ΓΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΠΕΡΔΕΥΑ ΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΧΗ

Μήπως νομίζεις ότι κάνεις υπομονή, αλλά στην πραγματικότητα ανέχεσαι πράγματα και καταστάσεις που δεν οδηγούν πουθενά και σε καταπιέζουν; Για να το συνειδητοποιήσω, έπρεπε να περάσουν χρόνια...

Έχεις αναρωτηθεί πόσες φορές έχει χρειαστεί να κάνεις υπομονή στη ζωή σου; Υποθέτω πολλές. Και, τελικά, έχει αποδώσει η χιλιοειπωμένη συμβουλή; Αν κάνοντας τη σούμα, ακόμη και με πρόχειρους υπολογισμούς, καταλήξεις ότι είναι μια άχρηστη συμβουλή, θα σου πρότεινα να επανεξετάσεις τη σημασία που έχει για σένα η λέξη υπομονή. Ή, με πιο απλά λόγια, τι ακριβώς υπομένεις; Γιατί αν κρίνω από το δικό μου παράδειγμα, η λέξη υπομονή είχε ταυτιστεί στο μυαλό μου για πολλά χρόνια με την ανοχή.

Δεν θυμάμαι πότε άρχισαν να μου μιλάνε οι γονείς μου για την αρετή της υπομονής. Πρέπει να ήμουν πολύ μικρή και ίσως να παραπονιόμουν για κάποιο σωματικό σύμπτωμα, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, κάτι τέλος πάντων από αυτά που με ταλαιπωρούσαν εξ απαλών ονύχων.

Προφανώς οι άνθρωποι, σκεπτόμενοι ότι θα περάσει η πρόσκαιρη κακουχία μου, το κρυολόγημα που κάνει τον κύκλο του ή μια ωτίτιδα για την οποία μου έδιναν αντιβίωση, ήθελαν να με μάθουν με αυτή τη μαγική λέξη να περιμένω αδιαμαρτύρητα τις καλύτερες μέρες. Τουλάχιστον εγώ αυτό το μήνυμα έπαιρνα.

Υπομονή: Πώς έμαθα τη σημασία της

Μεγαλώνοντας ήρθαν κι άλλες άσχημες μέρες, πότε μια πιεστική περίοδος εξετάσεων, πότε ένας στριμμένος καθηγητής, άλλες φορές μια στραβή με έναν φίλο ή μια σχέση ελαφρώς προβληματική... είχα μάθει να περιμένω τις καλύτερες μέρες. Όχι πάντα αδιαμαρτύρητα, βέβαια, αλλά καθώς δεν είχα άλλο παράδειγμα παιδικής αδιαμαρτύρητης καρτερικότητας μέσα στο σπίτι –μοναχοπαίδι γαρ–, πείστηκα ότι υστερούσα στον τομέα της... διαμαρτυρίας. Υπομονή σημαίνει περιμένω αδιαμαρτύρητα κι εγώ νόμιζα ότι έπρεπε να δουλέψω λίγο παραπάνω το αδιαμαρτύρητα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Καθώς τα χρόνια περνούσαν, έμαθα να υπομένω τις κακές συνθήκες στη δουλειά, την καταπίεση κάποιου συντρόφου ή ενός προϊστάμενου, τους πόνους και τα προβλήματα της υγείας μου, μια φιλία που δεν με γέμιζε και διάφορα άλλα (που δεν χρειαζόταν), μόνο και μόνο περιμένοντας καλή τη πίστει ότι τα προβλήματα θα ξεπεραστούν, ότι λύσεις θα βρεθούν.

Φυσικά έψαχνα κι εγώ τις λύσεις, αλλά δεν τις διεκδικούσα πάντα δυναμικά και σίγουρα όχι εγκαίρως. Για την ακρίβεια, έπρεπε να φτάσω στα όριά μου, να νιώσω το «ήμαρτον» στο πιο βαθύ κύτταρο της ύπαρξής μου, για να πω «φτάνει» και να αλλάξω ρότα. Και εννοείται ότι τότε ήταν πολύ δύσκολο και εγώ πολύ τσακισμένη... Παρ' όλα αυτά, δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι αυτό που έκανα δεν ήταν υπομονή και δεν χρειαζόταν να το κάνω.

Πότε χρειάστηκε να κάνω υπομονή στ' αλήθεια

Τα πράγματα άρχισαν να μετακινούνται μέσα μου όταν χρειάστηκε να κάνω πραγματικά υπομονή, έχοντας γεννήσει πρόωρα. Οι καταστάσεις που βιώσαμε σαν οικογένεια ήταν εξαιρετικά δύσκολες και στο ταξίδι της προωρότητας χρειάζονται γερά νεύρα. Καθώς οι γιατροί κάνουν το καλύτερο που μπορούν και το παιδί παλεύει με τους δικούς του τρόπους, οι γονείς μπορούν μεν να διεκδικούν την προσοχή των γιατρών, μία επανεξέταση, μία αγκαλιά, αλλά επί της ουσίας πρέπει να περιμένουν. Πολλές φορές, μάλιστα, για ένα θαύμα...

Λίγα χρόνια μετά, όταν βρέθηκα στο... ντιβάνι της ψυχοθεραπείας και άκουσα για πρώτη φορά τη φράση «γιατί δεν δίνετε λίγο χρόνο;», έγινε μέσα μου το κλικ. Μάλιστα όχι μέσα σε μία συνεδρία, αλλά μετά από περισσότερες. Αξιοθαύμαστο μάλιστα είναι ότι η θεραπεύτριά μου ποτέ δεν μου είπε ότι ανεχόμουν αντί να δίνω χρόνο, όταν βέβαια υπάρχουν λόγοι για να το κάνω.

Υπομένεις ή δίνεις χρόνο;

Αν το καλοσκεφτούμε, το υπομένω σαν ρήμα έχει εντελώς διαφορετική σημασία από το δίνω χρόνο. Ίσως δεν θα έπρεπε να συνδέεται με τη λέξη υπομονή, αφού υπομονή κατ' ουσία είναι το να δίνεις χρόνο και όχι το να ανέχεσαι. Σιγά-σιγά και με πολύ κόπο, έμαθα ότι υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες πρέπει να δίνω χρόνο εφόσον υπάρχουν λόγοι, έχουν μπει όρια, έχει δρομολογηθεί κάποια αλλαγή, γίνεται κάποια προσπάθεια.

Δυστυχώς, υπάρχουν και εκείνες οι ελάχιστες φορές στη ζωή που θα χρειαστεί να δώσουμε χρόνο, μην μπορώντας να κάνουμε τίποτε, αλλά αυτές αφορούν κυρίως σοβαρά προβλήματα υγείας.

Σε όλες τις υπόλοιπες υπάρχουν πάντα εναλλακτικές που μπορούμε και πρέπει να δρομολογήσουμε, και ύστερα να δώσουμε χρόνο ή να μην δώσουμε καθόλου. Για παράδειγμα, αν βρίσκεσαι σε μια κακοποιητική σχέση, δεν χρειάζεται να δώσεις χρόνο, μόνο να βιαστείς να το αποφασίσεις.

Αν όμως βρίσκεσαι σε μια σχέση που περνάει μια δύσκολη φάση, τότε μπορείς (αν θέλεις) να επικοινωνήσεις, να βάλεις όρια, να ζητήσετε ενδεχομένως τη βοήθεια ειδικού και, ναι, να κάνεις υπομονή. Επειδή όμως έχουν γίνει κάποια βήματα και θα χρειαστεί χρόνος για να δεις τα αποτελέσματα.

Πότε και γιατί να δώσεις χρόνο

Όταν έχεις μπει σε μια θεραπεία, επίσης πρέπει να δώσεις χρόνο. Το ίδιο και σε ένα μικρό παιδί που προσαρμόζεται σε μια νέα κατάσταση ή σε μια καινούργια συνθήκη δουλειάς που πρέπει να συνηθίσεις. Όχι όμως σε μια εργασία με εξαντλητικό ωράριο και απάνθρωπες συνθήκες.

Στην πορεία, βρίσκεις πάντα μόνος σου τι αξίζει να περιμένεις (όχι να υπομένεις) και με ποιους όρους, και τι όχι. Σε τι δεν έχεις επιλογές και σε τι είναι δική σου επιλογή το πόσο. Πάντα όμως η ειδοποιός διαφορά βρίσκεται ανάμεσα στο δίνω χρόνο και στο ανέχομαι.

Για να το συνηθίσω, έμαθα να ρωτάω τον εαυτό μου: τώρα δίνεις χρόνο ή ανέχεσαι επ' αόριστον; Και πάντα έχει να κάνει με τις δικές σου προσωπικές αντοχές. Μην αφήσεις κανέναν να σε πείσει ότι πρέπει να περιμένεις αδιαμαρτύρητα το οτιδήποτε. Τα χειρότερα προβλήματα των άλλων (που ίσως σου υποδείξουν μερικοί) δεν δικαιολογούν κανενός είδους ανοχή εκ μέρους σου σε καταστάσεις που εσύ δεν ανέχεσαι. Ο καθένας μας έχει διαφορετικές αντοχές και αυτό είναι απολύτως θεμιτό και τίμιο.