ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΙΚΕΛΗΣ: «ΟΙ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ»

Η ημικρανία είναι μια πολύ συχνη πάθηση που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους, κάνοντάς τους δυσλειτουργικούς. Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, ούτε ολοκληρωμένη γνώση για τον ακριβή μηχανισμό που την προκαλεί. Ο νευρολόγος Μιχάλης Βικελής μιλάει για όσα την πυροδοτούν, για τις νέες έρευνες, καθώς και για τα φάρμακα που έχουμε στη διάθεσή μας. Δηλαδή, για όλα όσα πρέπει να ξέρεις.

Πόσους ανθρώπους γνωρίζετε που πλήττονται από ημικρανίες; Καθώς οι περισσότεροι έχουμε στο κοντινό μας περιβάλλον τουλάχιστον 1-2 ανθρώπους, τα επίσημα στοιχεία από τον Σύλλογο Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαγία Ελλάδος έρχονται να το επιβεβαιώσουν: στη χώρα μας περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από ημικρανία (περίπου 10% του πληθυσμού). Eιδικά για τις γυναίκες, τα ποσοστά αγγίζουν το 20%.

Παρ' όλα αυτά, υπολογίζεται ότι πάνω από το 50% των ανθρώπων που έχουν ημικρανία και ταλαιπωρούνται από αυτή δεν έχουν ποτέ διαγνωστεί. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότεροι συνηθίζουν να ξεπερνούν τις κρίσεις χρησιμοποιώντας περιστασιακά απλά παυσίπονα, χωρίς καν να είναι βέβαιοι ότι τα συμπτώματα που έχουν υποδηλώνουν ημικρανία και όχι απλό πονοκέφαλο.

Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα απευθυνθήκαμε στον Δρ Μιχάλη Βικελή, νευρολόγο, εξειδικευμένο στην κεφαλαλγία και επιστημονικό σύμβουλο του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος. Μαζί μιλήσαμε για όσα πρέπει κανείς να γνωρίζεις για τις ημικρανικές κρίσεις, αλλά και τα φάρμακα που έχουν στο οπλοστάσιό τους οι γιατροί για την αντιμετώπισή τους.

– Ποια είναι τα συμπτώματα της ημικρανίας;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι ημικρανία δεν σημαίνει απαραίτητα πόνος στο μισό κεφάλι, όπως λέει η λέξη. Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα τα συμπτώματα της ημικρανίας: Η ημικρανία είναι ένας πονοκέφαλος που υποτροπιάζει, δηλαδή έρχεται κατά επεισόδια, άλλοτε λιγότερο συχνά, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε πολύ συχνά. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να έχουν μία κρίση κάθε 2-3 χρόνια, ενώ υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν κρίση κάθε μήνα, κάθε εβδομάδα ή σπανιότερα και κάθε μέρα. Αυτός ο πονοκέφαλος είναι συνήθως δυνατός και το βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συνοδεύεται από κάποιου βαθμού ενόχληση από το φως ή και τους ήχους ή και τις μυρωδιές ή και από το στομάχι.

Η ημικρανία μπορεί να εντοπίζεται σε οποιοδήποτε μέρος του κεφαλιού. Αν και ο κόσμος νομίζει ότι αφορά το μισό κεφάλι, το μάτι ή τον κρόταφο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Μπορεί να είναι το μισό ή όλο το κεφάλι, αλλά μπορεί και να αφορά το πίσω μέρος του κεφαλιού, αυτό που λέμε ινιακή χώρα, τον αυχένα, οποιοδήποτε σημείο του προσώπου δηλαδή. Υπάρχουν άνθρωποι που ο κύριος πόνος τους είναι στο πρόσωπο, στο μάγουλο για παράδειγμα, και νομίζουν ότι έχουν ιγμορίτιδα ή κάποιο δόντι τους.

– Γιατί πρέπει να απευθυνθεί ένας ασθενής σε γιατρό;

Ένας άνθρωπος με ημικρανία θα πρέπει να πάει σε γιατρό για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι για να πάρει τη διάγνωση. Διότι ένας άνθρωπος που ταλαιπωρείται από ένα πρόβλημα υγείας είναι πολύ σημαντικό να ξέρει τι είναι αυτό. Θεωρούμε ότι πάνω από το 50% των ανθρώπων που έχουν ημικρανία δεν έχουν ποτέ διαγνωστεί. Από την άλλη, βλέπουμε ανθρώπους που νομίζουν ότι έχουν ημικρανία, αλλά δεν έχουν. Ο δεύτερος λόγος για να πάει κανείς στον γιατρό είναι η θεραπεία. Παρόλο που η θεραπεία στην ημικρανία δεν είναι ριζική, είναι ωστόσο ανακουφιστική. Και αυτή τη δικαιούται κάθε άνθρωπος που υποφέρει.

