«ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ»: Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΝΟΣ 46ΧΡΟΝΟΥ ΠΡΙΝ ΠΕΘΑΝΕΙ, ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ

Η διάγνωσή του με καρκίνο σε τελικό στάδιο, έδωσε στον 46χρονο τότε Βρετανό, Simon Boas, την έμπνευση να γράψει μία επιστολή-οδηγό για τον θάνατο που δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία ελεγεία στη ζωή.

«Η πρόγνωση δεν είναι ακριβώς "Μην αγοράζετε πράσινες μπανάνες", αλλά είναι πολύ κοντά στο "Μην αρχίσετε μακροσκελή βιβλία"», είναι η φράση με την οποία ο Βρετανός, Simon Boas, σχολίασε τη διάγνωση του καρκίνου του σε τελικό στάδιο. Στη συνέχεια έγραψε μία επιστολή-οδηγό για τον θάνατο, που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από μία ελεγεία για τη ζωή και την αξία της.

Στις υπαρξιακές αναζητήσεις του καθενός από εμάς έρχεται κάποια στιγμή που το νόημα της ζωής μπαίνει στο προσκήνιο. Αν πεθαίναμε αύριο θα είχαμε άραγε κάνει αρκετά ώστε να μπορούσε κάποιος να πει ότι η ζωή που ζήσαμε άξιζε; Και πώς καθορίζεται μία αξιόλογη ζωή; Ειδικά όταν αναμετριέται με τον θάνατο. Ένα μέρος της απάντησης ίσως το βρούμε στα λόγια του Βρετανού Simon Boas, που πέθανε στις 15 Ιουλίου του 2024, σε ηλικία 47 ετών, στο νησί Jersey (ένα από τα νησιά στη Μάγχη που εξαρτώνται από το Βρετανικό Στέμμα).

«Οδηγός για αρχάριους στο θάνατο»

Σε μία επιστολή με τίτλο «Οδηγός για αρχάριους στον θάνατο», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Jersey Evening Post, και η οποία πολύ γρήγορα έγινε viral, ο Simon Boas, έξι μήνες πριν πεθάνει, συνόψισε όλο το νόημα της ζωής γράφοντας μεταξύ άλλων: «Μια ζωή με νόημα έχει να κάνει με μικρές πράξεις, όχι με μεγάλα επιτεύγματα. Έτσι, δεν έχει σημασία αν έχεις ζήσει μια ήσυχη ζωή στα προάστια ή αν έχεις γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Το θέμα είναι να αναζητάς την ευτυχία και την καλοσύνη».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Κι αν μας ακούγεται περίεργο το γεγονός ότι ένας άνθρωπος που έχει διαγνωστεί με καρκίνο στο τελικό στάδιο, βρίσκει τόση ψυχραιμία, έχει αξία να κατανοήσουμε ότι ο στωικισμός του Boas είναι περισσότερο φιλοσοφικός. Δεν είναι ότι δεν αντιμετωπίζει τον πόνο. Αυτό που κάνει είναι να επιλέγει συνειδητά να μην εστιάζει σε αυτό που λείπει, αλλά σε αυτό που έχει ήδη ή είχε. Γράφει άλλωστε χαρακτηριστικά: «Πόσο τυχεροί είμαστε που έχουμε ζήσει, και μόνο που γεννηθήκαμε. Είναι σαν να πετυχαίνουμε το τζακ ποτ κάθε μέρα του χρόνου».

«ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΦΥΓΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΜΕ ΜΙΑ ΑΙΣΘΗΣΗ ΨΥΧΡΑΙΜΙΑΣ, ΟΧΙ ΕΠΕΙΔΗ ΕΧΕΙ ΒΑΡΕΘΕΙ ΤΗ ΖΩΗ, ΑΛΛΑ ΕΠΕΙΔΗ ΤΗΝ ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ».

Γίνεται να αντιμετωπίσεις τον θάνατο με μία αίσθηση ψυχραιμίας;

Πριν τον Αύγουστο του 2023, που διαγνώστηκε με καρκίνο του λαιμού σε τελικό στάδιο, ο 46χρονος τότε Βρετανός Simon Boas, που δούλευε σε ΜΚΟ που προσφέρουν βοήθεια σε χώρες του τρίτου κόσμου, ήταν ένας υγιής άνδρας που είχε μόνο κάποιες ενοχλήσεις στην περιοχή του λαιμού του, για τις οποίες οι γιατροί τον είχαν διαβεβαιώσει ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας.

