8 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΑ ΣΕ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΑΝ ΕΙΧΕΣ ΑΡΚΕΤΑ ΚΑΛΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

Ομάδα επιστημόνων συγκέντρωσε τις 8 αρχές που διέπουν έναν καλό γονιό, για να κρίνουμε πώς μεγαλώσαμε εμείς και πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας.

Η οικογένεια είναι το πρώτο «σχολείο» του κάθε ανθρώπου και το περιβάλλον που, περισσότερο από κάθε άλλο, διαμορφώνει και εγκαθιστά στο υποσυνείδητό μας τις πεποιθήσεις που κατά κανόνα μάς ακολουθούν για μια ζωή. Όσοι είχαν την τύχη να μεγαλώσουν με καλούς γονείς, έχουν, σύμφωνα με τους ειδικούς, αποκτήσει κάποιες γερές βάσεις ψυχικής ισορροπίας και ανθεκτικότητας πάνω στις οποίες «χτίζουν» αργότερα τον χαρακτήρα τους. Δεν έχουν, όμως, όλοι αυτή την τύχη. Ή δεν ξέρουν αν την έχουν.

Πώς θα κρίνεις αν μεγάλωσες με καλούς γονείς; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Σίγουρα καλός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ένας γονιός που κακοποιεί ψυχικά και σωματικά τα παιδιά του. Ή κάποιος που τα έχει εγκαταλείψει επειδή αποφάσισε πως τελικά δεν ήθελε ποτέ παιδιά. Ο καλός γονιός είναι παρών, είναι δοτικός, φροντιστικός, τρυφερός, προστατευτικός. Ενίοτε, όμως, μπορεί να γίνει και υπερβολικά προστατευτικός. Στα όρια της ασφυξίας. Παραμένει καλός τότε;

Υπάρχει ορισμός του «καλού γονιού»;

Στο βιβλίο «How to Overcome Your Childhood», γραμμένο από την επιστημονική ομάδα που συναποτελεί τον οργανισμό The School of Life, με επικεφαλής τον συγγραφέα και σύγχρονο φιλόσοφο Alain de Botton, επιχειρήθηκε να δοθεί ο ορισμός του καλού, γεμάτου αγάπη γονιού, σύμφωνα με αυτό που χρειάζεται ένα παιδί σήμερα προκειμένου να εξελιχθεί υγιώς.

«Η αγάπη αυτού του γονιού», αναφέρουν οι ειδικοί, «είναι η συνεπής, τρυφερή, τρομερά υπομονετική συμπεριφορά που επιδεικνύεται από έναν ενήλικα για σειρά πολλών ετών, προς ένα παιδί που αναπόφευκτα θα είναι πολύ συχνά εκτός ελέγχου, μπερδεμένο, φασαριόζικο και εξαγριωμένο, με σκοπό να εξελιχθεί κι εκείνο με τα χρόνια σε έναν ενήλικα που θα μπορέσει να λάβει τη θέση του στην κοινωνία χωρίς να έχει χάσει κατά πολύ τον αυθορμητισμό του, χωρίς να είναι φοβισμένο και έχοντας μια βασική πίστη στις δικές του ικανότητες και ευκαιρίες αυτο-εκπλήρωσης».

«Είναι παγκοσμίως απορίας άξιο», συνεχίζουν οι ειδικοί «ότι, παρόλο που έχουμε εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, βρισκόμαστε ακόμα στην αυγή της κατανόησης του πώς να εξασφαλίσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι θα έχουμε παιδικά χρόνια γεμάτα αγάπη, όπως μας αξίζει».

Οι 8 αρχές που διέπουν τους καλούς γονείς

Στο ίδιο βιβλίο οι επιστήμονες αναφέρουν πως –όσο παράξενο κι αν ακούγεται– η ιστορία έχει δείξει πως κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να μεγαλώσει ψυχικά υγιώς αν δεν έχει λάβει βαθιά αγάπη από κάποιον κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Και, παρόλο που οι περισσότεροι γονείς θα παραδεχτούν ότι αγαπούν τα παιδιά τους, δεν είναι απόλυτα σαφές τι σημαίνει αυτό στην πράξη.

Στην προσπάθειά τους να δώσουν μια κάπως σαφή εξήγηση, κατέληξαν σε 8 αρχές που φαίνεται πως διέπουν όλους τους καλούς γονείς. Σύμφωνα με αυτές, ο καθένας μας μπορεί να κρίνει τους δικούς του γονείς και –το κυριότερο ίσως– τον ίδιο του τον εαυτό στον ρόλο του γονέα.

1. Ο συντονισμός: Συντονιζόταν ο γονιός σου με τις ηλικιακές ανάγκες σου;

Ο καλός, γεμάτος αγάπη γονιός θα «κατέβει» στο επίπεδο του παιδιού του, ακόμα και σωματικά όσο αυτό είναι μικρό, προκειμένου να του απευθυνθεί, ώστε να μπορέσει να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του. Καταλαβαίνει ότι ένα πολύ μικρό παιδί δεν μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στις εξωτερικές συνθήκες και ότι, ειδικά κατά το πρώτο διάστημα της ζωής του, οι ανάγκες του πρέπει να μπαίνουν σε προτεραιότητα. Σκοπός δεν είναι να το «κακομάθει», αλλά να του δώσει την ευκαιρία να αναπτυχθεί.

2. Τα «μικρά πράγματα»: Τα αντιμετώπιζε ο γονιός σου ως «μεγάλα»;

Οι καλοί γονείς καταλαβαίνουν ότι οι ζωές των μικρών τους περιστρέφονται γύρω από λεπτομέρειες που, για τα μέτρα των μεγάλων, είναι μάλλον ασήμαντες. Τα μικρά παιδιά, για παράδειγμα, είναι πολύ χαρούμενα όταν χοροπηδούν σε μια λακκούβα με λάσπες ή όταν χώνουν το κουτάλι τους στο φαγητό και τα κάνουν όλα μαντάρα. Νιώθουν, όμως, τρομερά λυπημένα όταν σκιστεί το ρούχο από ένα κουκλάκι τους ή μία σελίδα από το αγαπημένο τους βιβλίο.

Ο καλός γονιός ξέρει τότε πως θα ακυρώσει το συναίσθημα του παιδιού του αν του πει ότι κάνει πολύ κακό για το τίποτα. Αντίθετα, θα ακολουθήσει το παιδί στον ενθουσιασμό του για τη λακκούβα με τις λάσπες ή στη λύπη του για το σκισμένο βιβλίο. Καταλαβαίνει ότι από αυτή τη στάση του θα εξαρτηθεί η ικανότητα του παιδιού να νοιάζεται κι εκείνο για τα συναισθήματα των άλλων στο μέλλον, ή το να μπορεί να διαχειριστεί τις πραγματικά μεγάλες καταστροφές που αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα κληθεί να αντιμετωπίσει.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

3. Η συγχώρεση: Έδειχνε κατανόηση ο γονιός στις κοινωνικά μη αποδεκτές συμπεριφορές σου;

Ο καλός γονιός ξέρει πώς να δώσει την καλύτερη δυνατή μετάφραση στη συμπεριφορά του παιδιού, η οποία σε άλλους μπορεί να φαντάζει ατυχής ή ενοχλητική. Ένα μικρό παιδί, λοιπόν, μπορεί να αντιδρά περίεργα επειδή στη ζωή του μπήκε ένα νέο αδελφάκι. Μπορεί να μην είναι αντικοινωνικό, αλλά να νιώθει ασφάλεια μόνο με συγκεκριμένους ανθρώπους. Μπορεί να μην είναι άτακτο, απλά να μην κοιμήθηκε αρκετά το προηγούμενο βράδυ. Οι εξηγήσεις αυτές θα διαμορφώσουν την αυτo-συνείδηση του παιδιού.

Θα του μάθουν να συγχωρεί τον εαυτό του, να μην αυτομαστιγώνεται για τα λάθη του, να μην αυτoκαταστρέφεται όταν τα κάνει μαντάρα, να μην μπαίνει στον πειρασμό να βλάψει τον εαυτό του.

