ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΥΠΝΟΒΑΤΟΥΝ;

Ο ύπνος, τα όνειρα και η υπνοβασία δεν έχουν αποκαλύψει ακόμη όλα τα μυστικά τους στην επιστήμη. Ερευνητές σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να διερευνούν γιατί οι άνθρωποι υπνοβατούν.

Η υπνοβασία είναι ένα φαινόμενο παράξενο, λίγο τρομακτικό, συχνά επικίνδυνο, μια κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου που ξενίζει. Ίσως έχεις κι εσύ στο περιβάλλον σου κάποιο παιδί ή ενήλικο που υπνοβατεί –συχνά ή πιο αραιά–, και μπορεί να έχεις ακούσει παράξενες ιστορίες για κάποιον που βρέθηκε γυμνός στο μπαλκόνι του τα ξημερώματα ή για κάποιον που χωρίς να έχει σκύλο ξύπνησε μέσα στην νύχτα, γέμισε ένα μπολ με νερό, το άφησε δίπλα στο κρεβάτι του και συνέχισε τον ύπνο του.

Η επιστήμη έχει ασχοληθεί με την υπνοβασία προσπαθώντας να καταλάβει τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να υπνοβατούν. Η υπνοβασία ανήκει στα φαινόμενα παραϋπνίας, δηλαδή στα παθολογικά κινητικά φαινόμενα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου ή τις πρώτες στιγμές της αφύπνισης και περιλαμβάνουν διαταραχές όπως οι νυχτερινοί τρόμοι και η σεξυπνία, το φαινόμενο κατά το οποίο οι άνθρωποι κάνουν σεξ ή αυνανίζονται στην διάρκεια του ύπνου τους.

Η υπνοβασία δεν είναι κάτι πολύ συνηθισμένο. Έρευνα του 2016 υπολόγισε ότι το 1,5% των ενήλικων Αμερικανών υπνοβάτησαν μέσα στον προηγούμενο χρόνο, αλλά το ποσοστό φτάνει το 7% όταν πρόκειται για άτομα που έχουν υπνοβατήσει κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Η λίστα με τα πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι όταν υπνοβατούν είναι μεγάλη και χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία. Άλλοι έχουν ξυπνήσει μέσα στην μπανιέρα τους χωρίς να θυμούνται πως βρέθηκαν εκεί, άλλοι ξύπνησαν καθώς περπατούσαν στα τέσσερα στο σαλόνι τους, ενώ κάποιος άλλος άλειψε επάνω του ολόκληρο το βαζάκι μιας ακριβής κρέμας προσώπου. Τι κάνει τους ανθρώπους να σηκώνονται από το κρεβάτι τους για να κάνουν ένα σωρό αλλόκοτα πράγματα;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τι κάνει τους ανθρώπους να υπνοβατούν

Όπως ανέφερε στο Time η Francesca Siclari, ερευνήτρια στο Netherlands Institute for Neuroscience, η υπνοβασία φαίνεται να συμβαίνει σε μια φάση του ύπνου που ο εγκέφαλος βρίσκεται σε μια υβριδική κατάσταση μεταξύ ύπνου ξύπνιου, γεγονός που ωθεί τους ανθρώπους να κάνουν τα πιο αλλόκοτα πράγματα και να μην τα θυμούνται το πρωί.

Οι ερευνητές δεν μπορούν να προσδιορίσουν γιατί κάποιοι άνθρωποι υπνοβατούν και κάποιοι όχι, αλλά με δεδομένο ότι συχνά μέλη της ίδιας οικογένειας υπνοβατούν, εικάζουν πως μπορεί να εμπλέκεται και ο γενετικός παράγοντας. Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, συγκεκριμένα φάρμακα, διαταραχές ύπνου και κάποιες παθήσεις μπορεί επίσης να καταστήσουν κάποιον επιρρεπή στο να υπνοβατεί.

Η υπνοβασία είναι πιο συνηθισμένη στα παιδιά

Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να υπνοβατούν σε σχέση με τους ενήλικες, γιατί όπως εξηγεί η Jennifer Martin, ειδική στην ιατρική ύπνου, τα παιδιά περνούν περισσότερη ώρα στη φάση του ύπνου κατά την οποία οι άνθρωποι υπνοβατούν. «Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά θα σταματήσουν να υπνοβατούν όταν γίνουν ενήλικες, και ίσως τους ξανασυμβεί μόνο σε περιόδους έντονου στρες ή κούρασης», αναφέρει η Martin.

H έλλειψη ύπνου μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να υπνοβατούν

Έρευνες έχουν αποδείξει μια σύνδεση μεταξύ της υπνοβασίας και της έλλειψης ύπνου. Η Siclari εξηγεί πως όταν ένας εξαντλημένος από την κούραση άνθρωπος πέσει σε βαθύ ύπνο και ακούσει κάποιον έντονο θόρυβο, δεν μπορεί να ξυπνήσει εντελώς. Η ενόχληση όμως που έχει διακόψει τον ύπνο του είναι αρκετή για να προκαλέσει μεταβολή στη δραστηριότητα του εγκεφάλου και να κάνει το άτομο να υπνοβατήσει.

Η υπνοβασία δεν είναι από μόνη της καλή ή καλή για την υγεία, αν και κάποιες έρευνες την έχουν συνδέσει με φαινόμενα κόπωσης, υπνηλίας στη διάρκεια της μέρας, καθώς και με αϋπνία. Το σίγουρο είναι ότι τα άτομα που υπνοβατούν είναι εξαιρετικά επιρρεπή σε ατυχήματα.

Ο ύπνος και ό,τι συμβαίνει στην διάρκεια του, είτε όνειρα είτε άλλου είδους παράξενα φαινόμενα, συνεχίζει να παραμένει ένα μυστήριο για την επιστήμη αλλά και να ασκεί ιδιαίτερο δέος και γοητεία στους ανθρώπους, οδηγώντας σε διαφορετικές ερμηνείες και θεωρίες.