– Εφόσον δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την ημικρανία, τι ακριβώς επιτυγχάνει μία στοχευμένη αγωγή; Μπορεί κάποιες φορές οι ημικρανίες να φύγουν έτσι όπως εμφανίστηκαν;

Στους περισσότερους ανθρώπους, οι ημικρανίες κάποια στιγμή υποχωρούν. Αυτό συμβαίνει συνήθως μετά τη μέση ηλικία. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, μάλιστα, τείνουν να εξαφανιστούν. Σπανίως δηλαδή βλέπουμε 80χρονους με ημικρανίες. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει σε όλους. Η ημικρανία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Μπορεί να αφορά και παιδιά. Εμφανίζεται συχνότερα σε εφήβους και νέους ανθρώπους, και συνήθως σταδιακά υποχωρεί. Ακόμη και χωρίς θεραπεία. Είναι η φύση της ασθένειας. Τι κάνουμε όμως μέχρι τότε; Όλες οι θεραπείες που έχουμε στο οπλοστάσιό μας είναι ανακουφιστικές. Διώχνουν τον πόνο και μας δίνουν πίσω τη ζωή μας, τη λειτουργικότητά μας. Αυτό κάνουν.

– Πώς το πετυχαίνουν αυτό;

Υπάρχει η άποψη ότι ο εγκέφαλος «εκπαιδεύεται». Ο πόνος είναι μια «κακή εκπαίδευση». Δηλαδή, ενώ θα περίμενε κανείς ότι ο εγκέφαλός μας θα πρέπει να μάθει να αγνοεί έναν πόνο που είναι άχρηστος, γιατί δεν μας προφυλάσσει από κάτι, αντιθέτως τον υιοθετεί.

«ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΜΕ ΤΑ ΝΕΥΡΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΑ ΑΓΓΕΙΑ. ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΝΕΥΡΟ-ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ».

Οι άνθρωποι που πονάνε χρονίως, στατιστικά έχουν την τάση να πονάνε ακόμα περισσότερο. Με την αγωγή «κατεβάζουμε» τη συχνότητα και την ένταση της ημικρανίας. Κρατώντας τη χαμηλά για καιρό, δηλαδή για περίπου 2-3 χρόνια, και μειώνοντας τη συχνότητα εμφάνισης από 10 φορές τον μήνα στις 3, έχουμε πιθανότητες να σταματήσουμε τη θεραπεία και να παραμείνει σε ύφεση, να μην ξαναγυρίσει στο 10. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, να συνηθίσουμε τον εγκέφαλο σε λιγότερο πόνο.

– Έχουμε ακούσει ότι υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που πυροδοτούν μια ημικρανική κρίση. Μπορούμε να τους αναφέρουμε με βεβαιότητα;

Πριν από λίγα χρόνια, έγινε μια πολύ διαφωτιστική έρευνα στο εξωτερικό. Έδειξε ότι ακόμα και ασθενείς που πήγαν στον γιατρό λέγοντας πως είναι απόλυτα σίγουροι για το τι πυροδοτεί τις ημικρανίες τους, έπεσαν έξω σε μεγάλο ποσοστό. Η συστηματική παρακολούθησή τους έδειξε ότι λιγότεροι από το 25% είχαν όντως βρει τους εκλυτικούς παράγοντες για τους ίδιους. Υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που χειροτερεύουν τις ημικρανίες, αλλά πολλές φορές το μυαλό του κόσμου δεν πηγαίνει εκεί. Για παράδειγμα, η υπνική άπνοια, το υπερβολικό σωματικό βάρος, η έλλειψη άσκησης είναι παράγοντες που μπορεί να κάνουν τις ημικρανίες πιο συχνές.

Τα δύο κυριότερα θέματα που παίζουν ρόλο είναι: στις γυναίκες οι ορμονικές διακυμάνσεις (οι φυσιολογικές ορμονικές διακυμάνσεις, αλλά και αν υπάρχει κάποια ορμονική παθολογία) και στα δύο φύλα το στρες, η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη. Κάποιο ρόλο παίζουν επίσης το πόσο καφέ πίνουμε, αν κάνουμε κατάχρηση σε σχέση με το πόσο νερό πίνουμε ή αν δεν πίνουμε αρκετό, αν σφίγγουμε τα δόντια, αν έχουμε χτυπήματα στο κεφάλι... Όλα αυτά δεν παίζουν σε όλους τους ανθρώπους τον ίδιο ρόλο, ούτε καν σε κάθε κρίση στον ίδιο άνθρωπο. Δηλαδή, μια γυναίκα μπορεί να έχει κρίση με την περίοδο, αλλά να έχει και διάσπαρτες κρίσεις μέσα στο μήνα.

– Μπορεί να βλάψουν τα παυσίπονα;

Οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανία, όταν δεν ακολουθούν μια ικανοποιητική αναλγητική θεραπεία, αναγκάζονται να πάρουν και να ξαναπάρουν ένα απλό παυσίπονο αρκετές φορές μέσα στην ημέρα. Όταν οι ημικρανίες τους είναι συχνές, οδηγούνται σε κατάχρηση. Ακόμη και τα παυσίπονα που θεωρούνται ελαφριά, όταν λαμβάνονται κατ' εξακολούθηση μπορεί να βλάψουν. Όταν αναγκάζεται ένας άνθρωπος να παίρνει παυσίπονο 2 φορές τη βδομάδα, δηλαδή σε μηνιαία βάση 8 φορές, ορισμένοι και περισσότερες από 10-12, αυτό αρχίζει να γίνεται ελαφρώς επιβαρυντικό για τον οργανισμό.

– Τι είναι οι πονοκέφαλοι αναπήδησης;

Οι πονοκέφαλοι αναπήδησης είναι μια ενδεχόμενη «παρενέργεια». Δηλαδή, καταστέλλεται προσωρινά για λίγο ο πόνος και στη συνέχεια επανέρχεται δριμύτερος. Το παυσίπονο σταδιακά χάνει το βάθος και τη διάρκεια της δράσης του, με αποτέλεσμα να καταναλώνεται σε υπερβολικό βαθμό. Αυτοί οι άνθρωποι αναγκάζονται και παίρνουν όλο και συχνότερα παυσίπονα και μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο πόνου. Και τον οργανισμό τους επιβαρύνουν με πολλά παυσίπονα, τα οποία δεν ωφελούν, και είναι και σε μια μόνιμη κατάσταση πόνου. Αυτό που προσπαθούμε να προσφέρουμε σε ανθρώπους με ημικρανία είναι να βρούμε ένα φάρμακο που με μία δόση να σταματάει την κρίση για ένα 24ωρο τουλάχιστον.

– Γιατί φοβάται ο κόσμος να δοκιμάσει πιο στοχευμένα φάρμακα και ποια είναι αυτά;

Μιλάτε για τις τριπτάνες. Είναι τα βασικά φάρμακα που πρέπει να σκεφτόμαστε όταν συζητάμε πώς θα περάσει η ημικρανία. Είναι μια κατηγορία στοχευμένων αντι-ημικρανικών φαρμάκων και έχουν κυκλοφορήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Είναι παλιά φάρμακα, αλλά ο κόσμος τα φοβάται για διάφορους λόγους. Ο ένας είναι ότι στις ενδεχόμενες παρενέργειες μπορεί να διαβάσει κανείς αρκετές. Όταν κάποιος διαβάζει σε ένα φύλλο οδηγιών πολλές παρενέργειες, είναι λογικό να φοβηθεί. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι τα φάρμακα αυτά έχουν αντένδειξη σε σοβαρές παθήσεις.

Αν είσαι καρδιοπαθής, δεν μπορείς να τα πάρεις. Αν έχεις περάσει ένα βαρύ αγγειακό πρόβλημα, δεν μπορεί να τα πάρεις. Αυτό φοβίζει πολλούς ανθρώπους, μην το πάθουν. Ένας τρίτος λόγος είναι ότι τα φάρμακα αυτά κυκλοφορούν σε κουτιά με λίγα δισκία, από 2 έως 6. Άρα, μπορεί κάποιος να κάνει ένα λογικό άλμα: «Για να είναι τόσο λίγα, θα είναι και βαριά». Αυτό δεν ισχύει: Η συσκευασία έχει 2 επειδή ο μέσος ημικρανικός ασθενής κάνει 1-2 κρίσεις τον μήνα. Τα φάρμακα αυτά είναι πολύ ασφαλή, όπως όλα τα φάρμακα, όταν σεβόμαστε τις αντενδείξεις, προσέχουμε τις ανεπιθύμητες ενέργειες και χορηγούνται περιστασιακά επί πόνου.

