ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΕΙΣ ΚΑΠΟΙΟΝ ΓΝΩΣΤΟ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΚΟΛΛΗΤΟ ΣΟΥ

Οι γνωστοί μας, οι άνθρωποι με τους οποίους συνδεόμαστε με χαλαρούς κοινωνικούς δεσμούς, αυτοί που βλέπουμε στη χάση και στη φέξη, παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μας.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πριν από μισό περίπου αιώνα, ο τότε νεαρός καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, Mark Granovetter, δημοσίευσε ένα άρθρο που έμελλε να σημαδέψει τον τομέα της κοινωνιολογίας. Μέχρι τότε μεγάλο βάρος της έρευνας έπεφτε στη σημασία των στενών φιλικών δεσμών στη ζωή μας, αλλά το έργο του Granovetter «Η δύναμη των αδύναμων δεσμών» έριξε φως στη σημασία που έχουν οι απλές γνωριμίες στα κοινωνικά δίκτυα.

Η θεωρία του βασίστηκε σε έρευνα που πραγματοποίησε, εξετάζοντας πόσοι από τους συμμετέχοντες είχαν πρόσφατα βρει δουλειά μέσω γνωστού. Αποδείχτηκε ότι οι λεγόμενοι «αδύναμοι δεσμοί», οι άνθρωποι που οι συμμετέχοντες έβλεπαν μία φορά τον χρόνο ή και λιγότερο, ευθύνονταν για σχεδόν διπλάσιες προσλήψεις σε σύγκριση με τους κοντινούς φίλους (άτομα που έβλεπαν δύο φορές την εβδομάδα ή περισσότερο).

Η σημασία των αδύναμων κοινωνικών δεσμών

Γιατί οι αδύναμοι δεσμοί είναι τόσο σημαντικοί; «Οι αδύναμοι δεσμοί σε συνδέουν με δίκτυα που βρίσκονται έξω από τον κύκλο σου. Σου δίνουν πληροφορίες και ιδέες στις οποίες διαφορετικά δεν θα είχες πρόσβαση», έχει εξηγήσει ο ίδιος σε συνέντευξή του.

Με άλλα λόγια, οι καλοί σου φίλοι πιθανότατα ζουν σε μια σφαίρα που μοιάζει αρκετά με τη δική σου. Είναι, επομένως, λιγότερο πιθανό να πέσουν πάνω σε μια νέα πληροφορία που δεν γνωρίζεις. Από την άλλη, ο παλιός συμφοιτητής, με τον οποίο ανταλλάσσεις μέιλ μια στο τόσο, ζει αρκετά μακριά από τη «σφαίρα» σου, γι΄ αυτό κι έχει περισσότερες πιθανότητες να διαθέτει πληροφορίες που σου λείπουν.

Ο ρόλος των γνωστών στο διαδίκτυο

Ο καθηγητής Erik Brynjolfsson είναι ένας από τους ανθρώπους που εξέτασαν την επίδραση των αδύναμων δεσμών στο διαδίκτυο. Μαζί με την ομάδα του πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων στο LinkedIn με 20 εκ. ανθρώπους σε διάστημα πέντε ετών. Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Science, αποκάλυψαν ότι η θεωρία των αδύναμων δεσμών ίσχυε και στο πλαίσιο αυτό. Οι πιο αδύναμοι δεσμοί ενός ατόμου ήταν οι πιο χρήσιμοι για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας του.

Όπως σχολιάζουν πολλά δημοσιεύματα, η διορατικότητα του Granovetter ήταν θεμελιώδης για την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πλέον, δεν μαθαίνεις τις ειδήσεις από φίλους ή συνεργάτες, από την εφημερίδα που έχεις συνηθίσει να διαβάζεις ή το κανάλι που παρακολουθείς για χρόνια. Στο διαδίκτυο μια είδηση μπορεί να φτάσει σε σένα από έναν ιστότοπο που δεν έχεις ακούσει ποτέ, επειδή ένας γνωστός αναδημοσίευσε κάτι που βρήκε στον τοίχο ενός αλλού.

Έτσι, οι «αδύναμοι δεσμοί» στον ψηφιακό κόσμο βοηθούν στη διάδοση πληροφοριών, αλλά και στην εξάπλωση της παραπληροφόρησης.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πληροφόρηση ή παραπληροφόρηση;

Πώς όμως η... αδυναμία ενός κοινωνικού δεσμού επηρεάζει ποιες ειδήσεις πιστεύεις από όσες εμφανίζονται στην οθόνη του κινητού σου; Την ερώτηση προσπάθησαν να απαντήσουν Αμερικανοί επιστήμονες, με δημοσίευση στο περιοδικό Decision Support Systems. Όπως εξηγούν, έπειτα από πείραμα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανόν να δεχτούν ως αληθείς τις ψευδείς πληροφορίες που προέρχονταν από αδύναμους δεσμούς παρά από τον κολλητό τους. Αν και θεωρούσαν τον στενό τους φίλο πιο ειλικρινή, καλοπροαίρετο και ικανό, έτειναν να πιστεύουν περισσότερο τον αδύναμο κοινωνικό δεσμό.

Οι αδύναμοι κοινωνικοί δεσμοί και η ευεξία

Οι συναντήσεις με αδύναμους δεσμούς μπορεί να είναι καλές και για την ψυχική σου ευεξία. Όπως διηγείται στο BBC η ψυχολόγος Gillian Sandstrom, όταν ζούσε στο Τορόντο έπρεπε συχνά να διασχίζει δύο πανεπιστημιακά κτίρια, περνώντας μπροστά από ένα περίπτερο με χοτ ντογκ. «Πάντα χαμογελούσα και έλεγα ένα γεια στην κυρία που εργαζόταν εκεί. Δεν είχαμε πιάσει ποτέ συζήτηση, αλλά ένιωθα ότι με αναγνωρίζουν, ένιωθα συνδεδεμένη και αυτό με έκανε να νιώθω καλά».

Αυτό το επεισόδιο την ενέπνευσε να διερευνήσει τον βαθμό στον οποίο οι άνθρωποι αντλούν ευτυχία από αδύναμες σχέσεις. Έπειτα από σχετικό πείραμα, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες με μεγαλύτερα δίκτυα αδύναμων δεσμών έτειναν να είναι πιο ευτυχισμένοι συνολικά. Επίσης, τις ημέρες που ένας συμμετέχων είχε μεγαλύτερο αριθμό περιστασιακών αλληλεπιδράσεων με αδύναμους δεσμούς βίωνε περισσότερη ευτυχία και μεγαλύτερη αίσθηση του ανήκειν.