ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΕΥΘΥΝΗ Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΟΡΕΞΙΑ;

Καθώς τα προβλήματα βάρους και τα συναφή με αυτά προβλήματα υγείας αυξάνονται σε όλον τον πληθυσμό, αναζητάμε τις αιτίες σε μια αντιφατική σε σημείο παράνοιας κοινωνία. Ποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη;

Υπάρχει ένα πράγμα που μπορεί να με κάνει έξαλλη όσον αφορά τα προβλήματα βάρους, τις διατροφικές διαταραχές, τα μύρια όσα μαθαίνουμε και παθαίνουμε ως δυσλειτουργίες στον μεταβολισμό μας, τον διαβήτη, τον προδιαβήτη και τα διαρκώς αυξανόμενα ποσοστά τους. Είναι τα αντιφατικά μηνύματα που παίρνουμε από την κοινωνία και ταυτόχρονα η υποτίμηση της σημασίας τους. 

Η κατάσταση μου θυμίζει τους γονείς που είναι όλη τη μέρα σκυμμένοι πάνω από την οθόνη του smartphone τους και ανησυχούν ή θεωρούν προβληματικά τα παιδιά τους, όταν κάνουν το ίδιο. Που τους δίνουν να χαζέψουν βιντεάκια στο κινητό κι ύστερα παλεύουν να τους βάλουν όρια στον χρόνο ενασχόλησης με το YouTube, τιμωρώντας τα και κάνοντάς τα να νιώθουν ενοχές πως διαπράττουν κάτι κακό. 

Συναισθήματα και αντιφατικά μηνύματα

Κρατήστε εδώ τη λέξη «ενοχές». Κυρίαρχο συναίσθημα σε κάθε είδους προβληματική συμπεριφορά που σου φορέθηκε χωρίς να τη ζητήσεις. Κυρίαρχο συναίσθημα και στις διατροφικές διαταραχές. 

Γιατί πώς μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος, όταν σε κάθε του βήμα, σε κάθε του κοινωνική συναναστροφή βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ποικιλία από ανθυγιεινά και εθιστικά πλην πεντανόστιμα εδέσματα, ενώ στρέφοντας το βλέμμα από την άλλη βλέπει λεπτά, καλογυμνασμένα κορμιά και ειδικούς που του κουνάνε το δάχτυλο; 

Όπως ακριβώς νιώθει ένα παιδί που οι γονείς του του δίνουν πατατάκια και κρουασάν για κολατσιό, οι ίδιοι όμως ζυγίζουν τη σαλάτα τους και επισκέπτονται μανιωδώς το γυμναστήριο, με στραμμένη την προσοχή τους στις σωστές αναλογίες. Αργά ή γρήγορα θα του ζητήσουν να τους μοιάσει. Θα του ζητήσουν να κόψει αυτό που του δίνει ευχαρίστηση και που οι ίδιοι του έμαθαν, κρίνοντας ως δική του αδυναμία τη δυσκολία του εγχειρήματος. 

Unsplash Milly Vueti

Πρότυπα και διατροφικές συνήθειες: ένα παρανοϊκό δίπολο

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει γύρω μας. Από τη μία είναι οι μυρωδιές από τα σε-κάθε-οικοδομικό-τετράγωνο φούρνο, ζαχαροπλαστείο, παγωτατζίδικο, fast food και οτιδήποτε παρεμφερές, που μας τραβάνε από τη μύτη. Από την άλλη, τα γυμναστήρια, τα social media, οι διασημότητες και οι τάσεις της μόδας για την εμφάνιση, και οι συμβουλές των γιατρών για την υγεία πρωτίστως και πάνω από όλα. Σας φαίνεται λογικό; Ανάμεσα σε αυτό το παρανοϊκό δίπολο, η όποια διατροφική διαταραχή μού φαίνεται απολύτως φυσιολογική και αναμενόμενη. 

«Η εξιδανικευμένη εικόνα του αδύνατου και γυμνασμένου σώματος που προωθείται από τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον πυροδότησης της νόσου», διαβάζω στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών.

Δεν θέλω να υποβαθμίσω τη νοσηρότητα της όποιας διατροφικής διαταραχής. Δεν είμαι γιατρός. Θέλω όμως να τονίσω τη σημασία όλων των παραπάνω παραγόντων, την οποία νομίζω ότι προσπερνάμε. Είναι άραγε μόνο παράγοντες πυροδότησης; Ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο; Ή το ίδιο το πρόβλημα; 

Τίνος είναι η ευθύνη;

Είναι ένα πράγμα να προσπαθούμε να βελτιώσουμε τον εαυτό μας, να καλύψουμε τα ψυχολογικά μας κενά, να προσέξουμε την υγεία μας. Και άλλο να νιώθουμε επιπλέον υπεύθυνοι ή προβληματικοί για κάτι που αποτελεί νοσηρότητα της κοινωνίας και της αγοράς. 

Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα σνακ είναι πιο νόστιμα από τις σαλάτες. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η ζάχαρη, που βρίσκεται σχεδόν σε κάθε επεξεργασμένη τροφή, είναι εθιστική. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι από την προνηπιακή μας ηλικία, από τότε δηλαδή που δεν έχουμε την ικανότητα συνειδητής επιλογής, μας προσφέρονται όλα αυτά σε κάθε είδους κοινωνική συναναστροφή. 

iStock

Πόσο «δικό» μας είναι λοιπόν το πρόβλημα; Το να αφήσεις εκατομμύρια ανθρώπους να παλεύουν να βρουν την άκρη μόνοι τους, αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα υγείας, σωματικής και ψυχικής, θεωρώντας ότι «φταίνε» οι ίδιοι, για μένα είναι εγκληματικό. Το να αναλάβεις ουσιαστική, θεσμική δράση όμως ως κράτος, ως Ένωση είναι κάτι. 

Τι μπορεί να γίνει

Να είναι η επιβολή αυστηρής φορολογίας στα προϊόντα με ζάχαρη; Να είναι ο νόμος για τον περιορισμό της περιεκτικότητας σε ζάχαρη, αλάτι, φοινικέλαιο (τυχαία παραδείγματα), σε κάποια άλλα; Να είναι η επιδότηση επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων που προωθούν την υγιεινή διατροφή και την άσκηση;

Να είναι η απαγόρευση διαφημίσεων συγκεκριμένων προϊόντων γενικά ή σε ορισμένες τηλεοπτικές ζώνες; Να είναι η ουσιαστική ενημέρωση στους γονείς και τα σχολεία και η απομάκρυνση βλαπτικών προϊόντων από τα σχολικά κυλικεία; Να είναι όλα αυτά μαζί; Ή τίποτα; 

Μήπως το «τίποτα» εξυπηρετεί τις ανάγκες μιας τεράστιας αγοράς, από τη βιομηχανία τροφίμων μέχρι τις ιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες; Ό,τι κι αν αποφασίσουμε, ας δούμε το πρόβλημα στην ουσία του.

Μπορείς να μας αποκαλέσεις λαίμαργους, χοντρούς, κοκαλιάρηδες, ορθορεξικούς ή όπως αλλιώς θες. Όταν όμως το κάνεις, θα πρέπει να ξέρεις ότι στηρίζεις ένα παρανοϊκό κοινωνικό-οικονομικό οικοδόμημα και αργά ή γρήγορα ίσως γίνεις ένας από μας.