– Υπάρχουν άλλες φαρμακευτικές επιλογές;

Υπάρχουν ακόμα πιο εξελιγμένα αντι-ημικρανικά παυσίπονα, επόμενης γενιάς, τα οποία έχουν το τεράστιο πλεονέκτημα της απουσίας παρενεργειών. Έχουν φτιαχτεί με μεγάλη στόχευση στην ημικρανία και λαμβάνονται επίσης επί πόνου. Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί από το φαρμακείο με ιατρική συνταγή, αλλά έχουν ένα μειονέκτημα: είναι αρκετά ακριβά και ακόμα δεν συνταγογραφούνται, κάτι το οποίο περιμένουμε να συμβεί.

– Στοχεύουν αυτά τα φάρμακα να επανεκπαιδεύσουν τον εγκέφαλο;

Θα ήταν ένας πολύ φιλόδοξος στόχος, αλλά δεν έχουμε αυτή τη δύναμη ακόμη. Κανένα φάρμακο στην ημικρανία δεν στοχεύει να τροποποιήσει την ασθένεια. Δρα ανακουφιστικά. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι θα μειώσουν πάρα πολύ τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση. Οι περισσότεροι ασθενείς πρέπει περιστασιακά, δηλαδή όταν έχουν κρίση, να λαμβάνουν ένα διαλεγμένο φάρμακο που να ταιριάζει στον οργανισμό τους και να μην τους ενοχλεί με παρενέργειες, αλλά να τους δίνει τη λειτουργικότητά τους. Εγώ προσπαθώ να βάζω στόχο από 90% και πάνω, δηλαδή να δώσω ένα φάρμακο για να περάσει ο ασθενής μία μέρα εντελώς καλά ή να βρίσκεται στο 90% της λειτουργικότητάς του, να μην υποφέρει.

– Γνωρίζουμε τον μηχανισμό της ημικρανίας;

Ξέρουμε πολλά για τον μηχανισμό της ημικρανίας, αλλά δεν ξέρουμε όλο τον μηχανισμό. Ξέρουμε ότι είναι μια νόσος στην οποία σίγουρα η βάση είναι στα γονίδια. Τα γονίδια που παίζουν ρόλο στην ημικρανία σχετίζονται με το νευρικό σύστημα, με τα νεύρα και με τα αγγεία. Άρα πρόκειται για μια νευρο-αγγειακή νόσο. Για να το πω αλλιώς, το νευρικό σύστημα είναι αυτό που κυρίως μειονεκτεί στους ανθρώπους με ημικρανία. Εκεί φωλιάζει η γενεσιουργός αιτία του πόνου.

«ΟΙ ΔΥΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ ΡΟΛΟ ΣΤΙΣ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ, Η ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ».

Ξέρουμε επίσης πολλά πράγματα για το πώς εξελίσσεται η κάθε κρίση στον εγκέφαλό μας, αλλά και για το πώς οι χρόνιες κρίσεις αλλάζουν τον εγκέφαλό μας, τον εκπαιδεύουν στον πόνο, όπως έλεγα πριν. Πιο παλιά υπήρχαν φάρμακα που ήταν φτιαγμένα για άλλες παθήσεις του νευρικού συστήματος και εντελώς τυχαία δούλευαν και στην ημικρανία. Για παράδειγμα, φάρμακα με ενδείξεις τον ίλιγγο, την επιληψία, την κατάθλιψη... Τα νέα φάρμακα στοχεύουν μόνο στην ημικρανία.

– Σχετίζονται οι ημικρανίες με τον ίλιγγο και την επιληψία;

Υπάρχει μια στατιστική συσχέτιση, αλλά όχι κάποια αιτιολογική συσχέτιση. Υπάρχει μια στατιστική συσχέτιση της ημικρανίας με πολλές παθήσεις του νευρικού συστήματος. Η κυριότερη δεν είναι η επιληψία, ούτε ο ίλιγγος, αλλά η κατάθλιψη και το άγχος. Μάλιστα, όπου θεωρούμε ότι υπάρχει αμφίδρομη συσχέτιση, ο πόνος μπορεί να προκαλεί και ψυχολογικές επιπτώσεις.