4. Οι περίεργες φάσεις: Έδειχνε κατανόηση στις περίεργες φάσεις που περνούσες;

Ο γεμάτος αγάπη γονιός θα νιώθει καλά επιτρέποντας στο παιδί του να είναι «περίεργο» μερικές φορές, γνωρίζοντας πως είναι κι αυτό μία φυσιολογική φάση. Δεν θα αντιδράσει όταν το παιδί προσποιείται ότι είναι κάποιο ζώο, όταν για ένα διάστημα δεν τρώει τίποτε πράσινο, όταν μιλά σε έναν φανταστικό φίλο. Θα σκεφτεί πολλούς και διάφορους λόγους που το παιδί συμπεριφέρεται έτσι και θα παραμείνει ψύχραιμος στα έντονα tantrums και τις εμμονές. Θα κάνει υπομονή στα ξεσπάσματα της εφηβείας. Δεν θα βάλει στο παιδί ετικέτες, ούτε θα προσπαθήσει να το «φτιάξει», όσο εκείνο δοκιμάζει ρόλους. Θα επιτρέψει στο παιδί την πολυτέλεια να επιλέξει μόνο του την ταυτότητά του.

5. Η προσκόλληση: Σου επέτρεπε ο γονιός σου να είσαι «κολλημένος» πάνω του;

Ο καλός γονιός ξέρει ότι τα παιδιά μπορεί να προσκολληθούν πάνω του για καιρό και δεν θα απορρίψει ποτέ την ανάγκη τους για επιβεβαίωση με υποτιμητικό τρόπο. Δεν θα πει ποτέ στο παιδί: «Φτάνει τώρα, γίνε μεγάλο παιδί, κάνε με υπερήφανο!» Ξέρει ότι τα παιδιά που καταλήγουν να νιώθουν ασφάλεια στη σχέση τους μαζί του και αντέχουν την απουσία του είναι αυτά που σε μικρότερες ηλικίες μπορούσαν να εξαρτώνται όσο ήθελαν από αυτόν.

6. Η τελειομανία: Άφηνε ο γονιός σου να δεις τις αδυναμίες και τα λάθη του;

Ο καλός γονιός δεν παρουσιάζει τον εαυτό του ως μια υπέρλαμπρη, άπιαστη μορφή που το παιδί δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει και να μιμηθεί. Ξέρει πώς να είναι παρών στο σπίτι. Αξιοπρεπής μεν, αλλά ταυτόχρονα νευρικός, ξεχασιάρης, αστείος, ανόητος, λιχούδης! Ξέρει ότι τα ελαττώματα και τα λάθη του θυμίζουν στο παιδί να συμφιλιώνεται με την ιδέα ότι είμαστε άνθρωποι και ότι κάποια μέρα θα ανοίξει τα δικά του φτερά και θα πάρει τον δικό του δρόμο.

7. Η βαρεμάρα: Είχες έναν γονιό που ήταν βαρετά πάντα εκεί;

Ο καλός γονιός ξέρει πώς να δείχνει πολύ βαρετός. Καταλαβαίνει ότι αυτό που καταρχάς χρειάζεται το παιδί του είναι μια πηγή αξιόπιστης ηρεμίας, όχι πυροτεχνήματα και ενθουσιασμό (έχει ήδη μπόλικο μέσα στο μυαλό του). Θα πρέπει, λοιπόν, για κάποια χρόνια να βρίσκεται εκεί, λέγοντας λίγο-πολύ τα ίδια πράγματα, ακόμα κι αν γίνεται προβλέψιμος. Το παιδί δεν χρειάζεται να ξέρει κάθε αναταραχή ή αγωνία που υπάρχει στο μυαλό του.

Ο γονιός καταλαβαίνει ότι το «μαμά» και το «μπαμπάς» είναι ρόλοι, δεν τον εκπροσωπούν απόλυτα. Και θα πρέπει να είναι προνόμιο του κάθε παιδιού να μη χρειάζεται να γνωρίζει τον γονιό του με κάθε λεπτομέρεια.

8. Η μη ανταποδοτική αγάπη: Σου ζητούσε ο γονιός σου να αποδεικνύεις κάθε τόσο την αγάπη σου;

Ο καλός γονιός δεν αποζητά την ισορροπία στη σχέση με το παιδί του. Είναι ευτυχής να δίνει μονομερώς. Δεν χρειάζεται το παιδί να τον ρωτά πώς ήταν η μέρα του ή πώς νιώθει για τις αυξήσεις των τιμών στα τρόφιμα. Ξέρει ότι ένα παιδί θα πρέπει να θεωρεί τον γονιό του δεδομένο. Η ανταμοιβή του για όλο αυτό το έργο δεν θα είναι ποτέ άμεση. Θα τη λάβει ίσως πολλά χρόνια αργότερα, όταν το παιδί του θα έχει εξελιχθεί το ίδιο σε έναν πολύ καλό γονιό.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.