ΠΩΣ Η ΕΝΤΟΝΗ ΠΙΕΣΗ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥΣ

Όταν προσαρμόζουμε το σώμα, τον τρόπο σκέψης και τα συναισθήματά μας στις πιέσεις που βιώνουμε, μειώνονται οι στιγμές απόλαυσης και χαλάρωσης, αυξάνονται τα επίπεδα άγχους, και καταλήγουμε να είμαστε δυσλειτουργικοί.

Μια μέρα, ο θεραπευτής μου μού είπε ότι οι άνθρωποι (νομίζω ότι σε εμένα αναφερόταν, σίγουρα) χτίζουμε μόνιμα άμυνες για υψηλές πιέσεις. Κάπου εκεί, χωρίς να καταλάβω πώς, ξεκινήσαμε να μιλάμε για... ψάρια!

Το ψάρι Pseudoliparis amblystomopsis, λοιπόν, ανασύρθηκε το 2008 κοντά στην Ιαπωνία από βάθος 7.700 μέτρων – το μεγαλύτερο που είχε καταγραφεί μέχρι τότε.

Τα ψάρια αυτά είναι διαφανή και ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας, από τη Νέα Ζηλανδία, τα χαρακτήρισε ως μια γλιστερή ζελατινώδη μάζα, που κινείται μέσα στο χέρι σου. Αντικειμενικά δεν ακούγεται πολύ ελκυστικό, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς. Όμως το ψάρι αυτό είναι πλασμένο με τέτοιον τρόπο, που να αντέχει τις πιέσεις στα βάθη-ρεκόρ στα οποία κινείται.

Προσαρμογή και αντοχή στις υψηλές πιέσεις

Μια άλλη ομάδα ερευνητών, από το Πανεπιστήμιο της Χαβάης, ανακάλυψε το 2014 ένα νέο είδος ψαριού σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος, 8.145 μέτρα, στην Τάφρο των Μαριανών, το βαθύτερο ωκεάνιο ύψωμα στον κόσμο.

«Αυτό το ψάρι δεν το γνωρίζαμε πριν, ούτε πιστεύαμε πως υπήρχε οργανισμός που να μπορεί να ζει σε τέτοιο βάθος», δήλωσε ο Alan Jamieson, ένας από τους ερευνητές της αποστολής, από το Πανεπιστήμιο του Aberdeen.

Το είδος snailfish (σαλιγκάρια της θάλασσας) στο οποίο ανήκει είναι ελάχιστα μελετημένο, κυρίως γιατί δεν είχε καταγραφεί κανένα ψάρι που να μπορεί να επιβιώσει σε τέτοιο βάθος. Ας αναλογιστούμε ότι οκτώ χιλιόμετρα κάτω από τον ωκεανό η πίεση είναι 800 φορές πάνω από την ατμοσφαιρική πίεση στο επίπεδο της θάλασσας!

Όμως, για σκέψου: Τα πλάσματα που υπάρχουν σε αυτά τα βάθη είναι ικανά να αντέξουν σε τεράστια υδάτινη πίεση – είναι δηλαδή προσαρμοσμένα να αντέχουν στις συνθήκες του περιβάλλοντός τους ώστε να επιβιώνουν.

Επειδή σε αυτά τα βάθη η τροφή είναι δυσεύρετη, έχουν μεγάλα σαγόνια για να καταπίνουν οτιδήποτε βρώσιμο, οργώνοντας ουσιαστικά τον πυθμένα της θάλασσας για να βρουν τροφή στην άμμο.

Τα περισσότερα ψάρια πιστεύεται ότι αναπαράγονται με πολύ αργούς ρυθμούς, για να μπορούν να διατηρούν την ενέργειά τους.

Ουσιαστικά, λοιπόν, τα ψάρια αυτά έχουν αναπτύξει μηχανισμούς άμυνας για να μπορούν να αντέχουν τις υψηλές πιέσεις. Μήπως αυτό δεν κάνουμε κι εμείς οι άνθρωποι;

iStock

Το άγχος δημιουργεί μηχανισμούς άμυνας στον άνθρωπο

Όταν αντιμετωπίζουμε ψυχοπιεστικές καταστάσεις, όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις έντονου άγχους, πένθους ή αλλαγής, αρχίζουμε και αναπτύσσουμε μηχανισμούς άμυνας, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα.

Αρχίζουμε λοιπόν σταδιακά να αντιδρούμε ανάλογα με την πίεση, προσαρμόζοντας τον εαυτό μας στις ανάγκες του περιβάλλοντος. Αρχίζουμε να αυξάνουμε σταδιακά τα όριά μας, αρχίζουμε να αντέχουμε ολοένα και περισσότερα πράγματα.

Έτσι, αυξάνονται οι αντοχές και οι ανοχές μας.

Αν το καλοσκεφτούμε, αρχίζουμε να συμπεριφερόμαστε σαν τα ψάρια που ζουν στα μεγάλα βάθη. Προσαρμόζουμε το σώμα, τον τρόπο σκέψης και τα συναισθήματά μας στις πιέσεις που βιώνουμε.

Ωστόσο, αν για τα ψάρια κάτι τέτοιο συνιστά έναν μηχανισμό επιβίωσης, για εμάς μπορεί να έχει επιζήμιες συνέπειες μακροπρόθεσμα. Προοδευτικά, νιώθουμε ότι λειτουργούμε με ένα αυστηρό πρόγραμμα, οπότε μειώνονται οι στιγμές απόλαυσης και χαλάρωσης, αυξάνονται τα επίπεδα άγχους και καταλήγουμε να είμαστε δυσλειτουργικοί. Νιώθουμε ότι λειτουργούμε μονίμως με τα απαραίτητα και στερούμε από τον εαυτό μας την αγχόλυση, την απόλαυση.

Είμαστε αναγκασμένοι να αντιδρούμε μόνιμα με αυτό τον τρόπο; Σίγουρα όχι.

Η επιλογή είναι στο χέρι μας.

• Μπορούμε πάντα να επιλέξουμε την ισορροπία, την αρμονία, και η ζωή μας να χαρακτηρίζεται από μικρές στιγμές ηδονής που θα μας κινητοποιούν και θα μας εκτονώνουν.
• Μπορούμε πάντα να επιλέγουμε το καινό ή το κενό.
• Μπορούμε πάντα να αξιοποιούμε την καθημερινότητά μας για να βιώνουμε στιγμές, ή απλά να επιβιώνουμε.

Η Ελένη Σολταρίδου είναι ψυχολόγος, M.Sc., Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής, εξειδικευμένη στη Γνωσιακή και στη Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία.