ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ «ΜΠΟΥΣΤΑΡΙΣΜΑ» ΑΛΛΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Το ανοσοποιητικό σου σύστημα δεν χρειάζεται να διεγείρεται διαρκώς με συμπληρώματα για να λειτουργεί αποτελεσματικά. Αυτό που χρειάζεται είναι ξεκούραση και ηρεμία.

Όχι ότι έλλειπε από τη ζωή μας παλαιότερα, ωστόσο στη μετά-Covid εποχή η ενίσχυση του ανοσοποιητικού έχει γίνει το απόλυτο trend, με τα συμπληρώματα διατροφής, τις αντιφλεγμονώδεις υπερτροφές και τα διάφορα self-care tips να δίνουν και να παίρνουν.

Ωστόσο, η Dr. Jenna Macciochi, Λέκτορας Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex, πιστεύει πως το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν χρειάζεται κανένα «μπουστάρισμα». Αυτό που χρειάζεται είναι μια σταθερή ισορροπία.

Μιλώντας στο ZOE Science & Nutrition Podcast, η ίδια εξηγεί πως «ζητάμε να είμαστε αήττητοι στα μικρόβια, όμως ζούμε σε έναν κόσμο που τα μικρόβια βρίσκονται παντού. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα ανοσοποιητικό που να ανταποκρίνεται σωστά στα μικρόβια, προστατεύοντας το σώμα μας. Η λοίμωξη είναι κάτι επιβλαβές για το σώμα και πρέπει να συμβαίνει μόνο όταν πραγματικά υπάρχει λόγος. Το να μην φροντίζουμε το σώμα μας, να μην τρεφόμαστε σωστά, να μην ξεκουραζόμαστε, θα προκαλέσει ανεπιθύμητες λοιμώξεις οι οποίες με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές ασθένειες. Αυτός είναι ο λόγος που δεν θέλουμε το ανοσοποιητικό μας να είναι διαρκώς σε επαγρύπνηση, διαρκώς “μπουσταρισμένο”, αλλά να είναι σταθερά ισορροπημένο. Θέλουμε να αντιδρά όταν χρειάζεται, αλλά γενικά το θέλουμε σε κατάσταση off. Θέλουμε τα κύτταρα του ανοσοποιητικού σε ηρεμία, όχι διαρκώς διεγερμένα».

Και συνεχίζει: «Αυτό που οι περισσότεροι κάνουν είναι να θυμούνται το αδύναμο ανοσοποιητικό τους σύστημα κάθε φθινόπωρο, όταν αρχίζουν οι ιώσεις, και να τρέχουν τότε να το μπουστάρουν με συμπληρώματα και υπερτροφές. Εγώ είμαι υπέρ της πρόληψης: να φροντίζουμε το ανοσοποιητικό μας καθημερινά, όχι όταν εμφανίζονται τα συμπτώματα της ανισορροπίας του».

Φωτορεαλιστική απεικόνιση κυττάρων που έχουν προσβληθεί από ιό. iStock

Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται το ανοσοποιητικό μας;

Ο ρόλος και η σημασία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι λίγο-πολύ γνωστά: Υπάρχει για να προλαμβάνει και να ελέγχει τις λοιμώξεις, αλλά και για να επιδιορθώνει τις βλάβες, διαχωρίζοντας τα υγιή κύτταρα από αυτά που απειλούν τον οργανισμό. Πώς διαμορφώνεται όμως; Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα ή ο τρόπος ζωής μας στην απόδοσή του;

Η Dr. Macciochi εξηγεί: «Υπάρχει πάντα ένα κληρονομικό στοιχείο στον τρόπο που το ανοσοποιητικό σου σύστημα μπορεί να αναγνωρίσει μια λοίμωξη και να ανταποκριθεί σε αυτήν, όμως την ίδια ώρα υπάρχουν και άλλα στοιχεία που το επηρεάζουν, όπως η κατάσταση της υγείας σου, πόσο στρες νιώθεις, πόσο καλά έχεις κοιμηθεί…

»Για παράδειγμα, αν έχεις μικρά παιδιά, το πιθανότερο είναι ότι φέρνουν συχνά στο σπίτι ιώσεις και μικρόβια, κάποια εκ των οποίων θα προσβάλουν κι εσένα. Εσύ, όμως, δεν έχεις τη δυνατότητα να μην πας σχολείο για 5 μέρες και να μείνεις ξάπλα, τρώγοντας κοτόσουπα και βλέποντας παιδικά στην τηλεόραση. Έτσι, όλοι οι υπόλοιποι στο σπίτι γίνονται γρήγορα καλά, ενώ εσύ ταλαιπωρείσαι για εβδομάδες».

