ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ;

Εκτενής έρευνα των τελευταίων 6 ετών αποδεικνύει ότι είναι απόλυτα αναγκαίο για την ψυχική μας υγεία να ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή με δέντρα και πουλιά. Ουπς!

Ο Andrea Mechelli είναι κλινικός ψυχολόγος, νευροεπιστήμονας και καθηγητής Πρώιμης Παρέμβασης στην Ψυχική Υγεία στο King’s College του Λονδίνου. Από το 2018 τελεί επικεφαλής της ερευνητικής μελέτης Urban Mind που, σε συνεργασία με τον καλλιτεχνικό οργανισμό Nomad Projects και τους αρχιτέκτονες τοπίου J&L Gibbons, παρακολουθεί πώς διάφορες πτυχές του αστικού περιβάλλοντος επηρεάζουν την ψυχική ευεξία παγκοσμίως. Ο αρχικός σκοπός της μελέτης ήταν να ανακαλύψουν οι επιστήμονες τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους που ζουν σε πόλεις να κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Ο Mechelli, επηρεασμένος από τις σπουδές του, πίστευε ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες που οδηγούν σε τέτοιου είδους προβλήματα, θα ήταν η απομόνωση που βιώνουν οι κάτοικοι των πόλεων ή το έντονο στρες. Και πράγματι αποδείχτηκαν σημαντικοί. Αυτό, όμως, που φάνηκε να παίζει μακράν τον καθοριστικότερο ρόλο στην ψυχολογία τους ήταν, προς έκπληξή του, το πράσινο!

Κάποια από τα πιο πρόσφατα συμπεράσματα της έρευνας του Mechelli, λοιπόν, απέδειξαν ότι η φύση –και συγκεκριμένα στοιχεία αυτής, όπως η φυσική ποικιλομορφία και το κελάηδισμα των πουλιών– μπορούν πραγματικά να ενισχύσουν την ψυχική υγεία.

Όταν ζεις σε μία χώρα που κάθε χρόνο χάνει και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα πρασίνου εξαιτίας των πυρκαγιών, τα ευρήματα αυτά σου προκαλούν απελπισία.

Όπως ο ίδιος ο Mechelli λέει μιλώντας στον Guardian, «είναι πολλές οι μελέτες που αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που ζουν κοντά σε πάρκα, κανάλια, ποτάμια και άλλους χώρους πρασίνου έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας. Τα συμπεράσματα αυτά ισχύουν για άτομα κάθε κοινωνικοοικονομικού στάτους. Έχει φανεί, λοιπόν, ότι ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης είναι περίπου 20% χαμηλότερος σε άτομα που ζουν κοντά ή περνούν σημαντικό χρόνο κοντά σε χώρους πρασίνου. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι ποιες είναι συγκεκριμένα οι πτυχές του φυσικού περιβάλλοντος που είναι ευεργετικές».

Άρα, όσοι ζούμε σε αμιγώς αστικά περιβάλλοντα είμαστε καταδικασμένοι;

Πάρκο τσέπης στα Σεπόλια Αττικής ΕUROKINISSI

Γιατί είναι σημαντικό να ζούμε όλοι κοντά σε πράσινο;

Ένα από τα βασικά ευρήματα της έρευνας του Urban Mind λέει ότι δεν είναι υποχρεωτικό να υπάρχει ένα μεγάλο πράσινο πάρκο ή ένα δάσος για να εξασφαλιστούν τα οφέλη της φύσης: ακόμα και μικροί χώροι πρασίνου, όπως τα πάρκα τσέπης που έχουμε δει να ξεπηδούν σε διάφορες γειτονιές της Αθήνας, μπορεί να συμβάλλουν σε μετρήσιμη βελτίωση της μακροπρόθεσμης ψυχικής ευεξίας των πολιτών.