– Θα μπορούσε δηλαδή να βοηθήσει και η ψυχοθεραπεία;

Ασφαλώς. Είναι μάλιστα μια θεραπεία ανάμεσα στις προτεινόμενες. Ξεκαθαρίζω ότι δεν αφορά όλους τους ασθενείς. Όταν όμως ο γιατρός δει ότι εδώ θα ταίριαζε, πρέπει να την προτείνει.

– Τελευταία έχουμε δει έρευνες που κάνουν λόγο για τη συσχέτιση των ημικρανιών με τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, αλλά και με τις διαταραχές γλυκόζης. Κινδυνεύουν οι ημικρανικοί ασθενείς με προβλήματα στο έντερο ή διαβήτη;

Πρόκειται για νέες συσχετίσεις που ισχύουν στατιστικά, αλλά μπαίνουν στο μικροσκόπιο, ώστε να εντοπιστεί κάποια αιτιολογική συσχέτιση. Θα το δούμε στην πορεία. Οτιδήποτε διαπιστώνεται στην επιστήμη, πιστέψτε με, υπάρχουν ερευνητές σε όλη την υφήλιο και στην Ελλάδα που το ψάχνουν όσο μπορούν, αλλά είναι ακόμα στο πρώτο στάδιο. Σημαντικότερο ίσως για τον μεμονωμένο ασθενή είναι όταν ξέρουμε αυτές τις συσχετίσεις και τις ψάχνουμε στο ιστορικό. Ξέρουμε ότι πρέπει να δούμε πολύ πιο ολιστικά το πρόβλημα. Δηλαδή, έναν ημικρανικό ασθενή θα πρέπει να τον ρωτήσουμε αν έχει κάποιο θέμα με το έντερο, γιατί κάποιες θεραπείες μπορεί να επηρεάσουν το έντερο.

Όσον αφορά τις διαταραχές γλυκόζης στο αίμα, πράγματι έχει διαπιστωθεί μια συσχέτιση με τις ημικρανίες. Είπαμε άλλωστε ότι το σωματικό βάρος είναι ένας παράγοντας που επιβαρύνει. Τα τελευταία χρόνια, η διατροφή φαίνεται ότι είναι μια προστατευτική ασπίδα για πάρα πολλές παθήσεις και η κακή σωματική υγεία ένας παράγοντας που μπορεί να επιβαρύνει πάρα πολλές παθήσεις...

– Συνήθως στις ημικρανικές κρίσεις υπάρχουν κάποια ανακουφιστικά κόλπα, όπως για παράδειγμα ο πάγος. Γιατί μας ανακουφίζουν;

Δυστυχώς, δεν είναι στάνταρ αυτές οι τεχνικές. Υπάρχει μάλιστα μια τεράστια ποικιλομορφία. Άλλους τους ανακουφίζει ο πάγος, άλλα κάποιους το ζεστό. Το δέσιμο του κεφαλιού με ένα μαντήλι ανακουφίζει πολλούς, επίσης. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που λένε ότι δεν θέλουν ούτε ο αέρας να τους αγγίξει στο κεφάλι όταν πονάει. Οπότε, αν κάποιος βρει κάτι που τον ανακουφίζει, μπορεί να το χρησιμοποιεί, αλλά δεν είναι κάτι που μπορούμε να γενικεύσουμε ή να ερμηνεύσουμε επιστημονικά.

– Πότε πρέπει ένας ασθενής να προχωρήσει στο επόμενο βήμα και να ακολουθήσει προληπτική και όχι περιστασιακή αγωγή;

Ανάλογα με την περίπτωση, σε ανθρώπους από 4 μέρες και πάνω το μήνα με ημικρανία, μπορούμε να σκεφτούμε τις λεγόμενες προληπτικές θεραπείες. Προφανώς δεν χρειάζεται κάθε άνθρωπος που έχει 4 φορές τον μήνα ημικρανία να πάρει προληπτική θεραπεία, αλλά όσο αυξάνεται η συχνότητα πάνω από το 4, τόσο πιο πιθανό είναι να χρειαστεί θεραπεία. Να το πω αλλιώς: πιθανότατα όλοι οι άνθρωποι που έχουν πάνω από 8-10 μέρες ημικρανία χρειάζονται προληπτική θεραπεία. Η προληπτική θεραπεία έχει στατιστικά υπολογιστεί ότι πιθανώς αφορά από 1 έως 4 στους 10 ανθρώπους με ημικρανία, δηλαδή δεν είναι σπάνιο να χρειαστεί. Σε πολλούς ανθρώπους μπορεί να γίνει μια εξάμηνη δοκιμή, αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που μπορεί να χρειαστεί να την παίρνουν μακροχρόνια.

– Τι περιλαμβάνει μια προληπτική αγωγή;

Μια πρώτη απόπειρα, όσο κι αν ακούγεται επιπόλαιη, είναι να χρησιμοποιήσουμε μαγνήσιο και συνδυασμούς βιταμινών που έχουν ένα αρκετά καλό αποτέλεσμα. Αν αυτό δεν πιάσει, μπορούμε να περάσουμε σε παλιά, δοκιμασμένα φάρμακα, που όπως αναφέραμε και πριν αφορούν πρωταρχικά άλλες ασθένειες, την επιληψία ή την κατάθλιψη, αλλά λειτουργούν και στην ημικρανία. Υπάρχει επίσης ένα από τα νέα, στοχευμένα παυσίπονα, το οποίο είναι το μοναδικό φάρμακο που έχει τη διπλή ένδειξη και επί πόνου και ως προληπτική θεραπεία μέρα παρά μέρα, επειδή δεν κάνει ριμπάουντ. Υπάρχει και η επιλογή της βοτουλινικής τοξίνης, η οποία είναι εγκεκριμένη θεραπεία και καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ υπό προϋποθέσεις. Να σημειώσω ότι η προληπτική αγωγή μπορεί να συνδυαστεί με παυσίπονη αγωγή. Τέλος, υπάρχει η πιο καινούργια επιλογή: τα μονοκλωνικά αντισώματα.

– Πώς ωφελούν τα μονοκλωνικά αντισώματα στην ημικρανία;

Τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι φάρμακα ενέσιμα που χορηγούνται είτε μία φορά το μήνα είτε μία το τρίμηνο, με μία ή περισσότερες αυτοχορηγούμενες ενέσεις. Δηλαδή, ο ασθενής κάνει τη θεραπεία μόνος του, δεν χρειάζεται να πηγαίνει στον γιατρό. Υπάρχει και ένα καινούργιο αντίσωμα που χορηγείται μία φορά το τρίμηνο ενδοφλέβια στο νοσοκομείο. Δεν είναι πολύ καινούργια θεραπεία. Σκεφτείτε ότι κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2019, ενώ κάποιοι συνάδελφοι, ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ, τη χρησιμοποιούσαμε από το 2016 που ήταν πειραματική, συμμετέχοντας στα διεθνή ερευνητικά πρωτόκολλα. Είναι μια θεραπεία που έχει φέρει επανάσταση, γιατί έχει υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας. Οι άνθρωποι που κάνουν αυτή τη θεραπεία συνήθως βλέπουν ένα αποτέλεσμα που κυμαίνεται από το καλό ως το πολύ καλό ή άριστο. Και παρενέργειες που κυμαίνονται από μηδενικές ως ήπιες. Το πλάνο της είναι διετές. Στη συνέχεια, το κράτος ζητάει μια τρίμηνη διακοπή και, εφόσον χρειαστεί, τη χορηγεί εκ νέου. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν αντισώματα στην Ελλάδα περισσότερο από 6-7 χρόνια, με μικρές διακοπές και διατηρώντας ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.

– Πώς ακριβώς λειτουργούν;

Στοχεύουν σε ένα χημικό μόριο που έχουμε όλοι στον οργανισμό μας και έχει τα αρχικά CGRP. Αυτό το μόριο έχει δύο ρόλους στον οργανισμό. Πρώτον, κάνει τη διαστολή των αγγείων, δηλαδή μεγαλώνει τη διάμετρό τους. Δεύτερον, συμμετέχει στη μεταφορά του πόνου, της πληροφορίας δηλαδή του πόνου προς τον εγκέφαλο. Φαίνεται λοιπόν ότι η διπλή δράση των μονοκλωνικών αντισωμάτων σταματάει τόσο τη διαστολή των αγγείων (που παίζει ρόλο στην έναρξη της ημικρανίας), όσο και τη μεταφορά της πληροφορίας του προς το κεντρικό νευρικό σύστημα. Άρα, θα λέγαμε ότι τα μονοκλωνικά αντισώματα διακόπτουν το μονοπάτι της ημικρανίας σε δύο κομβικά σημεία.