ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΤΟ ΓΑΛΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ;

Είναι απαραίτητο ένα παιδί να πίνει γάλα; Αν ναι, μέχρι ποια ηλικία; Κι αν δεν θέλει με τίποτα να πιει; Μια διατροφολόγος παιδιών απαντά.

Τα παιδιά μου δεν τα πήγαιναν ποτέ καλά με το γάλα. Καθώς δεν κατάφερα να θηλάσω επαρκώς καμία από τις δύο κόρες μου, πολύ σύντομα καταφύγαμε αναγκαστικά σε γάλα φόρμουλας όσο ήταν μωρά, κάτι που μπορεί να ακούγεται φυγόπονο, ωστόσο μας οδήγησε σε τρομερή ταλαιπωρία. Η μεγάλη μου κόρη έχει δυσανεξία στη λακτόζη, με αποτέλεσμα να κάνει αλλεπάλληλους εμετούς μέχρι να το ανακαλύψουμε, όποιο γάλα κι αν δοκιμάζαμε να της δώσουμε. Η μικρή, παρόλο που μια χαρά έπινε τη φόρμουλα, μεγαλώνοντας απέρριπτε το φρέσκο γάλα.

Τα τελευταία χρόνια, που η μεγάλη είναι στην εφηβεία, πίνει γάλα χωρίς λακτόζη μόνο το βράδυ (και όχι κάθε βράδυ), ενώ η μικρή επιμένω να πίνει λίγο φρέσκο γάλα πρωί και βράδυ, γιατί δεν καταναλώνει κανένα άλλο γαλακτοκομικό. Ελπίζω ότι έτσι θα λάβει, τουλάχιστον, το ασβέστιο που χρειάζεται ακόμα στα 9 της χρόνια. Μήπως, όμως, βρίσκομαι σε μια τεράστια πλάνη;

«Το ότι τα παιδιά χρειάζονται γάλα αγελάδας είναι από τους μεγαλύτερους διατροφικούς μύθους», μου είπε σε συνέντευξη η γνωστή vegan ακτιβίστρια Miyoko Schinner. Όπως εξήγησε, «η ποσότητα πρωτεΐνης στο γάλα αγελάδας είναι 34 γρ. ανά λίτρο, δηλαδή 4 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στο ανθρώπινο γάλα (που είναι 9 γρ. ανά λίτρο), γιατί το γάλα της αγελάδας είναι σχεδιασμένο για να μεγαλώνει μοσχαράκια. Επίσης, είναι γεμάτο αυξητικές ορμόνες, σχεδιασμένες να μεγαλώσουν ένα μοσχάρι που θα γίνει ένα ζώο 400 κιλών σε λιγότερο από έναν χρόνο». Με λίγα λόγια, κατέληξε, «τα παιδιά που πίνουν γάλα μεγαλώνουν μεν πιο γρήγορα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι πιο υγιή. Δεν έχει βρεθεί κάπου π.χ. ότι ένα παιδί που δεν πίνει γάλα κινδυνεύει περισσότερο από κατάγματα».

iStock

Υπάρχουν και μελέτες που συμφωνούν: «Η κατανάλωση γάλακτος στην εφηβεία συνιστάται γιατί ενισχύει την οστική μάζα και έτσι μειώνεται ο κίνδυνος καταγμάτων στη μετέπειτα ζωή», γράφουν οι ερευνητές στο δημοσίευμα του JAMA Pediatrics έπειτα από μελέτη σε πάνω από 96.000 Αμερικανούς άνδρες και γυναίκες. «Ωστόσο, ο ρόλος του γάλακτος στην πρόληψη καταγμάτων δεν αποδεικνύεται. Μάλιστα, η μεγάλη κατανάλωση γάλακτος μπορεί, στον αντίποδα, να επηρεάσει τον κίνδυνο λόγω της αύξησης του ύψους».

Από την άλλη, η πλειοψηφία των παιδιάτρων και των διατροφολόγων επιμένει ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από το ασβέστιο και τις πρωτεΐνες που περιέχονται στο γάλα. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, τα παιδιά 2-4 ετών θα πρέπει να καταναλώνουν 2 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως, ενώ τα παιδιά 4-8 ετών θα πρέπει να καταναλώνουν 2-3 μερίδες ημερησίως. Ακόμα περισσότερο ασβέστιο χρειάζονται τα παιδιά στην ηλικία των 9-18 ετών λόγω της αύξησης της ταχύτητας ανάπτυξης και του ύψους.

Μπορεί ένα παιδί να μεγαλώνει χωρίς να πίνει αγελαδινό γάλα;

Ενώ μετά τη συζήτησή μου με την κ. Schinner είχα σχεδόν αποφασίσει να βγάλω το αγελαδινό γάλα από τη διατροφή των παιδιών μου, οι δισταγμοί παραμένουν: Έχει νόημα να πίνει το παιδί γάλα από μια ηλικία και μετά; Με ποιες άλλες τροφές θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη θρεπτική αξία του;

Απευθύνθηκα στη Βίκυ Αθανασιάδου, διαιτολόγο-διατροφολόγο για παιδιά, ζητώντας τη δική της επιστημονική άποψη.

«Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι σε καμία περίπτωση το ζωικό γάλα δεν έχει αποδειχθεί να είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο», ήταν το πρώτο που μου είπε. «Πραγματικά η σύσταση του σε πρωτεΐνη είναι αρκετά υψηλότερη από το μητρικό γάλα, αλλά αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δεν θέλουμε τα παιδιά κάτω των 12 μηνών να καταναλώνουν φρέσκο γάλα ως ρόφημα. Εάν ο μητρικός θηλασμός δεν είναι εφικτός, τότε χρειάζεται να δοθεί φόρμουλα, που έχει υποστεί κατάλληλη επεξεργασία. Μετά τους 12 μήνες ο οργανισμός των παιδιών μπορεί να διαχειριστεί και το μεγαλύτερο πρωτεϊνικό φορτίο, οπότε δεν έχουμε κάποιο θέμα.

iStock

»Ένα παιδί που αποθηλάζει μετά τους 12 μήνες δεν χρειάζεται να πιει κάποιο άλλο γάλα ως ρόφημα αν δεν το επιθυμεί, ενώ ένα παιδί που ήπιε φόρμουλα (υποχρεωτικά) ως τους 12 μήνες μπορεί ακόμα και να διακόψει την κατανάλωση γάλακτος μετά τα πρώτα του γενέθλια, με την προϋπόθεση ότι ακολουθεί μία ισορροπημένη διατροφή που του παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Το ασβέστιο και τα άλλα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος μπορούμε να τα λάβουμε και από άλλα γαλακτοκομικά (γιαούρτι, τυρί), ενώ ας μην ξεχνάμε πως υπάρχουν και παιδιά με αλλεργία στα γαλακτοκομικά που δεν μπορούν να καταναλώσουν κανένα τρόφιμο από αυτή την ομάδα και όμως αναπτύσσονται κανονικά χωρίς κανένα πρόβλημα!»

– Είναι επικίνδυνο για ένα παιδί να ακολουθεί vegan διατροφή;

Θα πω πως ένα παιδί μπορεί να ακολουθήσει vegan διατροφή αν οι γονείς του είναι καλά ενημερωμένοι σχετικά και συμβουλεύονται διατροφολόγο.

– Πολλοί ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι τα γάλατα που παρασκευάζονται στις γαλακτοβιομηχανίες είναι γεμάτα ορμόνες και ίσως τελικά να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Ποια είναι η δική σου άποψη;

Η χρήση σωματοτροπίνης, που είναι αυτή για την οποία ακούγονται τα περισσότερα, είναι απαγορευμένη στην ΕΕ, ενώ άλλες ορμόνες που επιτρέπονται σαφώς χρησιμοποιούνται σε ελεγχόμενα ασφαλή όρια, οπότε δεν δημιουργούν πρόβλημα στο γάλα ή στο κρέας των ζώων, και κατ' επέκταση στον άνθρωπο που τα καταναλώνει.

– Είναι πράγματι τόσο σημαντικό το γάλα στη διατροφή του παιδιού;

Δεν υπάρχει καμία τροφή που να είναι αναντικατάστατη. Έτσι συμβαίνει και με το γάλα, δεν είναι υποχρεωτικό να υπάρχει στη διατροφή μας. Παρ' όλα αυτά, έχει πολλά θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για τα παιδιά: πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και υψηλή ποσότητα ασβεστίου, βιταμινών D & A, μαγνησίου, φωσφόρου, ψευδαργύρου κ.ά.

iStock

– Τι άλλες τροφές μπορεί να τρώει ένα παιδί που δεν πίνει γάλα;

Άλλα γαλακτοκομικά, μικρά ψάρια (όπως σαρδέλες, γαύρος) τα κόκκαλα των οποίων μπορούν να καταναλωθούν, αμύγδαλα, σουσάμι, φασόλια, ρεβίθια και σκούρα πράσινα λαχανικά.

– Υπάρχει κάποια ηλικία που ένα παιδί μπορεί να σταματήσει να πίνει γάλα χωρίς επιπτώσεις;

Μετά τους 12 μήνες.

– Μπορεί ένα παιδί να πίνει φυτικά ροφήματα;

Θα μπορούσε, αρκεί να γίνεται πολύ προσεκτική επιλογή αν αγοράζουμε έτοιμα ροφήματα από το ράφι των σουπερμάρκετ, καθώς τα περισσότερα περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα και πολλά συντηρητικά! Οπότε, τσεκάρουμε σίγουρα να μην έχουν ζάχαρη ή άλλα γλυκαντικά και ιδανικά να περιέχουν 2-3 συστατικά μόνο.

– Υπάρχει κάποιο που θα συνιστούσες;

Πιο κοντά στα ζωικά γάλατα σε θέμα σύστασης έρχεται το ρόφημα σόγιας, ενώ στα παιδιά ως 5 ετών συστήνεται η αποφυγή του ροφήματος ρυζιού, λόγω του αρσενικού που περιέχει.