Ο τότε διευθυντής της Jersey Overseas Aid, είχε ξεκινήσει τη δράση του σε φιλανθρωπικές οργανώσεις από τα 16 του στον πόλεμο στη Βοσνία, είχε ταξιδέψει πολύ, είχε προσφέρει πολύ, είχε βιώσει πολλές εμπειρίες, είχε γνωρίσει πολλούς ανθρώπους, είχε αγαπήσει και αγαπηθεί. Μαθαίνοντας για τη διάγνωσή του προέβη σε κάποιες θεραπείες, σύμφωνα με τις συστάσεις των γιατρών του, για να πληροφορηθεί τον Φεβρουάριο του 2024 πια ότι τα πράγματα δεν είχαν πάει όπως ήλπιζαν ο ίδιος, η σύζυγός του, η οικογένειά του και οι γιατροί. Είχε πολλές μεταστάσεις και δεν είχε πολύ χρόνο ζωής μπροστά του.

Τότε έγραψε την επιστολή του, που τελικά εξελίχθηκε, όπως εκείνος ήθελε, σε βιβλίο με τίτλο "A beginner’s guide to dying". Ο τρόπος σκέψης του συνοψίζεται ουσιαστικά στη φράση: «Και πάνω απ' όλα, ήθελα να προσπαθήσω να εξηγήσω αυτό το φαινομενικό παράδοξο: ότι είναι δυνατόν να φύγει κανείς από τη ζωή με μια αίσθηση ψυχραιμίας όχι επειδή έχει βαρεθεί τη ζωή, αλλά επειδή την αγαπάει τόσο πολύ».

«Χωρίς τον θάνατο δεν είμαστε άνθρωποι»

Στην επιστολή, που είναι ένα κείμενο που εμπνέει και ταυτόχρονα παρηγορεί, δίνοντας ελπίδα και αισιοδοξία, έγραψε μεταξύ άλλων: «Πρώτον: παρακαλώ μην ανησυχείτε πάρα πολύ για την κατάσταση του κόσμου. Η φύση θα ανακάμψει από τις ταπεινώσεις που της προκαλέσαμε, και οι άνθρωποι έχουν καλοσύνη και αγάπη στον πυρήνα τους. Ακόμα και εκείνοι που κάνουν τρομερά πράγματα ήταν κάποτε οι ίδιοι αθώα παιδιά και έχουν πληγωθεί από κάτι που δεν επέλεξαν. Το κακό δεν είναι ουσιαστικό, είναι επίθετο. Θα πρέπει να απολαμβάνουμε την καθαρή τύχη της ύπαρξής μας εδώ…

»Δεύτερον, κάθε άτομο έχει κάνει τεράστια διαφορά στον κόσμο, χωρίς να έχει υπάρξει φιλάνθρωπος ή πολιτικός ή βιομήχανος… Οι περισσότερες ταινίες για τα ταξίδια στον χρόνο περιστρέφονται γύρω από ανθρώπους που αλλάζουν ακούσια το παρόν αλλάζοντας ένα μικροσκοπικό πράγμα στο παρελθόν… Μπορεί να αλλάξετε ριζικά το μέλλον αλλάζοντας ένα μικροσκοπικό πράγμα στο παρόν…

»Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένας δωρεάν τρόπος να "ανέβουμε", απολύτως νόμιμος και σχεδόν στιγμιαίος. Ελάτε σε οπτική επαφή με αγνώστους, χαμογελάστε τους, ιδιαίτερα αν φαίνονται μίζεροι ή υπερόπτες ή τραμπούκοι. Κάντε κομπλιμέντα και ευχαριστήστε τους ανθρώπους. Πείτε καλά πράγματα γι' αυτούς πίσω από την πλάτη τους. Παίξτε ένα παιχνίδι την επόμενη φορά που κάποιος θα σας ενοχλήσει στην κίνηση ή θα πει κάτι όχι ευγενικό, φανταστείτε τους τρόπους με τους οποίους πέρασε μια απαίσια μέρα ή τα απαίσια νέα που μπορεί μόλις να έλαβε...

»Τέλος, προσπαθήστε να μην φοβάστε τόσο πολύ τον θάνατο. Τον κρύβουμε και τον αποφεύγουμε, ακολουθούμε δίαιτες χωρίς χαρά ή ενστερνιζόμαστε εναλλακτικά συστήματα πεποιθήσεων ή προσπαθούμε να τον πνίξουμε με απολαύσεις και αγορές. Αλλάζουμε θέμα. Αλλά χωρίς τον θάνατο δεν είμαστε άνθρωποι.