Όπως λέει, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα σύστημα αισθήσεων, αφού λαμβάνει υπόψη όλα όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας και τα αξιολογεί έτσι ώστε να γίνει χρήσιμο. Ας μην ξεχνάμε ότι το ανοσοποιητικό είναι ουσιαστικά ένα σύστημα οργάνων και βιολογικών μηχανισμών αποτελούμενο από κύτταρα, ιστούς και όργανα, σημαντικότερα εκ των οποίων είναι ο μυελός των οστών και ο θύμος αδένας, που μέσω υποδοχέων λαμβάνουν κάθε μήνυμα που στέλνει το σώμα και ο εγκέφαλος.

iStock

Ο ρόλος του καλού ύπνου και του μειωμένου στρες

Η Dr. Macciochi δίνει μεγάλη έμφαση στον καλό ύπνο και την ξεκούραση, καθώς τις στιγμές εκείνες είναι που τόσο ο εγκέφαλος όσο και το ανοσοποιητικό λαμβάνουν το μήνυμα ότι δεν “απειλούνται” και μπορούν να χαλαρώσουν και να ανασυνταχθούν. «Όσο περισσότερο κοιμόμαστε, τόσο καλύτερα προετοιμάζονται τα κύτταρα του ανοσοποιητικού για να μας προστατεύσουν όταν υπάρχει ανάγκη». Μάλιστα, σημασία έχει και το σταθερό πρόγραμμα ύπνου, γιατί «εξασφαλίζει την ενέργεια που χρειάζεται το ανοσοποιητικό για να λειτουργεί καλύτερα».

Η ειδικός συνεχίζει: «Τόσο η έλλειψη ύπνου όσο και το παρατεταμένο στρες μπορεί να μας κάνουν πιο ευάλωτους στις λοιμώξεις». Μάλιστα, δεν παραλείπει να αναφερθεί στις τελευταίες έρευνες που αποδεικνύουν ότι ακόμα και ο τρόπος που αναπνέει κανείς μπορεί να έχει επίδραση στο ανοσοποιητικό του, καθώς με τη σωστή αναπνοή μπορούμε να μειώσουμε το στρες:

«Όταν εισπνέουμε, το διάφραγμά μας κατεβαίνει, η καρδιά μας αποκτά περισσότερο χώρο, η ροή του αίματος αυξάνεται, αυτό δίνει σήμα στον εγκέφαλο ότι πρέπει να μειώσει τους παλμούς της καρδιάς και έτσι εκπνέουμε, οπότε μέσα από αυτόν τον μηχανισμό μειώνεται το στρες, κάτι που έχει θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό. Μάλιστα, παρατείνοντας την εκπνοή από τη μύτη, ενεργοποιούμε την αντίδραση “ξεκούρασης και πέψης” του παρασυμπαθητικού συστήματος, που επαναφέρει την ηρεμία στο σύστημά μας».

Ο ρόλος του εντερικού φραγμού

Αναφορικά με την ισορροπία που χρειάζεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το έντερο μοιάζει, σύμφωνα με την ειδικό, να αποτελεί «το κομμάτι που έλειπε για να κατανοήσουμε πλήρως τη λειτουργία του». «Ο εσωτερικός σωλήνας του πεπτικού μας φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των μικροβίων που μεταφέρουμε, ενώ από την άλλη πλευρά του εντερικού τοιχώματος βρίσκονται τα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Αυτό το τοίχωμα αποτελεί μία πολύ σημαντική διεπαφή ανάμεσα στους δύο αυτούς ‘κόσμους’, δημιουργείται έτσι ένας γόνιμος διάλογος, αφού ο ένας ‘κόσμος’ βελτιώνει τρόπον τινά τον άλλον. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα υγιές μικροβίωμα, το οποίο λαμβάνει χώρα μεν στο έντερο αλλά διασπείρεται σε όλον τον οργανισμό. Το υγιές μικροβίωμα αποτελεί τον ‘ειρηνοποιό’ του οργανισμού μας, όταν τα πράγματα δείχνουν να μην πηγαίνουν καλά.»

