειτα από τόσα χρόνια. Και είναι ένα ζευγάρι που είναι μαζί μέχρι και σήμερα, είχαν έρθει μάλιστα στην πρεμιέρα που κάναμε πέρσι μαζί με τα εγγόνια τους! Τεράστια συγκίνηση!

Η πρεμιέρα της παράστασης πέρυσι ήταν σαν συγκέντρωση παλαιών συναγωνιστών. Εμείς είχαμε καλέσει όλους όσοι είχαν δώσει μαρτυρία στο βιβλίο και οι περισσότεροι ήρθαν. Οπότε, σκέψου ότι αυτό που γινόταν πραγματικά από κάτω, στους θεατές, ήταν μια καινούργια κατάληψη του Πολυτεχνείου. Δηλαδή, οι ίδιοι άνθρωποι μετά από πενήντα χρόνια είχαν ξαναβρεθεί σε μια θεατρική αίθουσα, οπότε η συγκίνηση ήταν πολύ μεγάλη και γι’ αυτούς αλλά και για εμάς. Γιατί ανάλογα με το τι κομμάτι είχαμε, καταλαβαίναμε από κάτω ποιανού είναι αυτό, από την αντίδρασή του. Εγώ θυμάμαι να κλαίω συνέχεια στην παράσταση.

ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΑΓΩΝΑΣ, Η ΠΑΛΗ ΓΙΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΙΔΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΑΚΟΜΑ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΘΟΥΝ.

– Και οι θεατές που παρακολουθήσαν την παράσταση πέρυσι μιλούν για μια απίστευτη εμπειρία. Γιατί φέτος θα ανέβει μόνο ανήμερα της επετείου;

Είχε προγραμματιστεί να συνεχιστεί και φέτος, αλλά υπήρξαν κάποια προβλήματα σε σχέση με τον χώρο, γιατί δεν έχει τελειώσει ακόμα η ανακατασκευή της Στοάς του Βιβλίου που τη στεγάζει και έτσι πήγε πίσω ο προγραμματισμός. Αυτό που συμβαίνει όμως τώρα και μας γεμίζει μεγάλη χαρά είναι ότι πρόκειται για παράσταση της Εφηβικής Σκηνής του Θεάτρου Τέχνης, οπότε την ανεβάζουμε κάθε πρωί για σχολεία. Έτσι, με έναν τρόπο, την ιστορία του Πολυτεχνείου τη μαθαίνουν κάθε πρωί οι μαθητές.

– Οι τέσσερις εκείνες ημέρες άφησαν το σημάδι τους στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Τι νιώθεις εσύ να έχει απομείνει σήμερα από όλο αυτό;

Το πρόβλημα του Πολυτεχνείου είναι ότι το γεγονός ότι ως επίσημη επέτειος για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα το οδήγησε κατά κάποιο τρόπο σε μία στειρότητα. Ο τρόπος που έχουμε μάθει γι’ αυτό είναι και περιορισμένος και γενικός.

Ακόμα κι εμείς, πριν κάνουμε την παράσταση, δεν φανταζόμασταν πόσο σημαντική στιγμή είναι για το συλλογικό φαντασιακό αλλά και για την ελληνική κοινωνία: Το ότι αυτές τις τέσσερις ημέρες παραμερίζονται οι πολιτικές διαφορές που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους και όλοι μαζί τάσσονται στον ίδιο σκοπό, στο να ρίξουν τη δικτατορία.

Αν κάτι έχει μείνει, όμως, έπειτα από 50 χρόνια είναι αυτά τα μηνύματα του Πολυτεχνείου, τα οποία με έναν τρόπο είναι ακόμα επίκαιρα. Δηλαδή, το «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» είναι ένα σύνθημα που πολύ δύσκολα θα σκεφτούμε ότι μπορεί να εκπληρωθεί στο μέλλον, να εκπληρωθούν δηλαδή και οι τρεις στόχοι το ίδιο καλά ταυτόχρονα.

Τα συνθήματα του Πολυτεχνείου είναι ακόμα εδώ να μας υπενθυμίζουν ότι ο αγώνας, η πάλη για υψηλότερα ιδανικά, για καλύτερες συνθήκες εργασίας αλλά και κοινωνικής συναναστροφής και κοινωνικής συνύπαρξης πρέπει ακόμα να διεκδικηθούν.

Φωτογραφία: Φώτης Σκουρλέτης

– Δεν φαίνεται να διεκδικούνται επαρκώς, όμως. Το έργο καυτηριάζει πολύ συχνά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων εκείνη την περίοδο στην πραγματικότητα είχε λουφάξει. Λίγοι ήταν αυτοί που το ξεκίνησαν όλο αυτό και που κατάφεραν να φέρουν την ανατροπή. Και το ίδιο μοιάζει να συμβαίνει και σήμερα.

Πάντα έτσι γίνεται. Λίγοι είναι αυτοί που θα μπουν μπροστά και ευελπιστούν ότι θα ακολουθήσουν οι περισσότεροι. Πάντως, για εκείνη την περίοδο υπάρχει το ελαφρυντικό του φόβου. Και η αλήθεια είναι ότι ο φόβος της καταστολής ήταν πάρα πολύ μεγάλος. Γιατί η Χούντα είναι ίσως από τα πιο επιθετικά, τα πιο αντιδραστικά καθεστώτα που υπήρξαν παγκοσμίως. Σε συλλάμβαναν για ψύλλου πήδημα, επειδή μπορεί να διάβαζες ένα συγκεκριμένο βιβλίο ή να τραγουδούσες Θεοδωράκη, ακόμα κι αν δεν είχες αποδεδειγμένη αντιδικτατορική δράση.

– Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν μας λείπουν και σήμερα οι αφορμές.

Οι αφορμές είναι πάρα πολλές. Το γιατί δεν συμβαίνει δυστυχώς δεν μπορώ να το απαντήσω. Χρειάζεται βαθιά μελέτη στο συλλογικό ασυνείδητο αυτού του λαού.

– Μάνο Βαβαδάκη, νιώθεις ελεύθερος στην Ελλάδα σήμερα;

Νιώθω πολύ ελεύθερος. Και οι επιλογές της ζωής μου δεν έχουν καθοριστεί από κάποιον άλλον, τόσο στην προσωπική μου ζωή όσο και στο εργασιακό μου περιβάλλον, παρά τις πάρα πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο κλάδος μας. Με έναν τρόπο νιώθω ελεύθερος στο να δοκιμάσω και να κάνω τα πράγματα που εμένα με αφορούν.

Η παράσταση «Τανκ / Όλη Νύχτα Εδώ» ανεβαίνει κάθε πρωί για Γυμνάσια και Λύκεια. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνήσουμε με το θέατρο και να προγραμματίσουν τις επισκέψεις τους. Μετά την ειδική επετειακή παράσταση της 17ης Νοεμβρίου, θα ακολουθήσει συζήτηση με τους συντελεστές.