«Είναι σημαντικό να αναπλαισιώσουμε τη φύση σαν κάτι που μπορεί να βρίσκεται γύρω μας. Σκοπός είναι ακόμα και σε πυκνοκατοικημένα αστικά περιβάλλοντα να έχει κανείς πρόσβαση σε δέντρα, να ακούει τα πουλιά. Έχουμε διαπιστώσει πως όταν οι άνθρωποι μπορούν να βλέπουν δέντρα υπάρχει βελτίωση της ψυχολογίας τους, η οποία μπορεί να διαρκέσει για ώρες. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν προκύψει και σχετικά με το κελάηδισμα των πουλιών».

Ένα δεύτερο σημείο που υπογραμμίζει ο καθηγητής είναι ότι η ενεργή συμμετοχή και η φροντίδα του περιβάλλοντος έχει επίσης ισχυρή επίδραση στην ψυχολογία. Για παράδειγμα, το να φροντίζεις δέντρα και φυτά είναι κάτι που όχι μόνο μπορεί να μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και να ωφελήσει σημαντικά την ψυχική υγεία.

Δενδροφύτευση στον Δήμο Αθηναίων ΧΑΡΗΣ ΔΟΥΚΑΣ / EUROKINISSI

Σε παλαιότερο άρθρο του OW είχαμε αναφέρει ότι το να ασχολείται κανείς με την κηπουρική έχει τουλάχιστον 7 σημαντικά οφέλη για τον οργανισμό. «Ακόμα κι αν πρόκειται για τα δέντρα στον κήπο σου ή τις γλάστρες στη βεράντα σου», συμπληρώνει ο καθηγητής. «Ακούγεται μικρό, όμως, αν κανείς φροντίζει το άμεσο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει, φροντίζει ταυτόχρονα τον εαυτό του».

Η επιστημονική ομάδα του Mechelli διαπίστωσε, επίσης, ότι οι άνθρωποι έχουν 28% λιγότερες πιθανότητες να νιώσουν μοναξιά όταν ζουν σε ένα περιβάλλον με φυσικά στοιχεία, π.χ. με πράσινο και με πουλιά. Επιπλέον, όσο πιο ποικιλόμορφο είναι αυτό το περιβάλλον τόσο ισχυροποιείται η ψυχική υγεία, παρά όταν αποτελείται από μονοπολιτισμικά φυσικά περιβάλλοντα, π.χ. μόνο γρασίδι.

Με ποιον τρόπο επιδρά το πράσινο στην ψυχολογία μας;

Σύμφωνα με την καθηγητή, έχει εδώ και χρόνια αποδειχθεί ότι «η φύση βοηθά στη βελτίωση της συγκέντρωσης και στη μείωση της πνευματικής κόπωσης. Αυτό σημαίνει ότι η μνήμη και το εύρος προσοχής βελτιώνονται, ακόμα πιο εμφανώς στα παιδιά. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως όταν οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε πλούσια φύση, τείνουν να ασκούνται και να κοινωνικοποιούνται περισσότερο. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση ενδορφινών και άλλων ορμονών που τονώνουν τη διάθεση, οι οποίες είναι σημαντικές για την ψυχική υγεία.

AP Photo/Petros Giannakouris

Τέλος, υπάρχουν στοιχεία ότι η φύση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων του στρες. Μελέτες δείχνουν πως όταν οι άνθρωποι περνούν χρόνο στη φύση, η αρτηριακή τους πίεση βελτιώνεται και τα επίπεδα των ορμονών που προκαλούν στρες, όπως η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη και η νορεπινεφρίνη, μειώνονται».

Στον αντίποδα, λέει ο ίδιος, οι άνθρωποι που ζουν σε αμιγώς αστικά περιβάλλοντα έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποιου είδους ψύχωση. Γίνεται, λοιπόν, απόλυτα σαφές γιατί η συστηματική επαφή με το πράσινο είναι απαραίτητη για όλους μας: Αποτελεί μια μορφή ψυχοθεραπείας, μία δωρεάν «παρέμβαση» με μετρήσιμα οφέλη και χωρίς παρενέργειες.