Η Dr. Macciochi εξηγεί ότι το μικροβίωμα «τρώει ό,τι τρώμε», το διασπά και το σώμα μας απορροφά τα μεταβολικά απόβλητα. «Υπάρχει ένα μόριο, το λεγόμενο βουτυρικό, το οποίο παράγεται από συγκεκριμένα μικρόβια όταν καταναλώνουμε συγκεκριμένες ίνες, και είναι πολύ σημαντικό για διάφορες λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Για παράδειγμα, μπορεί να δράσει άμεσα στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και να τα μετατρέψει σε αυτό που ονομάζουμε ρυθμιστικά Τ κύτταρα, τα οποία αποτελούν τους βασικούς ‘ειρηνοποιούς’. Είναι αυτά που θα απενεργοποιήσουν τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού, θα εμποδίσου δηλαδή τα κύτταρα να επιτεθούν στον εαυτό τους, όπως συμβαίνει π.χ. στα αλλεργικά άτομα.»

Το ανοσοποιητικό μας σύστημα, λοιπόν, αγαπά το εν λόγω μόριο, για την παραγωγή του οποίου θα μας βοηθήσουν τροφές όπως: Δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, βρόμη, μήλα, μπανάνες, λαχανικά.

iStock

Βιταμίνη C και ο ρόλος της διατροφής

Τα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού αναφέρουν ως βασικό συστατικό τη βιταμίνη C. Πρόκειται πράγματι για μια ουσία που μας βοηθά ώστε να αρρωσταίνουμε λιγότερο; Η Dr. Macciochi λέει πως «αν ακολουθείς μια υγιεινή διατροφή δεν χρειάζεσαι βιταμίνη C σε συμπλήρωμα. Υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν πως αν κάνεις πολλά σπορ ή πολλή αερόβια άσκηση και υποβάλλεις το σώμα σου σε στρες ίσως χρειάζεσαι λίγη παραπάνω βιταμίνη C που μπορεί να σε προστατεύσει από ασθένειες. Υπάρχουν, επίσης, στοιχεία που δείχνουν ότι στα πρώτα συμπτώματα ίωσης τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μπορούν να βοηθηθούν λαμβάνοντας παραπάνω βιταμίνη C. Πρόκειται, όμως, για μια μικρή γκάμα μελετών που αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Ας υπάρχει, λοιπόν, στο ντουλάπι της κουζίνας μόνο γι’αυτές τις περιπτώσεις».

«Η ξεκούραση είναι για εμένα το Α και το Ω της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού: Μείνε ένα ολόκληρο απόγευμα στον καναπέ, μην πας την άλλη μέρα στη δουλειά, φάε θρεπτικό φαγητό -μια νόστιμη σούπα με λαχανικά και φυτικές ίνες, ένα πορτοκάλι- και όλα αυτά θα σε βοηθήσουν να επανέλθεις πολύ ταχύτερα» λέει η ίδια.

Άλλες τροφές που ενισχύουν το ανοσοποιητικό, σύμφωνα με μελέτες, είναι:

• O σαμπούκος
• Η εχινάκεια (αν και δεν έχει γίνει σαφές ποιο μέρος του φυτού είναι πραγματικά ωφέλιμο)
• Το σκόρδο

«Η καλύτερη συμβουλή που έχω να δώσω σε κάποιον αναφορικά με τη διατροφή σε σχέση με το ανοσοποιητικό είναι να ακολουθεί μια αντιφλεγμονώδη δίαιτα και να σταματήσει να δίνει υπερβολική έμφαση στις υπερ-τροφές. Τρώγοντας 5-6 υπερτροφές σε σταθερή βάση δεν θα σε βοηθήσει τόσο όσο το να τρως μια ποικιλία αντιφλεγμονώδων τροφών, όπως αυτές που περιλαμβάνει η Μεσογειακή διατροφή (=Ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια και ίνες)», καταλήγει η ειδικός.