»Συνήθιζα να πιστεύω ότι ο θάνατος ήταν το πλαίσιο της σύντομης ζωής μας, αλλά τώρα τον βλέπω ως τον καμβά πάνω στον οποίο ζωγραφίζεται ο καθένας μας. Μιλήστε γι' αυτό. Αφήστε τον να σας βοηθήσει να βάλετε τις καθημερινές σας ανησυχίες και τις διαμάχες σε μια προοπτική. Και δεχτείτε το.

»Ο διαλογισμός και, με έναν οδηγό, η ψιλοκυβίνη (ένα φυσικό ψυχεδελικό που βρίσκεται στα μαγικά μανιτάρια) μπορούν να σας βοηθήσουν… Τυχαίνει να πιστεύω τώρα ότι ο θάνατος δεν είναι μάλλον το τέλος του πιο αληθινού μας εαυτού, αλλά δεν έχει σημασία αν κάνω λάθος σε αυτό. Πάντα ήμασταν μέρη ενός μεγαλύτερου συνόλου, ενός παλμού στον αιώνιο νου, και συνειδητά ή όχι, ως άτομα ή ως άγγελοι, θα επιστρέψουμε σε αυτό…»

Ο Simon Boas αποφάσισε να μην ζήσει με θυμό απέναντι στους γιατρούς

Όσον αφορά τους γιατρούς που απέτυχαν να βρουν τον καρκίνο του νωρίτερα και άρα να του δώσουν μεγαλύτερες πιθανότητες να σωθεί, εξήγησε ότι αν και η ιατρική διαδικασία τον απογοήτευσε, αποφάσισε να μη ζει με ευθύνες και θυμό γιατί δεν θα του χαρίσουν ούτε μία επιπλέον μέρα. Είπε μάλιστα χαρακτηριστικά: «Οι άνθρωποι κάνουν λάθη σε κάθε επάγγελμα. Αν ήμουν στο αγροτικό Νεπάλ, πιθανότατα θα έπαιρνα ακόμα παρακεταμόλη. Το ότι είχα γιατρό είναι μεγάλη τύχη. Δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν».

«Υπήρξα για 46 χρόνια και αυτό είναι σαν να κέρδισα το τζακ ποτ»

Ο Simon Boas, θέλοντας να τονίσει ότι δεν έχει σκοπό να δημιουργήσει ενοχές σε κανέναν ο οποίος δεν νοιώθει όπως ο ίδιος, τονίζει επίσης ότι δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς τα χειρότερα νέα – κάποιοι άνθρωποι μπορεί να το αρνούνται μέχρι την τελευταία στιγμή και αυτό δεν είναι κακό. Δεν θέλει ούτε για ένα δευτερόλεπτο να σκέφτονται οι άνθρωποι με μια διάγνωση σε τελικό στάδιο: «Γιατί δεν αισθάνομαι κι εγώ τέτοια χαρά;»

Άλλωστε, εξηγεί ότι το γεγονός ότι φεύγει από τη ζωή με έναν βαθμό ψυχραιμίας, δεν είναι επειδή δεν του αρέσει η ζωή, αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο, επειδή την αγαπάει όπως και τους ανθρώπους μέσα σε αυτήν.

Και συνεχίζει λέγοντας: «Στα 46 μου, έχω ζήσει πολύ περισσότερο από τους περισσότερους ανθρώπους στην 300.000χρονη ιστορία του είδους μας. Το ίδιο κι εσύ, πιθανότατα. Και αν το βιβλίο της ζωής μου είναι μικρότερο από πολλών σύγχρονων ανθρώπων, αυτό δεν το κάνει λιγότερο καλό ανάγνωσμα. Έτσι, αν γκρινιάζω ότι η ζωή μου θα είναι μικρότερη από τη ζωή πολλών σύγχρονων ανθρώπων, χάνω μαζικά το νόημα. Υπήρξα για 46 χρόνια! Είναι τόσο άκομψο όσο το να κερδίζεις το τζακ ποτ και μετά να παραπονιέσαι πικρά όταν ανακαλύπτεις ότι υπάρχει και άλλος τυχερός λαχνός και θα πάρεις μόνο τα μισά χρήματα. Θα έπρεπε να θαμπωνόμαστε από την καλή μας τύχη, να χορεύουμε στα τραπέζια κάθε μέρα. Και σκοπεύω να συνεχίσω να χορεύω σε όποιον χρόνο μου απομένει εδώ, και (ποιος ξέρει;) ίσως και μετά».